|
== Historia ==
Historia Biblioteki Narodowej sięga [[XVIII wiek]]uwieku. 8 sierpnia 1747 została otwarta [[Biblioteka Załuskich]] mieszcząca się w warszawskim pałacu Daniłowiczowskim. Ufundowali ją bracia [[Józef Andrzej Załuski|Józef]] i [[Andrzej Stanisław Załuski|Andrzej]] Załuscy. Współczesna Biblioteka Narodowa wiąże swoje tradycje z Biblioteką Załuskich{{r|Kłossowski}}. Po śmierci Józefa Załuskiego biblioteka została przejęta przez państwo i przemianowana na Bibliotekę Rzeczypospolitej Załuskich{{r|Kłossowski}}. Zgodnie z uchwałą sejmową, od 1780 biblioteka ta miała prawo do otrzymywania obowiązkowego egzemplarza każdej książki wydrukowanej w ówczesnym państwie polskim{{r|Kłossowski}}. Wskutek represji carskich po upadku [[Insurekcja kościuszkowska|insurekcji kościuszkowskiej]] zbiory Biblioteki Załuskich zostały zrabowane i wywiezione do Petersburga, gdzie zostały włączone do [[Rosyjska Biblioteka Narodowa|Biblioteki Carskiej]] (394 000 tomów, w tym: 11 000 rękopisów i 24 500 rycin){{r|Kłossowski}}. W okresie zaborów polskie piśmiennictwo przechowywano w zbiorach prywatnych na ziemiach polskich i emigracji (zakładano także biblioteki publiczne){{r|Kłossowski}}.
Biblioteka Narodowa została utworzona{{r|dembyksiazka}} [[rozporządzenie z mocą ustawy|rozporządzeniem Prezydenta RP z mocą ustawy]] z dnia 24 lutego 1928 (weszło w życie 1 marca){{r|rozporzadzenie}}. Pierwszym dyrektorem był od 1934 [[Stefan Demby]], a jego następcą od lipca 1937 został [[Stefan Vrtel-Wierczyński]]{{r|pozegnanie}}. ▼
Biblioteka Narodowa została utworzona{{r|dembyksiazka}}
▲[[rozporządzenie z mocą ustawy|rozporządzeniem Prezydenta RP z mocą ustawy]] z dnia 24 lutego 1928 (weszło w życie 1 marca){{r|rozporzadzenie}}. Pierwszym dyrektorem był od 1934 [[Stefan Demby]], a jego następcą od lipca 1937 został [[Stefan Vrtel-Wierczyński]]{{r|pozegnanie}}.
Pod zbiory przeznaczona została część nowo wybudowanego gmachu [[Biblioteka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie|Biblioteki Wyższej Szkoły Handlowej]] (w 1933 uczelnia zmieniła nazwę na [[Szkoła Główna Handlowa w Warszawie|Szkołę Główną Handlową]]), w którym Biblioteka Narodowa rozpoczęła działalność w 1930{{r|jarosz2016}}{{r|jarosz2016b}}. W 1935 zbiory specjalne przeniesiono do [[pałac Potockich w Warszawie|pałacu Potockich]] na [[Ulica Krakowskie Przedmieście w Warszawie|Krakowskim Przedmieściu]] 15{{r|Enc60}}. W 1939 zbiory Biblioteki Narodowej stanowiło ok. 770 tys. jednostek, w tym 52 tys. rękopisów, 80 tys. jednostek graficznych oraz 11,5 tys. map i atlasów{{r|Enc60}}. Podczas [[Obrona Warszawy (1939)|obrony Warszawy]] we wrześniu 1939 uległy zniszczeniu należące do niej zbiory Biblioteki Szkoły Polskiej na Batignolles w Paryżu i [[Muzeum Polskie w Rapperswilu|Muzeum Polskiego w Rapperswilu]], znajdujące się w [[Centralna Biblioteka Wojskowa|Centralnej Bibliotece Wojskowej]] w [[Aleje Ujazdowskie w Warszawie|Alejach Ujazdowskich]]{{r|Enc60}}. W 1940 Niemcy na bazie m.in. Biblioteki Narodowej stworzyli Bibliotekę Miejską w Warszawie ([[Język niemiecki|niem.]] ''Staatsbibliothek Warschau'') i utworzyli w jej ramach trzy oddziały{{r|historia}}: oddział książki dla Niemców (w gmachu Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego); oddział zamknięty – książki, z których nie można było korzystać – główna siedziba Biblioteki Narodowej w budynku Szkoły Głównej HandloweHandlowej; wszystkie zbiory specjalne z różnych instytucji warszawskich – [[Biblioteka Ordynacji Krasińskich w Warszawie]] przy ulicy [[Ulica Okólnik w Warszawie|Okólnik 9]]. W październiku 1944 zbiory specjalne zostały po kapitulacji [[Powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]] [[Zburzenie Warszawy#Celowe niszczenie miasta|celowo spalone]] przez Niemców, wbrew postanowieniom układu kapitulacyjnego z 3 października 1944, zabezpieczającego ochronę zabytków, bibliotek i zbiorów archiwalnych przez okupanta. Zbiory znajdujące się w gmachu SGH w większości ocalały{{r|Enc60}}. Ogółem Biblioteka Narodowa utraciła podczas II wojny światowej ok. 40% swoich zbiorów, w tym 90% zbiorów specjalnych{{r|Enc60}}. Według innego źródła utraciła 78% zbiorów, tj. 788,8 tys. z 999,6 tys. jednostek{{r|innezrodlo}}.
