Świadkowie Jehowy w Rumunii: Różnice pomiędzy wersjami

| Liczebność = 40 398101

| % ludności kraju = 0,2119%

| Liczba zborów = 547551

| Rok = 20162017

{{mapa lokalizacyjna/punkt|46°34′N 23°46′E|pozycja=topbottom|opis=Turda}}

'''Świadkowie Jehowy w Rumunii''' – wspólnota religijna [[Świadkowie Jehowy|Świadków Jehowy]] w [[Rumunia|Rumunii]], licząca w 20162017 roku 40 398101 [[głosiciel]]i, należących do 547551 [[zbór#Zbór u Świadków Jehowy|zborów]]<ref name=stat2017>{{cytuj stronę | url = https://www.jw.org/pl/%C5%9Bwiadkowie-jehowy/na-calym-swiecie/RO/ | tytuł = Rumunia – Ilu tam jest Świadków Jehowy | opublikowany = jw.org | data dostępu = 2018-01-08}}</ref><ref group=uwaga>Zbory i grupy rumuńskojęzyczne działają również w [[Świadkowie Jehowy w Austrii|Austrii]], [[Świadkowie Jehowy w Belgii|Belgii]], [[Świadkowie Jehowy na Cyprze|Cyprze]], [[Świadkowie Jehowy we Francji|Francji]], [[Świadkowie Jehowy w Grecji|Grecji]], [[Świadkowie Jehowy w Hiszpanii|Hiszpanii]], [[Świadkowie Jehowy w Irlandii|Irlandii]], [[Świadkowie Jehowy w Mołdawii|Mołdawii]], [[Świadkowie Jehowy w Niemczech|Niemczech]], [[Świadkowie Jehowy w Polsce|Polsce]] (Warszawa), [[Świadkowie Jehowy w Rosji|Rosji]], [[Świadkowie Jehowy na Słowacji|Słowacji]], [[Świadkowie Jehowy w Stanach Zjednoczonych|Stanach Zjednoczonych]], [[Świadkowie Jehowy na Ukrainie|Ukrainie]], [[Świadkowie Jehowy na Węgrzech|Węgrzech]], [[Świadkowie Jehowy w Wielkiej Brytanii|Wielkiej Brytanii]] i we [[Świadkowie Jehowy we Włoszech|Włoszech]], a grupy posługujące się językiem romani (Rumunia) również w [[Świadkowie Jehowy w Austrii|Austrii]], [[Świadkowie Jehowy w Belgii|Belgii]], [[Świadkowie Jehowy we Francji|Francji]], [[Świadkowie Jehowy w Niemczech|Niemczech]] i w [[Świadkowie Jehowy w Wenezueli|Wenezueli]].</ref>{{r|dzielo}}. Na dorocznej uroczystości [[Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa|Wieczerzy Pańskiej]] w 2016 roku zebrało się 79 150 osób<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 2017 | wydawca = Towarzystwo Strażnica | rok = 2016 | strony = 184, 185 | url = https://www.jw.org/pl/publikacje/ksi%C4%85%C5%BCki/rocznik-2017/sprawozdanie-z-dzialalnosci-2016/}}</ref>. Działalność miejscowych wyznawców koordynuje [[Betel (Świadkowie Jehowy)|Biuro Oddziału]] w [[Bukareszt|Bukareszcie]]<ref name="Biuro">{{cytuj stronę | url = http://www.jw.org/pl/%C5%9Bwiadkowie-jehowy/biura-oddzia%C5%82%C3%B3w/rumunia/ | tytuł = Biuro Oddziału w Rumunii | data dostępu = 2013-12-13 | autor = Watchtower | opublikowany = jw.org}}</ref>.

