Wikipedia

Obywatel Kane: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
poprawa linków
m lit.
Linia 36:
Jest przykładem [[film z kluczem|film à clef]], czyli przedstawia prawdziwą historię za fasadą fikcyjnego [[scenariusz]]a, używając zmienionych nazwisk<ref>[http://books.google.com/books?id=VxFomoeKT74C&pg=PA131&dq=film+%C3%A0+clef&lr=&ei=mFMTS4H2FpCuzQSZ3737DA#v=onepage&q=&f=false „The films in my life” By François Truffaut, Da Capo Press, 1994, ISBN 0-306-80599-5, 9780306805998, pg 131]</ref>. Opowiada on o życiu i spuściźnie [[Charles Foster Kane|Charlesa Fostera Kane’a]], magnata prasowego, którego pierwowzór stanowi [[William Randolph Hearst]]. Welles użył także kilku wątków autobiograficznych<ref>[http://www.sparknotes.com/film/citizenkane/canalysis.html#Charles-Foster-Kane Citizen Kane: Analyzing Major Characters], dostęp: 19-07-2011</ref> oraz elementów biografii multimilionera [[Harold Fowler McCormick|Harolda McCormicka]], niezwykle aktywnego w promocji swojej drugiej żony, [[Ganna Walska|Ganny Walskiej]], śpiewaczki operowej, zdaniem wielu pozbawionej talentu. W filmie można ją zidentyfikować jako Susan. W czasie, gdy film wchodził do kin, żadna z ponad dwudziestu gazet, które posiadał Hearst nie wspomniała o nim ani słowem.
 
Welles dotychczasową sławę zawdzięczał głównie działalności [[teatr]]alnej i pracy w [[radio|radiu]]. Szczególnie chwalony był za [[Wojna światów (słuchowisko)|słuchowisko ''Wojna światów'']], które uważane jest za najlepiej przygotowaną produkcję radiową w dziejach<ref name="sto">{{cytuj książkę | inni = Emilia Janowska (red.), Dorota Anna Kopczyńska (red.), Marek Byczyński (tłum.) | tytuł = 100 najlepszych filmów świata | wydawca = Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk – Inwestycje Sp. z o.o. | miejsce = Ożarów Mazowiecki | rok = 2008 | isbn = 978-83-7512-846-8}}</ref>. Podpisał kontrakt z wytwórnią [[RKO Pictures]] w 1939. Co niezwykłe, zwłaszcza dla początkującego reżysera, otrzymał pełną swobodę w doborze tematu filmu, obsady aktorskiej i swoich współpracowników. Dostał także prawo decydowania o końcowym kształcie filmu ([[język angielski|ang.]] ''final cut privilege''). Po dwóch nieudanych próbach napisania scenariusza, przygotował go razem z [[Herman J. Mankiewicz|Hermanem J. Mankiewiczem]]. Film nakręcono w 1940, a premierę miał 1 maja 1941.
 
Uznany za sukces przez krytyków, film został jednak chłodno przyjęty przez widzów<ref>W tamtych czasach nie prowadzono jeszcze dokładnych statystyk sprzedaży biletów, więc ciężko jednoznacznie ocenić rozmiary tej porażki</ref>. Szybko zniknął z obrotu kinowego. Nie został doceniony przez amerykańską publiczność zapewne dlatego, że nigdy wcześniej nie opowiadano filmów [[retrospekcja|wstecz]] tj. od śmierci bohatera do wydarzeń wcześniejszych. Został doceniony, gdy dotarł w 1947 na ekrany europejskie, a sławę zdobył w latach pięćdziesiątych, głównie dzięki francuskim krytykom z wpływowego czasopisma ''[[Cahiers du cinema]]'' i ponownemu wprowadzeniu filmu na rynek amerykański w 1956. Półoficjalny kompromis wśród krytyków filmowych<ref name="jeden"/><ref name="dwa"/> doprowadził do tego, że [[Roger Ebert]] stwierdził, że ''Obywatel Kane'' to „oficjalnie najlepszy film świata”<ref>[http://blogs.suntimes.com/ebert/2008/09/whats_your_favorite_movie.html Roger Ebert: What's Your Favourite Movie?], data dostępu: 19-07-2011</ref>.
Linia 42:
== Fabuła ==
[[Plik:Orson Welles-Citizen Kane1.jpg|thumb|260px|left|Orson Welles jako Charles Foster Kane]]
Fabuła to historia kariery potężnego magnata [[prasa (media)|prasowego]] [[Charles Foster Kane|Charlesa Fostera Kane’a]]. Po jego śmierci reporter Jerry Thompson podejmuje próbę wyjaśnienia znaczenia słowa ''Różyczka'' ([[język angielski|ang.]] ''Rosebud''), wypowiedzianego przez Kane’a w chwili śmierci. Dziennikarz, poprzez serię rozmów z ludźmi z otoczenia swojego bohatera odkrywa powoli, jak skomplikowaną osobowością był ten enigmatyczny i na pozór pozbawiony skrupułów w robieniu kariery człowiek. Przez ostatnie lata życia mieszkał w rezydencji [[Xanadu]]<ref>Nazwa zapożyczona od starożytnego miasta mongolskiego, [[Xanadu]]</ref>, opatrzonej ogromnym napisem „Zakaz wstępu” ([[język angielski|ang.]] ''No trespassing''). Opowiadana głównie w formie [[retrospekcja|retrospekcji]] historia podąża za dziennikarskim śledztwem. Widzimy, jak Kane rozpoczyna karierę w świecie prasy; chce dostarczać wiadomości rzetelnych, służących społeczeństwu, ale z czasem przemienia się w żądnego władzy i wpływów bogacza. Thompsonowi nie udaje się rozwikłać zagadki słowa ''Różyczka'', ale pod koniec filmu wśród płonących resztek majątku Kane’a można dostrzec płonące dzięcięcedziecięce sanki, na których widnieje ten enigmatyczny napis. Ostatnie słowa Kane’a są więc nawiązaniem do jego dzieciństwa, które było prawdopodobnie najszczęśliwszym okresem jego życia<ref name="sto"/>.
 
