Szarysz: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Allgau (dyskusja | edycje)
m disambigR
P (dyskusja | edycje)
m linx
Linia 5:
====Geografia====
 
Šariš leży w [[Zewnętrzne Karpaty Zachodnie|Zewnętrznych]], [[Centralne Karpaty Zachodnie|Centralnych]] i [[Wewnętrzne Karpaty Zachodnie|Wewnętrznych]] [[Karpaty Zachodnie|Karpatach Zachodnich]]. Na północy Šariš sąsiaduje z polskimpolską Podbeskidziem[[Ziemia sądecka|ziemią sądecką]] i [[Ziemia sanocka|sanocką]], na wschodzie z [[Zemplín|Zemplínem]], na południu z [[Abov|Abovem]], na zachodzie ze [[Spisz|Spiszem]].
 
Pod względem geograficznym Šariš zajmuje górne (północne) części [[dorzecze|dorzeczy]] [[Torysa|Torysy]], [[Topľa|Topľi]] i [[Ondava|Ondavy]] oraz skrawki dorzeczy [[Hornád|Hornádu]] i [[Poprad (rzeka)|Popradu]]. W granicach Šariša znajdują się, w całości lub w części, następujące regiony geograficzne: południowe stoki [[Beskid Niski|Beskidu Niskiego]], [[Góry Czerchowskie]], [[Pogórze Ondawskie]], [[Branisko (góry)|Branisko]] i [[Bachureń]], północnąpółnocne częśćczęści [[Kotlina Koszycka|Kotliny Koszyckiej]] i [[Góry Tokajsko-Slańskie|Gór Tokajsko-Slańskich]]. Šariš jest krainą [[wyżyna|wyżynną]] i pagórkowatą, w części również [[góry|górzystą]].
 
Obszar Šariša pokrywa się z obszarem dawnego [[Węgry|węgierskiego]] [[komitat|komitatu]] ''[[Sáros'']]. Po rozbiorze Królestwa Węgier w [[1918]] Šariš w całości znalazł się na terytorium najpierw [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]], a następnie [[Słowacja|Słowacji]]. Od [[1923]] nie stanowi odrębnej jednostki administracyjnej, jednak nazwa "Šariš" jest w powszechnym użyciu wśród mieszkańców, używają jej również na potrzeby turystyki i kultury słowackie władze.
 
Powierzchnia Šariša wynosi około 3,7 tys. km<sup>2</sup>² (powierzchnia komitatu ''[[Sáros'']] w [[1910]] wynosiła 3.652 km<sup>2</sup>²). Największe miasta Šariša to [[Preszów|Prešov]], [[Bardejov]], [[Sabinov]] i [[Svidnik]]. Šariš zamieszkują dziś głównie [[Słowacy]]. Z mniejszości narodowych Šariš zamieszkują silnie [[asymilacja|zasymilowani]] [[Rusini]] i rozproszeni [[Cyganie]].
 
W przeszłości Šariš zaliczał się do najbogatszych regionów całych Węgier. Obecnie jest jednym z uboższych regionów Słowacji. W ostatnich latach rozwija się tu turystyka i rekreacja. Do największych atrakcji turystycznych zaliczają się miasta [[Bardejov]] (wpisany na listę światowego Dziedzictwa UNESCO) i [[Preszów]]. Liczne są również zamki z czasów panowania węgierskiego, dziś najczęściej w ruinie, oraz drewniane cerkwie [[cerkiew greckokatolicka|greckokatolickie]]. W Svidníku, Bardejovie i Raslavicach odbywają się imprezy kulturalne związane z kulturą rusińską. Przyrodniczymi atrakcjami regionu są okalające go pasma górskie i doliny rzek, które również dają warunki do uprawiania sportu. Największym zbiornikiem wodnym (i ośrodkiem sportów wodnych) Šariša jest ''[[Veľka Domaša'']] na Ondavie.
 
====Komitat ''Sáros''====