Stanisław Barańczak: Różnice pomiędzy wersjami

'''Stanisław Barańczak''' (ur. [[13 listopada]] [[1946]] w [[Poznań|Poznaniu]], zm. [[26 grudnia]] [[2014]] w [[Newtonville (Massachusetts)|Newtonville]]) – [[Polacy|polski]] [[Poezja|poeta]], [[Krytyka literacka|krytyk literacki]], tłumacz, jeden z najważniejszych twórców [[Nowa Fala (literatura polska)|Nowej Fali]], działacz [[Komitet Obrony Robotników|Komitetu Obrony Robotników]]. Używał pseudonimów ''Barbara Stawiczak'' oraz ''Szczęsny Dzierżankiewicz,'', ''Feliks Trzymałko'', ''Hieronim Bryłka. J.H.'', ''Jan Hammel'', ''Paweł Ustrzykowski'', ''S.B.'', ''Sabina Trwałczańska'', ''St.B.'', ''Tomasz Niewierny''.  Brat pisarki [[Małgorzata Musierowicz|Małgorzaty Musierowicz]], siostrzeniec bł. ks. [[Marian Konopiński|Mariana Konopińskiego]]. Cierpiał na [[Choroba Parkinsona|chorobę Parkinsona]]. Zmarł 26 grudnia 2014. 3 stycznia 2015 został pochowany na cmentarzu Mount Auburn w [[Cambridge (Massachusetts)]].

Absolwent I LO w Poznaniu. Pracownik naukowy [[Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu|Uniwersytetu Adama Mickiewicza]]: tam ukończył [[Polonistyka|filologię polską]] i w 1973 uzyskał doktorat za rozprawę o twórczości [[Miron Białoszewski|Mirona Białoszewskiego]] (praca pod tytułem ”Język„Język poetycki Mirona Białoszewskiego” przygotowana pod opieką profesora [[Jerzy Ziomek|Jerzego Ziomka]]). Wychowanek [[Jerzy Ziomek|Jerzego Ziomka]] i [[Edward Balcerzan|Edwarda Balcerzana]]. Wykładał również na [[Uniwersytet Latający|Uniwersytecie Latającym]] w Poznaniu i Krakowie, w 1978 podpisał deklarację założycielską [[Towarzystwo Kursów Naukowych|Towarzystwa Kursów Naukowych]].

W 1981 wyjechał do Stanów Zjednoczonych i rozpoczął pracę na [[Uniwersytet Harvarda|Uniwersytecie Harvarda]], gdzie objął katedrę języka i literatury polskiej im. A. Jurzykowskiego na wydziale [[Slawistyka|slawistyki]].  Członek [[Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie|Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie]]. W latach 1986–1990 był także redaktorem naczelnym „[[The Polish Review]]”, kwartalnika wydawanego przez [[Polski Instytut Naukowy w Ameryce|PIASA]].

Debiutował w roku 1965 wierszem ''Przyczyny zgonu'' opublikowanym w numerze pierwszym miesięcznika ”Odra''”''„Odra”. Pierwszy wydany tomik poezji to ''Korekta twarzy'' z 1968 roku.  W latach 1964–1968 był członkiem grupy poetyckiej  [[Próby (grupa poetycka)|Próby]], zawiązaną przez środowisko tzw. poznańskich lingwistów. Zafascynowany był w tym okresie twórczością [[Józef Czechowicz (poeta)|Józefa Czechowicza]][1]. W latach 1964–1969 pełnił funkcję kierownika literackiego studenckiego [[Teatr Ósmego Dnia|Teatru Ósmego Dnia]].  W latach 1967–1971 członek redakcji miesięcznika „[[Nurt (miesięcznik)|Nurt]]” (1967–1973 jako kierownik działu literackiego; w roku 1972 opublikował cykl esejów „Odbiorca ubezwłasnowolniony”), 1967–1975 miesięcznika ”„[[Odra (miesięcznik)|Odra]]”, 1967–1971 ”Orientacji”„Orientacji”, 1968–1976 ”„[[Twórczość (miesięcznik)|Twórczości]]”, od 1977 wydawanego w drugim obiegu [[Zapis (czasopismo)|„Zapisu”]], od 1983 czasopisma „[[Zeszyty Literackie]]”.

* 1988: ''[[Widokówka z tego świata i inne rymy z lat 1986-1988|Widokówka z tego świata i inne rymy z lat 1986–1988]]''

W latach 1967–1969 należał do [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]. Sygnatariusz [[List 59|Listu 59]] oraz członek-założyciel [[Komitet Obrony Robotników|Komitetu Obrony Robotników]] (1976). Od 1977 roku został również objęty cenzuralnym zakazem publikacji, a także zwolniony dyscyplinarnie z pracy na [[Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu|UAM w Poznaniu]]. Rozpoczął współpracę z prasą niezależną, między innymi: „[[Zapis (czasopismo)|Zapisem]]”, „[[Krytyka (kwartalnik)|Krytyką]]” i „Biuletynem Informacyjnym”. W roku 1977 przystąpił do członkostwa Polskiego PEN Clubu, a w prasie oficjalnej publikował nadal, lecz pod pseudonimem (jako Barbara Stawiczak w „[[Tygodnik Powszechny|Tygodniku Powszechnym]]” i „[[Znak (miesięcznik)|Znaku]]”, jako Paweł Ustrzykowski w „Tekstach” i „[[Nurt (miesięcznik)|Nurcie]]”, jako Sabina Trwałczańska w „[[Tygodnik„Tygodniku Powszechny|Tygodniku Powszechnym]]”Powszechnym”, „[[Zwierciadło (czasopismo)|Zwierciadle]]” i „[[Literatura na Świecie]]”).