Biblioteka wznowiła działalność w 1945{{r|Enc60}}. Do Polski wróciły zbiory wywiezione do [[Niemcy|Niemiec]] i [[Austria|Austrii]] oraz ocalałe fragmenty zbiorów m.in. bibliotek Ordynacji Krasińskich i Przezdzieckich{{r|Enc60}}. W 1959 z [[Kanada|Kanady]] wróciły ''[[Kazania świętokrzyskie]]'', ''[[Psałterz floriański]]'' oraz rękopisy [[Fryderyk Chopin|Fryderyka Chopina]]{{r|Enc60}}. W latach 1962–1976 przy [[Aleja Niepodległości w Warszawie|alei Niepodległości]] 213 wniesiono nowy kompleks budynków Biblioteki zaprojektowany przez [[Stanisław Fijałkowski (architekt)|Stanisława Fijałkowskiego]]{{r|lesniakowska}}. W 1976 Biblioteka Narodowa w Warszawie została odznaczona [[Order Odrodzenia Polski|Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski]]{{r|odznaczenie1976}}.
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name=dembyksiazka> {{Cytuj książkę | nazwisko = Demby| imię = Stefan | autor link = | tytuł = Bblioteka Narodowa w Warszawie| url = https://academica.edu.pl/reading/readSingle?page=9&uid=72379523| wydanie = II uzupełnione| wydawca = Biblioteka Narodowa| miejsce = Warszawa| data = 1930| rok = | miesiąc = | strony = | rozdział = | adres rozdziału = | nazwisko r = | imię r = | autor r link = | tom = | tytuł tomu = | część = | tytuł części = | seria = | id = | isbn = | oclc = | lccn = | doi = | cytat = | język = pl| data dostępu = 2017-10-22 | odn =}}</ref>
<ref name=internet>[http://www.bn.org.pl/zbiory Strona internetowa BN] (dostęp 16.03.2011 -03-16).</ref> ▼
<ref name=odznaczenie1976>{{Cytuj pismo | tytuł = Wysokie odznaczenia państwowe dla zasłużonych zakładów pracy, uczelni, instytucji i stowarzyszeń | url = http://www.pbc.rzeszow.pl/publication/6244|czasopismo = [[Nowiny (dziennik rzeszowski)|Nowiny]] | strony = 1 | data = Nrnr 165 z 21-2221–22 lipca 1976 | url = http://www.pbc.rzeszow.pl/publication/6244}}</ref> ▼▲<ref name=internet>[http://www.bn.org.pl/zbiory Strona internetowa BN] (dostęp 16.03.2011).</ref>
<ref name=innezrodlo>{{Cytuj książkę | nazwisko = Majewski | imię = Piotr | tytuł = Wojna i kultura. Instytucje kultury polskiej w okupacyjnych realiach Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945 | wydawca = Wydawnictwo TRIO | miejsce = Warszawa | data = 2005 | strony = 271 | isbn = 83-7436-003-8}}</ref> ▼
▲<ref name=odznaczenie1976>{{Cytuj pismo | tytuł = Wysokie odznaczenia państwowe dla zasłużonych zakładów pracy, uczelni, instytucji i stowarzyszeń | czasopismo = [[Nowiny (dziennik rzeszowski)|Nowiny]] | strony = 1 | data = Nr 165 z 21-22 lipca 1976 | url = http://www.pbc.rzeszow.pl/publication/6244}}</ref>
▲<ref name=innezrodlo>{{Cytuj książkę | nazwisko = Majewski | imię = Piotr | tytuł = Wojna i kultura. Instytucje kultury polskiej w okupacyjnych realiach Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945 | wydawca = Wydawnictwo TRIO | miejsce = Warszawa | data = 2005 | strony = 271 | isbn = 83-7436-003-8}}</ref>
<ref name=punktowane>{{Cytuj|tytuł=„Polish Libraries” na liście punktowanych czasopism naukowych|czasopismo=Biblioteka Narodowa|data dostępu=2017-07-31|url=http://www.bn.org.pl/aktualnosci/1069-polish-libraries-na-liscie-punktowanych-czasopism-naukowych.html|język=pl}}</ref>
<ref name=egzemplarz>{{Cytuj stronę |url = http://www.bn.org.pl/zbiory/egzemplarz-obowiazkowy/liczba-egzemplarzy-obowiazkowych/ |tytuł = Liczba egzemplarzy obowiązkowych |praca = Biblioteka Narodowa |opublikowany = bn.org.pl |data dostępu = 2016-11-30}}</ref>