Jeszcze przed I wojną światową, w rodzinne strony do wsi Benesat na północnym zachodzie Siedmiogrodu, powróciła też Alexa Romocea. Dość szybko powstała tam niewielka grupa Badaczy Pisma Świętego. Inna grupa powstała w mieście [[Satu Mare]]. Kolejną grupę w miejscowości [[Baia Mare]] założył Emanoil Chinţa, który w trakcie I wojny światowej trafił do włoskiego więzienia gdzie spotkał Badaczy Pisma Świętego odmawiających służby wojskowej. W roku 1919 w Rumunii istniało już 150 małych klas studium Biblii skupiających ponad 1700 głosicieli oraz zainteresowanych. Szabó i Kiss nie tylko dalej prowadzili działalność kaznodziejską na terenie Siedmiogrodu, ale zaczęli również odwiedzać nowo powstające zbory i grupy. Pomagał im Gavrilă Romocea, bratanek Alexy{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=71-7571–75}}.

W roku 1920 w kraju po raz pierwszy zorganizowano większe [[Kongres (Świadkowie Jehowy)|zgromadzenia]] – jedno w Brebi w okręgu Sălaj, a drugie w Ocnie Dejului w okręgu Kluż. Do obu tych miejscowości dojeżdżał pociąg dzięki czemu ze wszystkich stron kraju zjechało się około 500 delegatów. W roku 1921 zbory w kraju odwiedzało sześciu [[Badacze Pisma Świętego#Pielgrzymi|pielgrzymów]], dwa lata później było ich ośmiu. W tym gronie byli Onisim Filipoiu oraz Emanoil Chinţa{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=79-8279–82}}.

Na początku lat 30. do Rumunii przyjechał pionier z Grecji Nicu Palius, który prowadził działalność głównie wśród Greków i Ormian. Początkowo usługiwał w Bukareszcie, po czym przeniósł się do Gałacza, a następnie w 20 innych miejscowościach{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=86-8886–88}}. W działalności kaznodziejskiej zaczęto wykorzystywać również przenośne gramofony i nagrane wykłady biblijne, przygotowane przez Biuro Główne{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=88, 89}}. W 1938 roku sekretarzem rumuńskiego Biura Oddziału został Petre Ranca{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=138}}.

Jednak w dalszym ciągu narastał sprzeciw wobec działalności Świadków Jehowy. Przeciwnicy religijni domagali się wprowadzenia zakazu działalności oraz zamknięcia rumuńskiego Biura Krajowego. Na mocy dokumentu z 29 maja 1932 roku „wszelka działalność” Badaczy Pisma Świętego została całkowicie zakazana. Jednak sytuacja prawna na terenie całej przedwojennej Rumunii była zróżnicowana a sędziowie różnie odnosili się do przepisów prawnych. 8 maja 1935 roku Sąd Apelacyjny w Klużu uznał ten zakaz działalności Świadków Jehowy za niezgodny z konstytucją<ref>{{cytuj książkę | imię = Watchtower: | nazwisko = Rocznik Świadków Jehowy | tytuł = 2004 | wydawca = [[Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe|Towarzystwo Strażnica]] | miejsce = Nowy Jork | data = 2004 | strony = 85-8785–87 | isbn = | url = http://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/302004006}}</ref>. Tym niemniej 19 czerwca 1935 o godzinie 20:00 w bukaresztańskim Biurze Krajowym zjawili się policjanci z nakazem sądowym. Skonfiskowali znalezione dokumenty oraz przeszło 12 tysięcy publikacji biblijnych. Ponieważ nakaz okazał się nieważny zwrócono skonfiskowane materiały{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=92, 93}}.

Grupę 50 rumuńskich Świadków Jehowy wraz z ponad setką współwyznawców z Węgier przewieziono do obozu pracy w [[Bor (miasto w Serbii)|Borze]] w Serbii. W grupie uwięzionych tam 152 Świadków Jehowy było 15 starszych zboru. W obozie regularnie trzy razy w tygodniu organizowano zebrania. Inna grupa około 40 Świadków Jehowy w latach 1941–1945 przebywała w obozie koncentracyjnym w miejscowości Şibot w Siedmiogrodzie, gdzie byli zatrudnieni w zakładzie przemysłu drzewnego. Miejscowi głosiciele raz w tygodniu dostarczali do zakładu żywności, która była rozdzielana według potrzeb. W obozie w Şibot jeden z funkcjonariuszy został Świadkiem Jehowy{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=97-10097–100}}.