== Obsada i bohaterowie ==
* [[Orson Welles]] jako [[Charles Foster Kane]]: tytułowy Obywatel Kane, bogaty magnat prasowy, którego życie jest głównym tematem filmu.
* [[William Alland]] jako Jerry Thompson: dziennikarz, którego zadaniem jest rozszyfrowanie ostatnich słów Kane’a. W filmie ukazuje się tylko w cieniu bądź tyłem do kamery.
* [[Joseph Cotten]] jako Jedediah Leland: najlepszy przyjaciełprzyjaciel Kane’a i jego pierwszy współpracownik. Leland pracuje z nim przez cały okres rozwoju jego imperium, ale z czasem oddalają się od siebie. Kane zwalnia go, gdy ten w recenzji krytycznie odnosi się do operowego debiutu Susan Alexander.
* [[Everett Sloane]] jako pan Bernstein: lojalny przyjaciel i pracownik Kane’a.
* [[Ray Collins (aktor)|Ray Collins]] jako Jim W. Gettys: rywal polityczny Kane’a zajmujący stanowisko burmistrza Nowego Jorku. Kane wydaje się być faworytem kolejnych wyborów, ale Gettys ujawnia szczegóły jego związku z Susan Alexander, niszcząc tym samym popularność kontrkandydata.
Linia 60:
 
== Nagrody ==
Opracowano na podstawie materiału źródłowego<ref name="fw">{{cytuj stronę| url = http://www.filmweb.pl/f31279/Obywatel+Kane,1941/nagrody | tytuł = Obywatel Kane – Nagrody | data dostępu = 13 marca 2010| autor = | opublikowany = www.filmweb.pl | praca = | data = | język =}}</ref>:
 
{| class="wikitable" border="1"
Linia 71:
| najlepszy film
|-
| rowspan=9 style="text-align:center;" | 1942
| [[Nagroda Akademii Filmowej|Oscar]]
| najlepszy scenariusz oryginalny – [[Orson Welles]] i [[Herman J. Mankiewicz]]
|-
| rowspan=8 | Nominacja
| najlepszy film
|-
| najlepszy aktor pierwszoplanowy – Orson Welles
|-
| najlepszy reżyser – Orson Welles
|-
| najlepsza muzyka w dramacie – [[Bernard Herrmann]]
|-
| najlepsza scenografia (filmy czarno-białe) – A. Roland Fields, Darrell Silvera, Perry Ferguson, Van Nest Polglase
|-
| najlepsze zdjęcia (filmy czarno-białe) – Gregg Toland
|-
| najlepszy dźwięk – John Aalberg (''RKO Radio Studio Sound Department'')
|-
| najlepszy montaż – [[Robert Wise]]
|-
| style="text-align:center;" | 1998
| Lista 100 najlepszych amerykańskich filmów wszech czasów [[American Film Institute|Amerykańskiego Instytutu Filmowego]]
| 001. miejsce
|-
| style="text-align:center;" | 2005
| Lista 100 najlepszych kwestii filmowych wszech czasów [[American Film Institute|Amerykańskiego Instytutu Filmowego]]
| 017. miejsce – Orson Welles jako Charles Foster Kane: ''„Rosebud.”''
|-
| style="text-align:center;" | 2007
| | Lista 100 najlepszych amerykańskich filmów wszech czasów [[American Film Institute|Amerykańskiego Instytutu Filmowego]] – edycja z okazji 10-lecia
| 001. miejsce
|}
Linia 107:
== Odniesienia do filmu w kulturze ==
* O kulisach powstawania filmu traktuje film fabularny z 1999 ''[[Obywatel Welles]]'' w reżyserii Benjamina Rossa.
* W 1995, z okazji stulecia narodzin [[kino|kina]], znalazł się na [[Watykańska lista 45 filmów|watykańskiej liście 45 filmów]] fabularnych, które propagują szczególne wartości religijne, moralne lub artystyczne<ref>{{cytuj stronę| url = http://kultura.wiara.pl/index.php?grupa=6&cr=0&kolej=0&art=1118387762&dzi=1117612076&katg=| tytuł = Niektóre ważne filmy czyli tzw. lista watykańska| data dostępu = 22.04.2010| opublikowany = www.kultura.wiara.pl}}</ref><ref>[http://archive.usccb.org/movies/vaticanfilms.shtml usccb.org] ''Film and Broadcasting –Vatican– Vatican Best Films List'' {{lang|en}}</ref>.
 
== Zobacz też ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Obywatel_Kane”