|
== Życiorys ==
był on prostytumenem
Wg własnych relacji urodził się w osadzie Indian w dorzeczu rzeki [[Mackenzie (rzeka)|Mackenzie]] w Kanadzie. Był synem polskiej uciekinierki z [[Syberia|Syberii]] Stanisławy Supłatowicz oraz wojennego wodza plemienia [[Szaunisi|Szaunisów]] (Szawanezów) Leoo-Karko-Ono-Ma (Wysokiego Orła). Wychowywał się wśród Indian na Alasce.
W 1937 lub 1938 roku przybył wraz z matką do Polski. Ponieważ Indianie otrzymali w USA prawa obywatelskie dopiero w 1956 roku, podczas przybycia do Polski jedynym dokumentem, jaki posiadał, była karta zaokrętowania<ref>{{YouTube|wN20higwkVE|Zabijał Niemców dla Polski. Nieprawdopodobna historia, Enigma}}</ref>. Spowodowało to konieczność stworzenia Sat-Okhowi metryki, w której jego matka zmieniła część danych, ukrywając jego indiańskie pochodzenie. W tworzonej dokumentacji jako miejsce urodzenia wpisano Aleksiejewkę w Rosji, rok urodzenia zmieniono na 1925, a jako ojca wpisano Leona Supłatowicza, pierwszego męża matki. Po nim otrzymał także nazwisko, zaś na imię wybrano męską formę imienia matki – Stanisław<ref name="eco" />. Zamieszkał w [[Radom]]iu<ref name="k-p">{{Cytuj stronę | url = http://www.eturysta.eu/kujawsko-pomorskie/muzeum-indian-polnocnoamerykanskich-im-sat-okha-w-tucholi | tytuł = Muzeum Indian Północnoamerykańskich im. Sat-Okha w Tucholi | data = 13 stycznia 2011 | archiwum = http://archive.is/TALRE#selection-1217.1-1217.59 | zarchiwizowano = 29-04-2013}}</ref>.
Po klęsce polskiej armii w czasie [[Kampania wrześniowa|wojny obronnej]] Sat-Okh podjął naukę na tajnych kompletach oraz zaangażował się w działalność w [[Służba Zwycięstwu Polski|SZP]] i [[Związek Walki Zbrojnej|ZWZ]]. W 1940 roku został aresztowany przez [[gestapo]] i skierowany do obozu koncentracyjnego w [[Auschwitz-Birkenau|Auschwitz]], jednak podczas transportu do obozu wyskoczył z wagonu bydlęcego i uciekł. W czasie ucieczki został ranny, ukrywał się na wsi. Następnie został żołnierzem [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] (ps. „Kozak”), walczył w III batalionie [[72 Pułk Piechoty Armii Krajowej|72 pułku piechoty AK]] w rejonie [[Częstochowa|Częstochowy]], w Okręgu AK „Jodła”. Wielokrotnie ranny, za męstwo w walce odznaczony [[Krzyż Walecznych|Krzyżem Walecznych]]<ref name="k-p" />.
Po wojnie Supłatowicz za przynależność do AK został aresztowany i uwięziony. Po uwolnieniu przez wiele lat pływał jako marynarz na statkach [[Polskie Linie Oceaniczne|Polskich Linii Oceanicznych]], w tym na [[MS Batory]]. Osiadł na stałe w [[Gdańsk]]u<ref name="k-p" /> [[Wrzeszcz]]u (przy ul. Wojska Polskiego)<ref>Konrad Franke, ''Gdański Karol May'', „Riviera” nr 4(25)/2008 str. 4.</ref>, założył rodzinę<ref name="k-p" />.
W 1958 roku zaczął pisać książki odnoszące się do swojej indiańskiej przeszłości, tłumaczone na wiele języków świata. W latach 70. uczestnik licznych spotkań autorskich i telewizyjnych programów dla młodzieży („[[Teleranek]]”, „[[Ekran z bratkiem]]”). Uważany za jednego z pionierów ruchu [[indianista (miłośnik Indian)|indianistów]] w Polsce, współtwórcę i czołową postać nieformalnego [[Polski Ruch Przyjaciół Indian|Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian]] (PRPI). Zajmował się także wyrobem indiańskiego rękodzieła, malował, pisał też wspólnie z [[Yáckta-Oya|Yackta-Oya]]<ref name="k-p" />.
Supłatowicz zmarł 3 lipca 2003 roku w Szpitalu Marynarki Wojennej w Gdańsku, a 8 lipca został pochowany na gdańskim [[Cmentarz Srebrzysko|Cmentarzu Srebrzysko]].