W dniach 28 i 29 września 1946 roku zorganizowano pierwsze ogólnokrajowe zgromadzenie Świadków Jehowy w Rumunii ph. „[[Weselące się narody]]”, które odbyło się w Bukareszcie w ''Arenele Romane''. Specjalnym pociągiem do stolicy przybyło sporo ponad tysiąc delegatów z najdalszych części Rumunii. Podczas programu ogłoszono, że czasopismo „Strażnica” w języku rumuńskim i węgierskim znowu będzie się ukazywać jako dwutygodnik, a wśród zgromadzonych rozprowadzono 1000 egzemplarzy pierwszego wydania. 29 września w programie zgromadzenia uczestniczyło około 15 tysięcy osób. Programu wysłuchali również prokurator generalny, sekretarz ministra spraw wewnętrznych, oficerowie policji oraz grupa księży prawosławnych{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=103-106103–106}}.

W styczniu 1947 roku Biuro Krajowe urządzono w domu zainteresowanego w Bukareszcie przy ulicy Alion 38. Oficjalnie Biuro dalej mieściło się przy ulicy jednak ze względu na zagrożenie ze strony komunistów pozostawiono tam tylko stare meble. Pamfil Albu oraz Martin Magyarosi usługiwali jako nadzorcy okręgów. W roku 1947 zaplanowano wizytę [[Hayden C. Covington|Haydena C. Covingtona]] z [[Biuro Główne Świadków Jehowy|Biura Głównego]] oraz Alfreda Rütimanna ze szwajcarskiego Biura Oddziału. Planowano w tym czasie zorganizować zgromadzenie. Ponieważ jednak Covington nie otrzymał wizy Rumunię odwiedził sam Rütimann. Postanowiono wprowadzić w zborach teokratyczną szkołę służby kaznodziejskiej oraz w częściach wydać podręcznik „Teokratyczna pomoc dla głosicieli Królestwa” w językach rumuńskim i węgierskim. W sierpniu i wrześniu 1947 roku Rütimann wraz z Martinem Magyarosi odbyli podróż po Rumunii, odwiedzając zboru i przedstawiając program odwołanego kongresu. W trakcie podróży odwiedzili 19 miejscowości przemawiając do 4504 głosicieli i zainteresowanych z 259 zborów{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=106-111106–111}}.

8 sierpnia 1949 roku Ministerstwo Sprawiedliwości wydało nakaz zamknięcia Biura Krajowego oraz konfiskaty znajdującego się w nim mienia. Świadkowie Jehowy zaczęli działać nieoficjalnie. Jeszcze przed zakazem literatura biblijna została porozdzielana do 20 składów rozrzuconych po całej Rumunii. Świadkom Jehowy zarzucano wysługiwanie się „amerykańskim imperialistom”. Na początku lat 50 aresztowano wiele osób stawiając im zarzut szpiegostwa. Niektóre osoby poddawano torturom by wymusić „przyznanie się do winy”{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=112-114112–114}}.

W roku 1950 przed sądem postawiono razem Martina Magyarosiego, Pamfila Albu i Petre Rancę. Martin Magyarosi, mający już blisko 70 lat, został aresztowany w styczniu 1950 roku i osadzony w więzieniu w mieście [[Gherla]] w Siedmiogrodzie, gdzie zmarł pod koniec 1951 roku{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=112-114112–114}}. Petre Ranca (zm. 1991) kilka razy aresztowany i skazywany, w najcięższych więzieniach w miejscowościach Aiud, Gherla i Jilava spędził 17 lat. Po wyjściu na wolność wyznaczono mu dodatkowo trzyletni areszt domowy w okręgu Gałacz{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=137, 138}}.

