Liturgia chrześcijańska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Starotestamentalne korzenie liturgii chrześcijańskiej: Poprawiono literówkę Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z aplikacji mobilnej |
Sekcja poprawiona i uzupełniona zgodnie ze źródłami |
||
Linia 1:
{{Chrześcijaństwo}}
[[Plik:Última Cena - Juan de Juanes.jpg|thumb|350px|
'''Liturgia chrześcijańska''' – [[liturgia]] sprawowana w [[Kościół (teologia)|kościelnych]] wspólnotach [[Chrześcijaństwo|chrześcijańskich]]. Od najdawniejszych czasów wyrażała się w słuchaniu [[Słowo Boże|Słowa Bożego]] i modlitewnej odpowiedzi na to Słowo w postaci [[Berachot (Talmud)|błogosławieństw]], uwielbienia i próśb. Jej szczytem jest, zwłaszcza w Kościołach głównego nurtu, jak [[Katolicyzm]], [[Prawosławie]] i [[Kościoły orientalne]], [[Modlitwa eucharystyczna|Eucharystia]]. Od początku też chrześcijanie modlili się codziennie liturgią uświęcającą czas dnia i nocy, zwaną [[Liturgia godzin|Liturgią godzin]]. Liturgia chrześcijańska sprawowana jest, by uobecnić [[śmierć]] i [[zmartwychwstanie]] [[Jezus Chrystus|Chrystusa]] czyli [[misterium paschalne]] będące zwieńczeniem [[Historia zbawienia|historii zbawienia]] oraz budować komunię, wspólnotę wiernych. Jest celebrowana przez całe zgromadzenie, choć szczególne role są na ogół zarezerwowane dla osób specjalnie wyświęconych. Istnieją obrządki liturgiczne przygotowane na najważniejsze święta kościelne ([[rok liturgiczny]]). Formą i znaczeniem [[Teologia|teologicznym]] liturgii zajmuje się [[liturgika]].
Linia 33:
Współcześnie – jak zwrócił uwagę [[Benedykt XVI|Joseph Ratzinger]] – dość powszechnie błędnie przyjmuje się, że liturgia chrześcijańska, liturgia [[Nowe Przymierze|Nowego Przymierza]] zerwała zupełnie z tym, co symbolizowała [[Świątynia Jerozolimska]], gdyż kult w niej sprawowany wraz z ofiarami miał być ''religią rytuału'', czymś, co przeminęło wraz ze starym [[Tora|Prawem]]. Według tych teorii, wyłącznym modelem wyjściowym liturgii chrześcijańskiej miała być liturgia synagogalna jako rzekomo ''religia nauczania'', stojąca w opozycji do kultu świątynnego. Tymczasem, jak wykazali uczeni skandynawscy, [[Louis Bouyer]] i in.{{odn|Bouyer|2009| s= 13-14}} jest to poważny błąd faktograficzny. Gdyż ''religia Słowa'' Izraela wyszła właśnie ze Świątyni, a z kolei, synagogi były i są urządzane tak by przypominały i uobecniały Świątynię. M.in. w centrum umieszcza się Arkę, miejsce, gdzie przebywa chwała Boza, Szekina. Nastąpił oczywiście proces uduchowienia, świątynne ofiary ze zwierząt w synagodze są ''uobecniane'' przez modlitwy, które pierwotnie towarzyszyły tym ofiarom w Świątyni. Według J. Ratzingera, w wyniku głębszego zrozumienia liturgii żydowskiej i początków chrześcijaństwa trzeba uznać, że podobnie jak synagoga, także świątynia ''weszła'' w liturgię chrześcijańską{{odn|Ratzinger|2007|s=49}}.
Podstawowy archetyp liturgicznego zgromadzenia Nowego Testamentu można znaleźć w Starym Testamencie<ref>O tym, że Nowy Testament należy odczytywać w świetle wydarzeń opisanych w Starym mówiła Soborowa Konstytucja o Bożym Objawieniu ''[[Dei Verbum]]'' w n.16: „Bóg przeto, z którego natchnienia powstały księgi obydwu Testamentów i który jest ich autorem, mądrze rozporządził, aby Nowy Testament był ukryty w Starym, Stary zaś aby w Nowym znajdował wyjaśnienia. Choć bowiem Chrystus ustanowił we Krwi swojej Nowe Przymierze (por. Łk 22,20; 1Kor 11,25), to jednak księgi Starego Testamentu, w całości dołączone do ewangelicznego orędzia, osiągają i ukazują w Nowym Testamencie pełne swoje znaczenie (por. Mt 5,17; Łk 24,27; Rz 16,25n; 2Kor 3,14-16), a zarazem Nowy Testament oświetlają i objaśniają”.</ref>, w postaci wspólnoty Izraela zebranej na Synaju (por.[[Księga Wyjścia]] rozdziały 19-21,20 oraz 24). Dwanaście pokoleń Izraela zebrało się, by słuchać Słowa Bożego ([[Tora|Tory]]), następnie potwierdziło pragnienie wypełnienia go. W ten sposób zostało zawarte przymierze między Bogiem a ludem wybranym, przypieczętowane ofiarą biesiadną, ofiarą pokoju {{odn|Ratzinger|2007| s= 63}}. Były jeszcze dwa takie zgromadzenia w momentach zwrotnych historii Izraela: w czasie odnowienia przymierza za [[Jozjasz|króla Jozjasza]] (650-509) opisane w [[2 Księga Królewska|1 Księdze Królewskiej]] 23 oraz w V w. po [[Niewola babilońska|Niewoli babilońskiej]] za [[Nehemiasz (postać biblijna)|Nehemiasza]] (por. [[Księga Nehemiasza]] 8,17 oraz 13,1).
