Dolny Śląsk: Różnice pomiędzy wersjami

{{Inne znaczenia|krainy historycznej|[[Dolny Śląsk (prowincja)|prowincja pruska o tej samej nazwie]], [[Województwo dolnośląskie|województwo w Polsce]]}}

'''Dolny Śląsk''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Niederschlesien'', [[dialekt śląski języka niemieckiego|śl-niem.]] ''Niederschläsing'', [[język czeski|czes.]] ''Dolní Slezsko'', [[etnolekt śląski|śl.]] Dolny Ślůnsk, [[łacina|łac.]] ''Silesia Inferior'') – część [[kraina historyczna|historycznej krainy]] [[Śląsk]]a, położona w południowo-zachodniej [[Polska|Polsce]] nad środkową [[Odra|Odrą]] oraz w północnej części [[Czechy|Czech]].

 

== Granice ==

{{Dopracować|sekcja|źródła=2010-11}}

Według tradycji [[historia|historycznej]] fragment Dolnego Śląska (południowa część [[Księstwo Nyskie|księstwa nyskiego]]) znajduje się w [[Czechy|Czechach]]<ref group="uwaga">Południowa część dawnego Księstwa Nyskiego – niemal cały powiat Jesenik oraz Heřmanovice (niem. ''Hermannstadt'') w powiecie Bruntal, a także Mnichov (niem. ''Einsiedel'') i Železná (niem. ''Buchbergsthal''), będące obecnie częścią gminy Vrbno pod Pradědem. W 1958 wskutek wymiany terytoriów Czechosłowacja uzyskała także skrawki Dolnego Śląska w okolicach miasta Pec pod Sněžkou i miejscowości Kořenov.</ref>. Teren ten pozostał po [[Wojny śląskie|wojnach śląskich]] w granicach [[Królestwo Czech|Korony Czeskiej]], będącej częścią [[Monarchia Habsburgów|Monarchii Habsburgów]]. W Polsce obecnie Dolny Śląsk wchodzi w skład województw [[województwo dolnośląskie|dolnośląskiego]], [[województwo lubuskie|lubuskiego]] i [[województwo opolskie|opolskiego]] (niewielkie skrawki również w [[województwo wielkopolskie|województwie wielkopolskim]]<ref group="uwaga">Przyłączone do Polski w wyniku decyzji traktatu wersalskiego, m.in. Bralin.</ref>).

 

 

=== Epoka żelaza ===

W [[Okres halsztacki|okresie halsztackim]] [[Epoka żelaza|epoki żelaza]] (750-400 p.n.e.) Śląsk nadal zamieszkiwały [[plemię|plemiona]] rolnicze [[kultura łużycka|kultury łużyckiej]], która osiągnęła znaczny rozwój i silnie oddziaływała na pozostałe organizacje plemienne. Wówczas [[Ślęża]] stała się obiektem kultu religijnego, prawdopodobnie [[Słońce|Słońca]] i innych sił przyrody. Około 500 roku przed naszą erą na Śląsk najechały znad [[Morze Czarne|Morza Czarnego]] wojownicze plemiona [[Scytowie|Scytów]].

 

 

W połowie IV wieku rozpoczął się okres [[Wielka wędrówka ludów|wielkiej wędrówki ludów]], której uległy także plemiona [[Silingowie|Silingów]] zorganizowanych w [[Lugiowie|związek lugijski]]. Na ich miejsce od VI wieku zaczęły napływać plemiona [[Słowianie zachodni|zachodniosłowiańskie]].