W roku 1955 rząd ogłosił amnestię i większość Świadków Jehowy wyszła na wolność. Jednak lata 1957–1964 przyniosły nową falę prześladowań i aresztowań. Niektórych w tym okresie skazano nawet na dożywocie. Próbowano też zmusić niektórych nadzorców do współpracy z [[Securitate]], przeciągając na swoją stronę co najmniej jednego nadzorcę, pełniącego odpowiedzialne zadania. Mimo tej sytuacji w 1958 roku zanotowano liczbę 5288 Świadków Jehowy, ochrzczono 395 osób, a na Pamiątce obecnych było 8549. Kolejną amnestię ogłoszono w roku 1964. Wkrótce jednak rozpoczął się kolejny okres wzmożonych aresztowań w latach 1968–1974{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=114-116114–116}}.

Inną metodą stosowaną przez Securitate a mającą zmusić aresztowanych Świadków Jehowy do mówienia było podawanie aresztowanym środków chemicznych, oddziałujących na mózg i system nerwowy. Powodowały one zaburzenia równowagi, przewlekłą bezsenność, brak koncentracji, trudności z mówieniem a w końcu zanik smaku, chroniczny rozstrój żołądka oraz wiotczenie stawów. Agenci Securitate stosowali także różne tortury psychiczne. Ponadto uwięzionym obiecywano wolność za ujawnienie nazwisk współwyznawców oraz miejsc zebrań{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=118-120118–120}}.

Świadków Jehowy jako osoby niepopierające systemu komunistycznego wtrącano do obozów, zwalniano z miejsc pracy. W obozach pracy urządzano potajemne zebrania dla małych grup. Literaturę biblijną czy pojedyncze kartki z Biblii przemycano w paczkach żywnościowych. W trakcie przeszukań mieszkań Świadków Jehowy niszczono bądź zabierano wartościowe mienie. Presję wywierano również na dzieci nienależące do młodzieżowych organizacji komunistycznych, które były wydalane ze szkół, a czasem nawet próbowano robić z nich informatorów Securitate. Szczególnej presji poddawano młodych Świadków Jehowy odmawiających pełnienia służby wojskowej. Byli oni z tego powodu kilkukrotnie aresztowani, uwięzieni i skazywani. Po wyjściu na wolność procedura się powtarzała{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=119-128119–128}}.

W marcu 1970 roku nasilające się prześladowania rumuńskich Świadków Jehowy skłoniły członków [[Ciało Kierownicze Świadków Jehowy|Ciała Kierowniczego]] do wystosowania czterostronicowego listu do ambasadora Rumunii w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]]. W czerwcu 1971 roku skierowano sześciostronicowy list do przewodniczącego Rady Państwa [[Nicolae Ceaușescu]]. Wyjaśniono w nich postawę jaką Świadkowie Jehowy zachowują na całym świecie, wyrażono troskę o współwyznawców oraz wskazano drastyczne przykłady osób wyjątkowo okrutnie traktowanych ze względu na swoją wiarę. W 1975 roku gdy Rumunia została sygnatariuszem [[Akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie|Aktu końcowego]] helsińskiej [[Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie|Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie]] (KBWE), sytuacja Świadków Jehowy w Rumunii zaczęła się nieco poprawiać. Odtąd aresztowano i osadzano w więzieniach tylko osoby uchylające się od pełnienia służby wojskowej{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=129-134129–134}}.

W 1980 roku w [[Negrești-Oaș]] uzyskano oficjalną zgodę na budowę [[Sala Królestwa|Sali Królestwa]]. Stało się to możliwe dzięki złożeniu pozwolenia na budowę lokalu dla zebrań członków krajowego związku pszczelarzy. Na planowane otwarcie sali zaplanowano kilku godzinny program. W celu jego przeprowadzenia postarano się o zezwolenie na urządzenie dożynek. W ten sposób w programie zgromadzenia z okazji oddania Sali Królestwa udział wzięło ponad 3000 Świadków Jehowy. Sala ta nazywana Salą Pszczelą służyła Świadkom Jehowy do 1993 roku{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=142-144142–144}}. Od 1986 roku na mocy nowej konstytucji w mieszkaniach prywatnych bez przeszkód zaczęto urządzać zebrania religijne{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=134}}.