Uczestniczył w głodówce w kościele św. Marcina w Warszawie, która była apelem o uwolnienie ofiar [[Czerwiec 1976|wypadków czerwcowych]].  W 1980 aktywnie działał w wielkopolskiej [[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”|„Solidarności”]], a w sierpniu tego roku został przywrócony do pracy na [[Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu|Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu]].

W swoim dorobku ma ogromną ilość przekładów min. z angielskiego, rosyjskiego i litewskiego. Tłumaczył utwory bardzo różnorodne zarówno pod względem czasu powstania, jak i stylu.

Książka składa się z trzech części. W części pierwszej Barańczak przedstawia swoje ogólne podejście do tłumaczenia poezji poparte przykładami tłumaczeń stworzonych przez innych autorów wraz ze swoimi wersjami. Część drugą stanowi zbiór esejów opisujących problemy, z którymi muszą zmierzyć się tłumacze, na przykład: tłumaczenie poezji dla dzieci, czy tłumaczenie Szekspira dla potrzeb teatru. Część trzecia to ”mała„mała antologia przekładów-problemów: 40 łamigłówek w postaci wierszy do przetłumaczenia(...)”, w której autor prezentuje hiszpańskie, niemieckie, rosyjskie i angielskie teksty oryginalne, analizuje je i przedstawia własną propozycję przekładu danego tekstu.

* przed 1998: Nagroda Fundacji Władysława i Nelli Turzańskich z Toronto w dziedzinie literatury<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Szuber uhonorowany w Kanadzie |url =|czasopismo = [[Tygodnik Sanocki]] | wolumin = Nr 50 (422) | strony = 1 | data = 10 grudnia 1999 | url = }}</ref>

* 2005: nagroda honorowa Instytutu Książki za wkład w promocję literatury polskiej w obszarze języka angielskiego oraz bogaty dorobek translatorski<ref>{{Cytuj|tytuł=Transatlantyk dla Henryka Bereski, wyróżnienie dla Stanisława Barańczaka / Wydarzenia / Instytut Książki|data=2005-05-13|data dostępu=2016-03-06|opublikowany=www.instytutksiazki.pl|url=http://www.instytutksiazki.pl/wydarzenia,aktualnosci,12092,transatlantyk-dla-henryka-bereski--wyroznienie-dla-stanislawa-baranczaka--.html}}</ref>

* 2012: [[Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego]] w dziedzinie literatury<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.mkidn.gov.pl/pages/posts/rozdanie-dorocznych-nagrod-ministra-kultury-i-dziedzictwa-narodowego-3280.php | tytuł = Rozdanie Dorocznych Nagród Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego | data = 272012-09-201227 | opublikowany = MKiDN | data dostępu = 2013-06-12}}</ref>

* 2015: [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski]] (pośmiertnie)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.prezydent.pl/archiwum-bronislawa-komorowskiego/aktualnosci/ordery-i-odznaczenia/art,1411,stanislaw-baranczak-posmiertnie-uhonorowany.html | tytuł = Stanisław Barańczak pośmiertnie uhonorowany |język = pl |data dostępu = 2015-01-07 | język = pl}}</ref>

* [[Vilanellavilanella]]

* [[Poezjapoezja lingwistyczna]]

* [[Palindrompalindrom|Polscypolscy autorzy palindromów]]

* [[Dominantadominanta semantyczna]]

* [[Polskiepolskie szkoły przekładu]]

* {{cytuj książkę |nazwisko = Stala| |imię = Marian | autor link = | tytuł = Chwile pewności: 20 szkiców o poezji i krytyce | wydawca = Znak| |miejsce = Kraków| |rok = 1991| |strony = 180-192|180–192 |isbn = 8370061036}}

* {{cytuj książkę |nazwisko = Stabro| |imię = Stanisław| |autor link = | tytuł = Poeta odrzucony| |wydawca = Wydawnictwo Literackie | miejsce = Kraków | rok = 1989 | strony = 229-249229–249 | isbn = 8308019412}}

* {{cytuj książkę |nazwisko = Barańczak| |imię = Stanisław| |autor link = | tytuł = Wiersze zebrane | wydawca = Wydawnictwo a5| |miejsce = Kraków| |rok = 2007| |isbn = 8385568840}}

* Stanisław Barańczak: ''Ocalone w tłumaczeniu. Szkice o warsztacie tłumacza poezji z dodatkiem poglądowym w postaci „Małej Antologii Przekładów-Problemów”.'' Poznań: Wydawnictwo a5, 1992. {{ISBN|83-85568-00-X}}.

* {{Cytuj książkę |autor = Tomasz Strzyżewski| |tytuł = Wielka księga cenzury PRL w dokumentach | url = | wydawca = Prohibita | miejsce = Warszawa | data = 2015 | strony = 95| rozdział = |isbn = 9788361344704|odn=tak}}