W drugiej połowie IV wieku dotarły wpływy [[Cesarstwo Rzymskie|rzymskie]], a także nadczarnomorskich [[Goci|Gotów]]. Później, aż do połowy VI wieku trwał okres regresu gospodarczego i wyludnienia. Następnie, aż do około 950 roku trwał okres rozdrobnienia plemiennego. Wreszcie, na przełomie tysiąclecia trwał okres [[Piastowie|wczesnopiastowski]], w którym powstały liczne warownie ziemne (grodziska), scentralizowana została władza wojskowa i administracyjna, obejmująca rozproszone ośrodki plemienne. Źródła historyczne takie jak na przykład ''Geograf Bawarski'' (ok. 845) potwierdzają istnienie na terenie Śląska stanowisk: [[Ślężanie|Ślężan]], [[Trzebowianie|Trzebowian]], [[Opolanie (plemię)|Opolan]], [[Dziadoszanie (plemię)|Dziadoszan]]. Plemiona te zostały złączone organizacją państwową [[Piastowie|Piastów]] w jedną całość, a na pierwszy plan na Śląsku wysunęło się plemię Ślężan z grodem [[Wrocław]]iem.

 

=== Kalendarium od 1740 r. ===

* 1740–1742 – [[Wojny śląskie|I wojna śląska]].

* 1740 – [[Władcy Prus|Król pruski]] [[Fryderyk II Wielki]] zajmuje większość ziem [[Śląsk]]a, poza księstwami cieszyńskim, opawskim, [[Karniów|karniowskim]] i częścią nyskiego.

* 1938, 30 października – m.in. na Śląsku Sudeckim powstała [[rejencja opawska]] (niem. ''Regierungsbezirk Troppau'', cz. ''vládní okres Opava'') w ramach [[Okręg Rzeszy Kraj Sudetów|Okręgu Rzeszy Kraj Sudetów]] (niem. ''Reichsgau Sudetenland'', cz. ''Říšská župa Sudety'').

* 1938 - 9 listopada – w niemieckiej części Śląska dochodzi do pogromu zwanego [[Noc kryształowa|Nocą kryształową]], w wyniku którego spalono wiele żydowskich synagog, zdemolowano sklepy i pobito wielu Żydów.

* 1945, 14 marca – większość Dolnego Śląska włączona do [[Ziemie Odzyskane|Ziem Odzyskanych]], podlegających zarządowi specjalnego ministerstwa, jako Okręg II (do maja 1945 r. Wrocław pozostawał pod władzą Niemiec).

* od 1945 – [[czechizacja]] niektórych [[Język niemiecki|niemiecko]]-brzmiących czeskich nazw geograficznych, w Kraju Sudetów, np. ''[[Kraj Sudecki|Sudety]]'' na ''pohraniční území'' (1945), ''[[Jesionik|Frývaldov]]'' na ''Jeseník'' (1947), ''[[Zlaté Hory|Cukmantl]]'' na ''Zlaté Hory'' (1948), ''[[Písečná (powiat Jesionik)|Sandhýbl]]'' na ''Písečná'' (1948), ''[[Žulová|Frýdberk]]'' na ''Žulová'' (1948), ''[[Vápenná|Zighartice]]'' na ''Vápenná'' (1949), ''[[Sudety]]'' na ''Krkonošsko-jesenická subprovincie'' (1979), ''[[Sudety Wschodnie|Východní Sudety]]'' na ''Jesenická oblast'' (1979) itd.

[[Plik:Wałbrzych - Rynek 03.jpg|mały|[[Wałbrzych]]]]

[[Plik:Legnica 01 23.JPG|mały|[[Legnica]]]]

{|class=standard style=" max-width 70%;"

!

|-

|2.

|style="text-align:right"|118 405

|style="text-align:center"|{{Flaga|POL}}

|-

|11.

|style="text-align:right"|39 721

|style="text-align:center"|{{Flaga|POL}}

|-

|22.

|style="text-align:right"|25 712

|style="text-align:center"|{{Flaga|DEU}}

|-

|29.

|style="text-align:right"|21 921

|style="text-align:center"|{{Flaga|POL}}

|[[Kamienna Góra]]

|style="text-align:right"|20 014

|style="text-align:center"|{{Flaga|POL}}

|[[Plik:POL województwo dolnośląskie flag.svg|tło|22px]] Województwo dolnośląskie

* strój wrocławski

* stroje głogowskie (osobna grupa)

 

== Turystyka ==