W latach 80. zaczęto organizować spotykania religijne, w których uczestniczyły czasem nawet tysiące osób. Okazjami do nich były wesela i pogrzeby. Podczas takich wesel w dogodnym miejscu wsi rozbijano wielki namiot dekorowany [[kobierzec|kobiercami]] z wyhaftowanymi scenami oraz wersetami biblijnymi. Dla „gości weselnych” ustawiano stoły i krzesła. Program takich zgromadzeń rozpoczynał się przemówieniem dostosowanym zależnie od okoliczności do ślubu lub pogrzebu. Później następowały wykłady na różne tematy biblijne. Inne zgromadzenia organizowano podczas wycieczek na świeżym powietrzu. Urządzano nawet dramaty kostiumowe{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=138-142138–142}}.

Literaturę biblijną przemycano do Rumunii najczęściej w językach angielskim, francuskim, niemieckim lub włoskim. Rzadko była to literatura w języku rumuńskim lub węgierskim. Była on dostarczana przez kurierów, którymi byli na przykład zagraniczni turyści, studenci uczący się w Rumunii bądź Rumuni wracający z podróży. Tłumaczenia na miejscowe języki (w tym ukraiński używany na północy Rumunii) dokonywało nieliczne grono osób rozrzuconych po całym kraju. Ręcznie pisany tekst dostarczano do miejscowości Bistriţa, gdzie przeprowadzano jego korektę. Raz albo dwa razy w roku tłumacze i korektorzy organizowali spotkania, na których omawiano różne kwestie związane z pracą. Osoby wytropione przez policję czekały rewizje, przesłuchania, pobicia i zatrzymanie a czasem więzienie. W celu zastraszenia proces powtarzano wielokrotnie. Agentom udało się wytropić sporą grupę tłumaczy{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=135-138135–138}}.

W latach 50. XX wieku najbardziej dostępną formą powielania literatury biblijnej było ręczne przepisywanie. Pod koniec lat 50 zaczęto posługiwać się ręcznymi powielaczami zwanymi „młynkami”. Tajne drukarnie urządzano w mieszkaniach prywatnych w wielu miastach i miasteczkach. Urządzenia do drukowania przechowywano w ukrytych, dźwiękoszczelnych pomieszczeniach. Wśród drukowanych publikacji były czasopisma „[[Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy|Strażnica]]” i „[[Przebudźcie się!]]” oraz teksty dzienne. Pracę tę wykonywano zazwyczaj w soboty i niedziele. Kilkanaście sztuk ręcznych powielaczy wykorzystywanych w całym kraju wykonano we własnym zakresie wzorując się na modelu sprowadzonym z Austrii. Pod koniec lat siedemdziesiątych udało się zdobyć kilka arkuszowych powielaczy offsetowych, z których korzystano jednak dopiero od roku 1985. Poprawiły one jakość druku oraz zwiększyły ilość drukowanych publikacji. Z dużą ostrożnością nabywano papier, gdyż przy nabyciu każdej ryzy papieru należało podać jej przeznaczenie. Gotową literaturę starano się jak najszybciej rozdzielić i ostrożnie dostarczyć we właściwe miejsca ze względu na częste kontrole drogowe{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=132-136132–136}}.

