Socjologia jakościowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy
Nawloc (dyskusja | edycje)
linki zewnętrzne, drobne merytoryczne
Linia 8:
 Jakościowe badanie empiryczne i analiza danych jakościowych dostarcza informacji o rzeczywistości społecznej, badacz nie opiera się tutaj na apriorycznej wiedzy wyniesionej z istniejących teorii socjologicznych. Pojęcia, których używa w analizie danych empirycznych, są dla niego pojęciami uczulającymi, wskazującymi kierunki analizy i „miejsca”, w których określone zjawiska zachodzą.<ref>{{Cytuj|autor = Krzysztof T. Konecki, Piotr Chomczyński|tytuł = Słownik Socjologii Jakościowej|data = 2012|isbn = 978-83-7641-486-7}}</ref>
 
Jednymi z najbardziej znanych systemów [[metody jakościowe|metod jakościowych]] jest [[teoria ugruntowana]] i etnografia socjologiczna. W Polsce socjologia jakościowa jest silnie związana z [http://www.eusssi2017.uni.lodz.pl/index.php/eu-sssi/ symbolicznym interakcjonizmem].
 
== Socjologia jakościowa a ilościowa ==
Linia 14:
 
== Historia socjologii jakościowej ==
Przyjmuje się, że na rozwój socjologii jakościowej największy wpływ miała praca naukowców ze szkoły chicagowskiej. Robert E. Park i Ernest Burgess ‒ pro- pagatorzy badań terenowych ‒ zainspirowali studentów, by w badaniach życia miejskiego w obszarze Chicago posłużyć się obserwacją jako metodą zbierania danych. Badania migracji Floriana Znanieckiego (1882-1958) i Williama I. Thomasa
(1863-1947) także były punktem zwrotnym w rozwoju socjologii jakościowej. Ich książka, Chłop polski w Europie i Ameryce (The Polish Peasant in Europe andAmerica), stanowiła w tamtym okresie jeden z najistotniejszych przykładów realizacji badań jakościowych. Zawarto w niej analizy dokumentów osobistych (listy do członków rodziny, gazet, autobiografie, pamiętniki), które, zdaniem autorów, stanowią doskonały przykład danych socjologicznych. Była to niezwykle ważna innowacja metodologiczna, zważywszy na to, że wykorzystanie danych tego typu nie zostało wcześniej uwzględnione w badaniu socjologicznym. Co więcej, niniejsza analiza unaoczniła, że ludzkie postawy i działania kształtowane są przez otoczenie społeczno-kulturowe. Autorzy wskazali także, że na działania jednostkowe silnie oddziałuje splot osobowości i postaw społecznych w kontek- ście określonej sytuacji. Podkreślali oni, że przedmiotem analiz socjologicznych powinna być zmiana społeczna, gdyż zawsze towarzyszą jej zmiany, jakie zachodzą w obrębie biografii jednostki, wpływając na nią samą.
W tamtym okresie w socjologii zrealizowano wiele niezwykle ważnych badań terenowych, w tym studium bezdomności Nelsa Andersona, badanie różnych ról i pracy kobiet przeprowadzone przez Frances Donovan czy analizę społecznego świata tańca towarzyskiego, jakiej dokonał Paul Cressey. W późniejszym okresie metody badań terenowych, jak np. obserwacja, wykorzystywane były także przez etnometodologów analizujących praktyki życia codziennego24 czy problematykę konstruowania tożsamości.
Do rozwoju socjologii jakościowej w istotny sposób przyczyniła się także praca Herberta Blumera, który wprowadził szereg reguł testowania wniosków płynących z etnografii socjologicznych. Socjologiczne badania terenowe mają charakter naturalistyczny i powinny być oparte na bliskim i bezpośrednim kontakcie z badanymi (intimate familiarity), jako że to oni właśnie są zaangażowani w życie społeczności. Na badanie takie powinna składać się eksploracja i inspekcja. Eksploracja ma dwa cele: 1) uważne rozpoznanie nieznanego obszaru badania, 2) dbałe sformułowanie problemu badawczego, jego analiza i interpretacja ugruntowana w realnym życiu obserwowanym przez badacza. Inspekcja natomiast odnosi się zasadniczo do konceptualnej analizy danych empirycznych. Oznacza to, że analityk powinien przyjrzeć się każdemu elementowi, jaki poddaje namysłowi, z różnych perspektyw, zadawać pytania i porównywać ze sobą analizowane elementy.
Zdaniem Roberta Prusa [https://www.amazon.com/Symbolic-Interaction-Ethnographic-Research-Intersubjectivity/dp/0791427021 etnografowie] ‒ w celu uzyskania bezpośredniego i dokładnego wglądu w obszar badania (zob. intimate familiarity) ‒ koncentrują się przede wszystkim na danych pozyskanych w drodze obserwacji, obserwacji uczestniczącej i wywiadów. Obserwacja umożliwia poznawanie otoczenia społecznego za pomocą zmysłów, ale i zbieranie dokumentów, pamiętników, różnego rodzaju nagrań, danych statystycznych, map itd. Te materiały „obserwacyjne” mogą okazać się pomocne w formułowaniu pytań do wywiadu oraz dostarczać środków do oceny i kontekstualizowania pozyskanych informacji. Obserwacja uczestnicząca umożliwia badaczowi bycie blisko tych, których bada. Podejmując rolę uczestnika, badacz lepiej poznaje różne aspekty świata badanych. Wywiady swobodne dają wgląd w doświadczenie badanych, ukazując ich perspektywę, dylematy, działania itp. Wywiad jest zatem bardzo przydatnym narzędziem badania etnograficznego. W jego ramach można poprosić uczestników badania, by wyjaśnili i opisali swoje działania, zmiany, jakich doświadczyli, dylematy, rozterki, chwile pobudzenia czy nudy, jakich doświadczają itp. (zob. [http://czasopisma.tnkul.pl/index.php/rns/article/view/7390/7484 Krzysztof T. Konecki 2017])
 
Badania jakościowe były jednymi z pierwszych form badań społecznych (przeprowadzanych przez [[Bronisław Malinowski (antropolog)|Bronisława Malinowskiego]], Floriana Znanieckiego, Józefa Chałasińskiego czy [[Elton Mayo|Eltona Mayo]]), jednak w latach 50. i 60. XX w. popularność metod ilościowych osiągnęła swój szczyt i tym samym zmniejszyła znaczenie tych pierwszych aż do lat 70. Sformułowanie "badania jakościowe" było do tego momentu ograniczone w swoim zastosowaniu do antropologii i socjologii, jednak po ponownym wzroście zainteresowania tą metodą badań zaczęto ją stosować w pracach socjalnych, badaniach praw kobiet, rynku konsumenckiego, badaniach zarządzania, psychologii i wielu innych.
W późnych latach 80. i 90. po fali krytycyzmu ze strony badaczy ilościowych opracowano nowe metody jakościowe, które miały uporać się z problemami rzetelności wyników i nieścisłymi sposobami analizy danych<ref>Becker, Howard S., The epistemology of qualitative research. University of Chicago Press, 1996. 53-71.</ref>. Od lat 80. publikowanie badań jakościowych zyskało na popularności. Utworzyły się nawet czasopisma specjalizujące się w publikowaniu wyłączenie artykułów i badań jakościowych<ref>Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.</ref>. Jednym z takich pism jest pismo Qualitative Sociology.