Ośmiotysięcznik: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Himalaya annotated.jpg|thumb|Zdjęcie pasma Himalajów widzianego z [[Międzynarodowa Stacja Kosmiczna|Międzynarodowej Stacji Kosmicznej]]]]

'''Ośmiotysięcznik''' – popularne wśród [[himalaizm|himalaistów]], jak również miłośników gór i [[geografia|geografów]], określenie [[szczyt (geografia)|szczytu]], którego wierzchołek wznosi się na 8000 lub więcej metrów [[Wysokość bezwzględna|nad poziom morza]]. Ze względu na zastosowane kryterium [[Minimalnaminimalna deniwelacja względna|wybitnościminimalnej deniwelacji względnej]] wynoszące minimum 500 metrów<ref>[http://wyborcza.pl/1,75248,14479047,Szesc_nowych_osmiotysiecznikow_.html Sześć nowych ośmiotysięczników?] Gazeta Wyborcza 22.08.2013.</ref> przyjmuje się, iżże na [[Ziemia|Ziemi]] znajduje się czternaście głównych ośmiotysięczników – 10 w [[Himalaje|Himalajach]] i 4 w [[Karakorum]]. Wśród nich wyróżnia się pięć tak zwanych wysokich ośmiotysięczników, czyli [[Mount Everest]], [[K2]], [[Kanczendzonga]], [[Lhotse]] i [[Makalu]], mającemających ponad lub prawie 8500 metrów. Niezwykłe znaczenie 8000 metrów występuje tylko w [[układ SI|układzie metrycznym miar]]. W [[Jednostki imperialne|anglosaskim układzie miar]] miar, wysokości szczytów podaje się w [[Stopa angielska|stopach]] i wtedy pojawiają się dwudziesto- i dwudziestopięciotysięczniki.

Czternastkę ośmiotysięczników nazywa się czasem niezbyt precyzyjnie ''Koroną„Koroną Himalajów'',Himalajów”; prawidłowo ''Koronąjest to „Korona Himalajów i Karakorum''Karakorum”. Nie należy jej mylić z ''[[Korona Ziemi|Koroną„Koroną ZiemiZiemi”]]'', któraktórą określastanowią najwyższe szczyty górskie poszczególnych [[kontynent]]ówkontynentów.

Zdobywanie ośmiotysięczników jest trudne, ryzykowne i długotrwałe ze względu na panujące tam warunki i konieczność [[Aklimatyzacja|aklimatyzacji]]. Na wysokości 8000 metrów [[ciśnienie atmosferyczne]], orazi tym samym [[ciśnienie cząstkowe]] tlenu, jest znacznie niższe niż na poziomie morza. Powoduje to zmniejszenie [[Gradient stężeń roztworów|gradientu]] między [[tętnica]]mitętnicami a [[Miocyt|komórkami mięśniowymi]], upośledzająca tymwięc samymupośledza dowózdostarczanie [[tlen]]utlenu do intensywnie pracującego organizmu. Obszary leżące powyżej 8000 m n.p.m. nazywane są strefą śmierci, gdyż człowiek nie jest w stanie przeżyć na tej wysokości dłużej niż kilka dni. Nawet wyrównywanie niedoboru tlenu w organizmie przez korzystanie z [[Butla tlenowa (wspinaczka)|butli tlenowej]] nie pozwala na dłuższe przebywanie w strefie śmierci. Bardzo niskie ciśnienie przyczynia się bowiem do zmniejszenia zdolności przyłączania tlenu do [[Hemoglobina|hemoglobiny]], co z kolei powoduje [[obrzęk płuc]], a nawet [[obrzęk mózgu]]. Inne objawy [[Choroba wysokościowa|choroby wysokościowej]] mogą pojawić się już znacznie niżej. Dodatkowo powyżej 8000 metrów organizm nie potrafi przyswajać pożywienia i jego [[Bilans energetyczny organizmów żywych|bilans energetyczny]] jest ujemny. To wszystko spowodowało, że pierwsze wejście człowieka na wierzchołek szczytu ośmiotysięcznego miało miejsce dopiero w 1950 roku ([[Annapurna]]). Wcześniej jednak osiągano i przekraczano granicę ośmiu tysięcy metrów, na przykład podczas prób zdobycia Everestu przez wyprawy brytyjskie w latach 20. XX wieku.

Na jasnolawendowymjasnofioletowym tle oznaczono szczyty w Karakorum,; pozostałe znajdują się w Himalajach.

! Pierwsze wejście [[Zima|zimowe]]

| {{Flaga|POL}} [[Jerzy Kukuczka]]<br />{{Flaga|POL}} [[Krzysztof Wielicki]]

| {{Flaga|POL}} [[Krzysztof Wielicki]]

| {{Flaga|KAZ}} [[Dienis Urubko|Denis Urubko]]<br />{{Flaga|ITA}} [[Simone Moro]]

| {{Flaga|POL}} [[Andrzej Czok]]<br />{{Flaga|POL}} [[Jerzy Kukuczka]]<ref>[http://www.mounteverest.net/story/ExWebseriesThemeaningofwinterin8000climbingNov162004.shtml Xexplorers web: ExWeb series: The meaning of winter in 8000+ climbing].</ref>

| {{Flaga|POL}} [[Maciej Berbeka]]<br />{{Flaga|POL}} [[Ryszard Gajewski (wspinacz)|Ryszard Gajewski]]

| {{Flaga|PAK}} [[Muhammad Ali (wspinacz)|Muhammad Ali]]<br />{{Flaga|ESP}} [[Alex Txikon]]<br />{{Flaga|ITA}} [[Simone Moro]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.national-geographic.pl/aktualnosci/staneli-na-szczycie-nanga-parbat-zdobyta-w-zimie-po-raz-pierwszy |tytuł = Stanęli na szczycie! Nanga Parbat zdobyta w zimie po raz pierwszy |opublikowany = national-geographic.pl |data dostępu = 2016-02-29}}</ref>

| {{Flaga|POL}} [[Artur Hajzer]]<br />{{Flaga|POL}} [[Jerzy Kukuczka]]

| {{Flaga|POL}} [[Maciej Berbeka]]<br />{{Flaga|POL}} [[Adam Bielecki (wspinacz)|Adam Bielecki]]<br />{{Flaga|POL}} [[Tomasz Kowalski (wspinacz)|Tomasz Kowalski]]<br />{{Flaga|POL}} [[Artur Małek]]

| {{Flaga|KAZ}} [[Dienis Urubko|Denis Urubko]]<br />{{Flaga|ITA}} [[Simone Moro]]<br />{{Flaga|USA}} [[Cory Richards]]

| {{Flaga|POL}} [[Piotr Morawski]]<br />{{Flaga|ITA}} [[Simone Moro]]

|[[Jerzy Kukuczka]]

|[[Dienis Urubko|Denis Urubko]]

* [[Listalista najwyższych szczytów Ziemi]]