Wersja z 19:35, 14 sty 2018 edytuj Paweł Ziemian BOT (dyskusja \| edycje) Boty 1 384 060 edycji m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy ← poprzednia edycja		Wersja z 15:21, 16 sty 2018 edytuj anuluj edycję AndrzeiBOT (dyskusja \| edycje) Boty 391 469 edycji m Bot poprawa: linki wewnętrzne, apostrofy, cudzysłowy itp. następna edycja →
Linia 3: '''NKWD ZSRR''' ([[język rosyjski\|ros.]] НКВД СССР), '''[[Komisariat ludowy\|Ludowy Komisariat]] Spraw Wewnętrznych ZSRR''' ([[język rosyjski\|ros.]] Народный комиссариат внутренних дел СССР, [[Transkrypcja (językoznawstwo)\|trb.]] ''Narodnyj komissariat wnutriennich dieł SSSR'', {{wymowa\|ru-NKVD.ogg}}) – centralny [[organ państwowy]] ([[ministerstwo]]) wchodzący w skład [[Rada Komisarzy Ludowych ZSRR\|Rady Komisarzy Ludowych]] – rządu [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich\|ZSRR]], istniejący pod tą nazwą w latach 1917-1946. Początkowo NKWD zajmował się sprawami administracyjno-porządkowymi. Od 1934 rola komisariatu wzrosła, po reorganizacji polegającej na wcieleniu do jego struktur [[OGPU]] i mianowania jego szefa [[Gienrich Jagoda\|Gienricha Jagody]] ludowym komisarzem spraw wewnętrznych (szefem NKWD), co było jednym z elementów przygotowań [[Józef Stalin\|Stalina]] do [[Wielki terror (ZSRR)\|Wielkiej Czystki lat ~~1936-1939~~1936–1939]]. NKWD skupił więc cały aparat represji policyjnych ZSRR – od milicji kryminalnej poprzez wywiad ([[Pierwszy Zarząd Główny Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego\|INO]]) i kontrwywiad, wojska ochrony pogranicza, administracyjne sądownictwo doraźne ([[trójki NKWD]]) po system [[obóz koncentracyjny\|obozów koncentracyjnych]] i pracy przymusowej [[Gułag]]u. Komisariat nadzorował również lokalne instytucje rządowe, następnie w 1946 przemianowany został na [[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ZSRR]]. Na terenie całego kraju NKWD działał zarówno bezpośrednio, jak i przez komisariaty spraw wewnętrznych poszczególnych republik (np. [[Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych RFSRR]]), będące jego filiami. == Ofiary == Linia 255: * '''ГУАС/GUAS''': Główny Zarząd Budowy Lotnisk nacz. generał [[Leon Safrazjan]] * '''ГУЛГМП/GUŁGMP''': Główny Zarząd Obozów Przedsiębiorstw Górniczo-Metulurgicznych nacz. [[Piotr Zacharow (1905–1974)\|Piotr Zacharow]] * '''ГУСДС/GUSDS''': (Дальстрой/Dalstroj): Główny Zarząd Budów na Dalekiej Północy nacz. Komisarz B.P 3 rangi [[Iwan Nikiszow]] Linia 383: Od samego początku istnienia radzieckich [[Służby specjalne\|służb specjalnych]], w ich strukturach organizowano specjalne grupy, wydziały lub departamenty zajmujące się tzw. ''mokrą robotą''. W latach 20. oraz 30., działała tzw. [[grupa Jaszy]], pod dowództwem [[Jakow Sieriebrianski\|Jakowa Sieriebrianskiego]] przy Oddziale Administracyjnym Zjednoczonego Państwowego Zarządu Politycznego [[OGPU]]. Jedną z akcji ''grupy Jaszy'' było porwanie z ulicy [[Paryż]]a i zamordowanie [[generał]]a [[Aleksandr Kutiepow\|Aleksandra Kutiepowa]], przywódcy emigracyjnego Rosyjskiego Związku Ogólnowojskowego ''ROWS''. Kiedy w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich\|ZSRR]] nadchodził czas czystek, [[Józef Stalin]], przewidując, że wielu oficerów wywiadu – rezydentów, agentów itp. nie zechce powrócić do kraju, w grudniu 1936 polecił nowo mianowanemu szefowi NKWD [[Nikołaj Jeżow\|Nikołajowi Jeżowowi]] utworzyć oddział w rodzaju ''grupy Jaszy''. Tak powstał ''Zarząd Zadań Specjalnych NKWD'', który zorganizował lotne grupy, których zadaniem było mordowanie ludzi odmawiających powrotu do kraju. Jedną z ofiar ''Zarządu Zadań Specjalnych'' został [[Ignace Reiss]] (Ignac Perecki – ps. „Rajmond”), agent NKWD działający w [[Paryż]]u. Ciało Reissa przeszyte kulami znaleziono na poboczu autostrady prowadzącej do [[Lozanna\|Lozanny]]. Ofiarą NKWD padł także [[Jewhen Konowalec]], przywódca [[Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów\|Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów]]. Zamachu dokonał w [[Rotterdam]]ie 23 maja 1938 [[Paweł Sudopłatow]], później wysokiej rangi funkcjonariusz NKWD oraz ''szef Zarządu Zadań Specjalnych''. W 1941 istniała ''Sekcja specjalna NKWD'', zajmująca się tzw. mokrą robotą, w latach ~~1941-1942~~1941–1942 ''II Wydział NKWD'', Specjalny (Techniki Operacyjnej), następnie od 1942 do 1946 ''IV Zarząd'' kolejno – Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych NKWD, Bezpieczeństwa Państwowego [[Ludowy Komisariat Bezpieczeństwa Państwowego\|NKGB]] i Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR\|MGB]]. Po [[II wojna światowa\|II wojnie światowej]] zadania specjalne przejął ''Wydział DR'', a następnie ''Biuro specjalne nr 1'' MGB. Po wchłonięciu MGB przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ([[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ZSRR\|MVD]]) w 1953, zadaniami specjalnymi zajmował się ''IX Wydział MVD''. == Obywatele polscy w NKWD == Linia 443: == Bibliografia == * Wiesław Charczuk, [http://www.rasil.home.pl/wrh_3_2006/16_wieslaw_charczuk.pdf ''Działalność radzieckiego aparatu bezpieczeństwa i kontrwywiadu(NKWD i Smiersz) przeciwko podziemiu niepodległościowemu na Podlasiu i wschodnim Mazowszu lipiec 1944 – grudzień 1945'', w: Wschodni Rocznik Humanistyczny, t. III 2006] * [[Piotr Kołakowski]]: ''NKWD i GRU na ziemiach Polskich ~~1939-1945~~1939–1945. Kulisy wywiadu i kontrwywiadu'', Dom wydawniczy Bellona Warszawa 2002 * [[Paweł Wieczorkiewicz]]: ''Łańcuch Śmierci: Czystka w Armii Czerwonej 1937-1939'', Oficyna Wydawnicza „Rytm” Warszawa 2001 * [[Thomas B. Allen]], [[Norman Polmar]]: ''Spy Book: The Encyclopedia of Espionage'', 1997 Linia 455: {{Służby specjalne Rosji i byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich}} {{Kontrola autorytatywna}}

NKWD: Różnice pomiędzy wersjami