W roku 1990 z włoskiego Biura Oddziału do Rumunii skierowano Roberto Franceschetti (absolwenta 43 klasy [[Biblijna Szkoła Strażnicy – Gilead|Szkoły Gilead]] z roku 1967) oraz Andrea Fabbiego. W tym czasie w kraju działało 42 nadzorców podróżujących usługujących w małych obwodach liczących 6 lub 7 zborów. Wkrótce zaproszono absolwentów Kursu Usługiwania z Austrii, Francji, Niemiec, Stanów Zjednoczonych i Włoch. W 1992 roku opublikowano po rumuńsku „Poradnik dla teokratycznej szkoły służby kaznodziejskiej” dzięki czemu teokratyczną szkołę służby kaznodziejskiej organizowano we wszystkich zborach. W roku 1993 wprowadzono Kurs Służby Pionierskiej. Później wprowadzono też Kurs Służby Królestwa, a w roku 1999 [[Biblijna Szkoła Strażnicy – Gilead#Kurs Biblijny dla Braci|Kurs Usługiwania]], na który zapraszano również głosicieli z Ukrainy i Mołdawii władający językiem rumuńskim{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=146-153146–153}}.

W 1996 roku pod wpływem duchownych prawosławnych odwołano kongres międzynarodowy „[[Posłańcy pokoju Bożego]]”, który miał się odbyć w stolicy. Dwa mniejsze zgromadzenia okręgowych zorganizowano w Braszowie i Klużu-Napoce oraz dwa niewielkie zgromadzenia w Bukareszcie i Baia Mare). Ogółem uczestniczyło w nich 40 206 osób, a 1679 zostało ochrzczonych. Prasie pomimo nagonki duchownych ukazały się pozytywne recenzje{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=155-157155–157}}.

W 1998 roku otwarto nową siedzibę Biura Oddziału, która dwa lata później została rozbudowana. Na tej samej parceli zbudowano również kompleks trzech Sal Królestwa. W 2005 roku w Komitecie Oddziału usługiwali: Daniele Di Nicola, Jon Brenca, Gabriel Negroiu, Dumitru Oul i Ion Roman{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=160, 161}}. 29 i 30 maja 1999 roku oddano do użytku trzy kompleksy Sal Królestwa. W Klużu-Napoce otwarto kompleks czterech Sal, a w innym miejscu w tym mieście dwóch Sal. Następnego dnia w Tîrgu-Mureş otwarto kompleks siedmiu Sal Królestwa<ref>{{cytuj książkę | imię = Watchtower: | nazwisko = Rocznik Świadków Jehowy | tytuł = 2000 | wydawca = [[Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe|Towarzystwo Strażnica]] | miejsce = Nowy Jork | data = 2000 | strony = 45 | url = http://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/302000004#h=11:0-11:343 | isbn = 83-86930-36-5}}</ref>. W 2004 roku w [[Negrești-Oaș]] została oddana do użytku pierwsza w kraju [[Sala Zgromadzeń]], która może pomieścić w głównej auli 2000 osób oraz dodatkowo 6000 w amfiteatrze. Okolicznościowe przemówienie po rumuńsku wygłosił Gerrit Lösch. W lipcu 2003 roku jeszcze przed oficjalnym otwarciem zorganizowano w niej zgromadzenie okręgowe, z którego skorzystało 8572 osób. W przedsięwzięciu budowlanym uczestniczyło przeszło 90 zborów należących do 5 obwodów{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|2006|s=157-160157–160}}. Wkrótce druga w miejscowości [[Turda]].

[[Praktyki religijne Świadków Jehowy#Zebrania zborowe|Zebrania religijne]] odbywają się w językach: rumuńskim, angielskim, rosyjskim, węgierskim, rumuńskim migowym i romani (Rumuńska Roma), a kongresy regionalne i zgromadzenia obwodowe w j. rumuńskim i węgierskim. W roku 2016 Świadkowie Jehowy w Rumunii zgromadzali się w 317 Salach Królestwa<ref name = dzielo>{{cytuj stronę |url=http://ro.jw2017.org/Home/KingdomWork |tytuł=Dzieło Królestwa |data dostępu=2017-10-01 |autor=Watchtower |opublikowany=jw2017.org |data=2016-10-01}}</ref>.