Oktawa (literatura): Różnice pomiędzy wersjami

Tradycyjna strofa epiki renesansowej i barokowej<ref>Wiktor Jarosław Darasz, Mały przewodnik po wierszu polskim, Kraków 2003, s. 150-151.</ref>. U schyłku średniowiecza wprowadził ją do poezji włoskiej [[Giovanni Boccaccio]], używając jej między innymi w poemacie [[Teseida|Tezeida]]. Występuje ona między innymi w eposach [[Matteo Maria Boiardo|Mattea Boiarda]] ([[Roland zakochany]]), [[Luigi Pulci|Luigiego Pulciego]] ([[Morgante]])<ref>Walerian Preisner, Luigi Pulci i jego "Morgante", Toruń 1966.</ref>, [[Ludovico Ariosto|Ludovica Ariosta]] ([[Orland szalony]]), [[Torquato Tasso|Torquata Tassa]] ([[Jerozolima wyzwolona]]), [[Erasmo di Valvasone|Erasma di Valvasone]] ([[Angeleida]]), [[Luís Vaz de Camões|Luísa de Camõesa]] ([[Luzjady]]), [[Lucrezia Marinella|Lucrezii Marinelli]] (Henryk, albo Bizancjum zdobyte), [[Giambattista Marino|Giambattisty Marina]] ([[Adonis (epos)|Adonis]])<ref>Zobacz Luigi Marinelli, Polski Adon, 1997.</ref> i [[Alonso de Ercilla y Zúñiga|Alonsa Ercilla y Zúñiga]] ([[Araukana]])<ref>Poemat Araukana przełożył na język polski Czesław Ratka (Gliwice 2015).</ref>. Oktawa była popularna w literaturze portugalskiej, z której powoli wyłaniała się odrębna literatura brazylijska. Strofą abababcc, nazywaną po portugalsku oitava rima, posługiwali się [[Gabriel Pereira de Castro]] ([[Ulisseja, czyli założenie Lizbony]]), [[Vasco Mouzinho de Quevedo]] ([[Afonso Africano]]), [[Manuel Mendes de Barbuda e Vasconcelos]] ([[Virginidos ou a vida da Virgem]]), [[Francisco de Sá de Meneses]] ([[Malaca conquistada (epos)|Malakka zdobyta]]), [[Bento Teixeira Pinto]] ([[Prosopopéia (epos)|Prosopopéia]] ), [[Brás Garcia de Mascarenhas]] ([[Viriato Trágico]]) i [[José de Santa Rita Durão]] ([[Caramuru (epos)|Caramuru]]). W 1842 ukazał się też ''[[A redempção : poema epico em seis cantos]]''. W literaturze angielskiej ekspansję oktawy ograniczyła popularność rodzimych strof, [[strofa królewska|strofy królewskiej]] i [[strofa spenserowska|strofy spenserowskiej]]. W okresie romantyzmu oktawę stosowali [[George Gordon Byron]] (Beppo, Don Juan), [[Percy Bysshe Shelley]] (Question) i [[John Keats]] ([[Isabella; or, The Pot of Basil|Isabella]]). Za oceanem strofę abababcc wykorzystywała [[Emma Lazarus]] (In exile). [[Elizabeth Fries Ellet]] napisała oktawą wiersz Lake Ontario (Jezioro Ontario). Natomiast [[Richard Henry Wilde]] napisał przy użyciu strofy abababcc poemat ''Hesperia''<ref>{{Cytuj stronę | url = https://archive.org/details/cu31924022228641 | tytuł = Hesperia | autor = Richard Henry Wilde | opublikowany = Archive.org | język = en | data dostępu = 2016-08-13}}</ref>, który był swego rodzaju amerykańskim eposem narodowym. Oktawy nie zabrakło w dziele [[Henry Wadsworth Longfellow|Henry'ego Wadswortha Longfellowa]] ''Tales of a Wayside Inn'' (''Opowieści z przydrożnej gospody''), będącym otwartym nawiązaniem do ''[[Opowieści kanterberyjskie|Opowieści kanterberyjskich]]'' [[Geoffrey Chaucer|Geoffreya Chaucera]]. Oktawą została ułożona po części ostatnia z przedstawionych historii, ''The Poets's Tale'' (''Opowieść poety'').

Jako pierwszy w Polsce oktawą posłużył się [[Sebastian Grabowiecki]], a spopularyzował ją swoim przekładem Jerozolimy wyzwolonej Tassa [[Piotr Kochanowski (1566–1620)|Piotr Kochanowski]]. W okresie baroku<ref>Zobacz: Teresa Kostkiewiczowa, Oktawa, [w:] Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2002.</ref> oktawą posługiwali się [[Jan Andrzej Morsztyn]] (Psyche), [[Stanisław Herakliusz Lubomirski]] (Tobiasz wyzwolony), [[Wespazjan Kochowski]] (Dzieło boskie), [[Samuel Twardowski]] (Dafnis) i [[Wacław Potocki]] (Judyta).

W epoce oświecenia oktawą [[Ignacy Krasicki]] napisał swoje poematy heroikomiczne Myszeida, Monachomachia i Antymonachomachia. Wzorując się na Byronie, [[Juliusz Słowacki]] użył oktawy w swoich poematach Beniowski i Król Duch. Oktawy używali też [[Cyprian Kamil Norwid]], [[Adam Asnyk]] i [[Maria Konopnicka]], która napisała nią epos Pan Balcer w Brazylii. W okresie [[Młoda Polska|Młodej Polski]] oktawę wykorzystywali [[Kazimierz Przerwa-Tetmajer]] ([[Pour passer le temps (Tetmajer)|Pour passer le temps]]), [[Lucjan Rydel (poeta)|Lucjan Rydel]] (Procesja), a zwłaszcza [[Stanisław Wyspiański]] (rapsody Bolesław Śmiały, Kazimierz Wielki). [[Bronisława Ostrowska]] napisała oktawą wiersze ''Rusałki''<ref name="pl.wikisource.org2">{{Cytuj książkę | rozdział = [[s:Rusałki (Ostrowska)|Rusałki]] | tytuł = [[s:Opale|Opale]] | autor = Bronisława Ostrowska | wydawca = Jan Fiszer | rok = 1902 | miejsce = Warszawa | język = pl | data dostępu = 2017-02-20}}</ref> i ''Miłowanie''<ref name="pl.wikisource.org22">{{Cytuj książkę | rozdział = [[s:Miłowanie|Miłowanie]] | tytuł = [[s:Opale|Opale]] | autor = Bronisława Ostrowska | wydawca = Jan Fiszer | rok = 1902 | miejsce = Warszawa | język = pl | data dostępu = 2017-02-20}}</ref>.

W literaturze niemieckiej oktawę wykorzystywali [[Johann Wolfgang von Goethe]] (prolog do ''Fausta''), noblista [[Paul Heyse]] i [[Rainer Maria Rilke]] (''Winterliche Stanzen''):

W literaturze szwedzkiej oktawa występuje w niektórych partiach ''Sagi o Fritjofie'' Izajasza Tegnera, natomiast w literaturze fińskiej pojawia się ona w cyklu ''Pieśni księcia Jana i Katarzyny Jagiellonki'' Autorstwaautorstwa [[Eino Leino (poeta)|Eina Leiny]].