=== Liturgia pierwszych wieków ===▼
Louis Bouyer tak ujął istotne elementy pierwszego zgromadzenia na Synaju:
{{Cytat|Zgromadzenie, które Słowo zwołało, usłyszało uroczystą proklamację tego Słowa, przyniesionego temu zgromadzeniu jako jego kulminacja. Po proklamacji nastąpiła seria ściśle określonych modlitw uwielbienia, czci i zbiorowych próśb, zanoszonych po wspólnym przygotowaniu przez post i oczyszczenie. Następnie, w tak samo uroczysty sposób, Słowo zostało przyjęte i zaakceptowane przez ludzi. Akceptacja ta stanowiła dokładnie przymierze lub pakt między Bogiem a Jego ludem. Ale przymierze nie było uważane za ratyfikowane, dopóki nie doszło do zakończenia spotkania przez złożenie ofiary. W tej ofierze, faktycznie wykonując to, czego Boże Słowo formalnie wymagało od nich, ludzie zobowiązali się odnośnie do tego Słowa, a jednocześnie Słowo zostało przypieczętowane przez samego Boga.
Odtąd obowiązywało przymierze, którego fundamentem był jedynie sam Boży autorytet. Zakładał on wolną odpowiedź oraz posłuszną zgodę ludu. I przez cały ten proces został stworzony sam lud – uformowany jako lud, a więc już więcej nie będący zwykłym tłumem. A dokładniej, stał się Ludem Bożym dzięki, przez i dla Słowa Bożego{{odn|Bouyer|1956|s= 24-25}}.}}
Schemat ten w ciągu kolejnych wieków historii przeszedł proces uduchowienia. Tym, co sprzyjało temu procesowi było zburzenie Świątyni przez wojska Nabuchodonozora w 587 r., uniemożliwiające składanie ofiar. A następnie pewne rozczarowanie nową odbudowaną [[Świątynia Jerozolimska|Świątynią]] (por. [[Księga Aggeusza]] 2,3), nie spełniającą oczekiwań rozbudzonych przez [[Księga Ezechiela|proroctwa Ezechiela]] o nowej Świątyni (por. Ez 40-44). Doszedł do tego rozwój liturgii synagogalnej oraz liturgii sprawowanej w domach i w bractwach religijnych (''haburot''). Zbierały się one na uroczyste posiłki liturgiczne, mające charakter ''ofiary komunii'' (por. Kpł 3,1; 1 Krl 3,15; Lb 15,5), rozpoczynane obrzędem łamania chleba i zawierające dziękczynne modlitwy towarzyszące kielichowi wina, zwanego ''kielichem błogosławieństwa'' (por. 1 Kor 10,16).
▲=== Liturgia pierwszych wieków ===
Liturgia chrześcijańska ustanowiona przez Chrystusa, a następnie sprawowana przez Apostołów była wypełnieniem, zwieńczeniem tego długiego procesu uduchowienia liturgii przymierza Pierwszego Przymierza. Była nią oczywiście zwłaszcza, sprawowana po raz pierwszy w czasie Ostatniej Wieczerzy [[Eucharystia (sakrament)|Eucharystia]], zwana ''łamaniem chleba''. Opisane w Dziejach Apostolskich życie pierwotnego Kościoła ukazuje wszystkie elementy, zawarte w pierwotnym, archetypicznym zgromadzeniu Izraela na Synaju:
{{Cytat|Trwali oni w nauce Apostołów i we wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwach (Dz 2,42).}}
Nauczanie [[Apostoł|apostolskie]] zwoływało Lud Boży, czyniąc z poszczególnych osób zgromadzenie, wspólnotę. Uobecniało ono nauczanie [[Jezus Chrystus|Jezusa]] Syna Bożego, Słowa [[Wcielenie|Wcielonego]], przez które w ostatnich dniach przemówił Bóg (por. Hbr 1,1). Zgromadzenie, podobnie jak w wyżej opisanych zgromadzeniach Izraela, nie tylko słuchało tego Słowa, ale przywoływało je poprzez modlitwy, które znało z [[Synagoga|synagog]], a następnie powierzało się temu Słowu przez wielką [[Modlitwa Eucharystyczna|Modlitwę Eucharystyczną]] przy ''łamaniu chleba''. Ta modlitwa błogosławieństw (hebr. ''Beracha'') miała wszystkie cechy modlitw zanoszonych przez ''bractwa-haburot''. Nową treść nadał jej sam Jezus, poprzez zawarcie [[Nowe Przymierze|Nowego Przymierza]] w swojej krwi. Przymierze to Jezus proklamował będąc sam wcielonym, ostatecznym i w pełni doskonałym Słowem Boga{{odn|Bouyer|1956|s= 26-27}}.
W pierwszych wiekach nie było ksiąg liturgicznych. Tradycje formuł liturgicznych były przekazywane ustnie.
Pierwszym językiem liturgii był prawdopodobnie [[Język aramejski|aramejski]]. Liturgia odbywała się w domach, które z czasem zaczęto nazywać [[domus ecclesiae]]. Około 155 r. [[Justyn Męczennik|św. Justyn]] opisał bardzo szczegółowo jak
Zobacz też:
| |||