<ref name=egzemplarz"Kłossowski">{{Cytuj stronęksiążkę | urlnazwisko = http://www.bn.org.pl/zbiory/egzemplarz-obowiazkowy/liczba-egzemplarzy-obowiazkowych/Kłossowski |imię = Andrzej |tytuł = LiczbaBiblioteka egzemplarzyNarodowa obowiązkowychw |Warszawie, pracaZbiory i działalność |wydawca = Biblioteka Narodowa |miejsce opublikowany= Warszawa |data = bn.org.pl1990 |strony data= dostępu9–10 |isbn = 2016-11-308370090443}}</ref>
<ref name="Kłossowski">{{Cytuj książkę | nazwisko = Kłossowski | imię = Andrzej | tytuł = Biblioteka Narodowa w Warszawie, Zbiory i działalność | wydawca = Biblioteka Narodowa | miejsce = Warszawa | data = 1990 | strony = 9-10 | isbn = 8370090443}}</ref> ▼
<ref name=rozporzadzenie>Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 lutego 1928. O Bibljotece Narodowej ({{Dziennik Ustaw|1928|21|183}}).</ref>
<ref name=pozegnanie>{{Cytuj pismo | tytuł = Pożegnanie dyr. Stefana Dembego | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=40687| czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 1 | data = nr 146 z 3 lipca 1937}}</ref> ▼
▲<ref name=pozegnanie>{{Cytuj pismo | tytuł = Pożegnanie dyr. Stefana Dembego | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=40687| czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 1 | data = nr 146 z 3 lipca 1937}}</ref>
<ref name=historia>{{Cytuj|tytuł=Historia zbiorów|czasopismo=Biblioteka Narodowa|data dostępu=2017-10-23|url=http://www.bn.org.pl/zbiory/zbiory-ikonograficzne/historia-zbiorow|język=pl}}</ref>
▲<ref name= "Kłossowski"lesniakowska>{{Cytuj książkę | nazwisko = KłossowskiLeśniakowska | imię = AndrzejMarta | tytuł = Biblioteka NarodowaArchitektura w Warszawie , Zbiory i działalność1965–1989 | wydawca = BibliotekaArkada NarodowaPracownia |Sztuki |miejsce = Warszawa | data = 19902005 | strony = 9-1038 | isbn = 837009044383-908950-7-2}}</ref>
<ref name=jarosz2016>{{Cytuj pismo | nazwisko = Jarosz-Nojszewska | imię = Anna | tytuł = Biblioteka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie | czasopismo = Stolica | strony = 50 | data = czerwiec 2016}}</ref>. Placówka partycypowała w jego budowie, udzielając WSH pożyczki i opłacając z góry czynsz za okres sześciu lat <ref name=jarosz2016b>{{Cytuj pismo |nazwisko = Jarosz-Nojszewska |imię = Anna |tytuł = Biblioteka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie |czasopismo = Stolica |strony = 49 |data = czerwiec 2016}}</ref>▼<ref name=lesniakowska"Enc60">{{Cytujcytuj książkę | nazwisko = Leśniakowska | imię = Marta | tytuł = ArchitekturaEncyklopedia w Warszawie 1965–1989Warszawy | wydawca = ArkadaWydawnictwo PracowniaNaukowe SztukiPWN | miejsce = Warszawa | data = 20051994 | strony = 3860 | isbn = 83-90895001-708836-2}}</ref>
▲<ref name=jarosz2016>{{Cytuj pismo | nazwisko = Jarosz-Nojszewska | imię = Anna | tytuł = Biblioteka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie | czasopismo = Stolica | strony = 50 | data = czerwiec 2016}}</ref>. Placówka partycypowała w jego budowie, udzielając WSH pożyczki i opłacając z góry czynsz za okres sześciu lat
<ref name=jarosz2016b>{{Cytuj pismo | nazwisko = Jarosz-Nojszewska | imię = Anna | tytuł = Biblioteka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie | czasopismo = Stolica | strony = 49 | data = czerwiec 2016}}</ref>
<ref name="Enc60">{{cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia Warszawy | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 1994 | strony = 60 | isbn = 83-01-08836-2}}</ref>
}}
| 