== Kontrowersje dot. pochodzenia ==
Jest wiele nieścisłości dotyczących pochodzenia i biografii Sat-Okha. Jak sam opowiadał, matka, wyrabiając mu w Polsce metrykę, zatroszczyła się, by nie pojawiły się w niej żadne informacje o jego pochodzeniu. Wielu dziennikarzy i reporterów ubarwiało jego historię, dopasowując ją do aktualnych wymogów politycznych lub własnych celów. Niektórzy badacze biografii Sat-Okha kwestionują jego indiańskie pochodzenie, twierdząc, iż urodził się w latach 20. XX w. Radomiu lub na terenie b. [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Supłatowicz zaprzeczał tym informacjom{{r|eco}}. W roku 2017 ukazała się książka reportażowa [[Dariusz Rosiak|Dariusza Rosiaka]] „Biało-czerwony. Tajemnica Sat-Oka”, w której autor na podstawie swoich dociekań przedstawił krytyczne wnioski wobec Stanisława Supłatowicza<ref name="Rosiak">{{Cytuj książkę | autor = [[Dariusz Rosiak]] | tytuł = Biało-czerwony. Tajemnica Sat-Oka | wydawca = [[Wydawnictwo Czarne]] | data = 2017 | isbn = 978-83-8049-556-2}}</ref><ref name="DMP">{{Cytuj | autor = Dominika Montean-Pańków | tytuł = Czy po latach wyłoniła się prawdziwa historia Sat-Okha – jedynego polskiego Indianina? (wywiad z Dariuszem Rosiakiem) | url = http://facet.onet.pl/czy-po-latach-wylonila-sie-prawdziwa-historia-sat-okha-jedynego-polskiego-indianina/v7vj79?utm_source=facet_viasg&utm_medium=nitro&utm_campaign=allonet_nitro_new&srcc=ust&utm_v=2 | opublikowany = facet.onet.pl | data = 2017 | data dostępu = 2017-12-28}}</ref>.
== Upamiętnienie ==
W Wymysłowie niedaleko [[Tuchola|Tucholi]] znajduje się prywatne [[Muzeum Indiańskie w Wymysłowie|Muzeum Indian Ameryki Północnej im. Sat-Okha]]<ref name="k-p" />.
W 2011 roku rozpisano konkurs na patronów dla tramwajów PESA 120NaG kursujących po Gdańsku. Wśród wybranych postaci historycznych znalazł się także Sat-Okh<ref>[http://www.bip.gdansk.pl/nasze-miasto,512,17801.html BIP Gdańsk].</ref>.
Ok. 10-kilometrowy odcinek [[Droga ekspresowa S7 (Polska)|trasy S7]] biegnący w granicach [[Szydłowiec (gmina)|gminy Szydłowiec]] nosi nazwę „Indiańska Droga Sat-Okha”<ref>{{Cytuj stronę | url = http://edziennik.mazowieckie.pl/GetActPdf.ashx?year=2016&book=0&position=11740 | tytuł = Uchwała Nr 181/XXVII/16 Rady Miejskiej w Szydłowcu z dnia 16 grudnia 2016 r. | data dostępu = 2017-07-21|opublikowany= Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego, poz. 11740|data=2016-12-23}}</ref> (Stanisław Supłatowicz w 1944 roku wstąpił do oddziału 72 pp w Podobwodzie Szydłowiec Armii Krajowej){{r|k-p}}.
== Twórczość ==
* ''Ziemia słonych skał'' (1958)
* ''Biały mustang'' (1959)
* ''Dorogi schodjatsja'' (w jęz. ros., wspólnie z Antoniną Leonidovną Rasulovą) (1973)
* ''Powstanie człowieka'' (1981)
* ''Fort nad Athabaską'' (wspólnie z [[Yáckta-Oya|Yackta-Oya]]) (1985)
* ''Biały Mustang. Baśnie i legendy indiańskie'' (1987)
* ''Głos prerii'' (1990)
* ''Tajemnica Rzeki Bobrów'' (1996)
* ''Serce Chippewaya'' (1999)
* ''Walczący Lenapa'' (2001)
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.gedanopedia.pl/index.php?title=SUP%C5%81ATOWICZ_STANIS%C5%81AW Supłatowicz Stanisław w Gedanopedii]
* [http://www.huuskaluta.com.pl/sat_okh/index.php Muzeum im. Sath-Okha]
* [http://www.sat-okh.art.pl/ Henryk Pietkiewicz – Strona o Sat-Okh’u]
* [http://lubimyczytac.pl/autor/7012/sat-okh Stanisław Supłatowicz w ''Lubimy czytać.pl'']
{{Kontrola autorytatywna}}
[[Kategoria:Autorzy westernów]]
| 