Fenologia: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Zobacz też: drobne techniczne |
m poprawa |
||
Linia 1:
[[Plik:Corylus avellana Blütenkätzchen.JPG|mały|Kwitnąca [[leszczyna pospolita]] zwiastun zarania wiosny.]]
'''Fenologia''' – nauka badająca związki pomiędzy zmianami [[klimat|warunków klimatycznych]] i [[pora roku|pór roku]] a terminami zachodzenia periodycznych zjawisk w rozwoju roślin ([[fitofenologia]]) i zwierząt ([[zoofenologia]]), zachodzących w danej porze roku, takich jak [[kiełkowanie]], [[kwitnienie]], [[owocowanie]], zrzucanie liści u roślin, zapadanie w [[sen zimowy]], odloty ptaków do cieplejszych regionów, wystąpienie dwóch pokoleń u niektórych owadów.
Linia 4 ⟶ 5:
== Historia ==
* Pierwsze zapiski fenologiczne
* [[Karol Linneusz]] zapoczątkował nowoczesne obserwacje fenologiczne w połowie XVIII wieku i od tego czasu rozwija się w Europie sieć stacji fenologicznych. * W połowie XIX wieku [[Adolphe Quételet]] ujednolicając metody fenologiczne opisał jednocześnie około 300 gatunków roślin i zwierząt będących obiektem obserwacji fenologicznych. * w 1895r [[Egona Ihne]] zaproponował wydzielenie 8 fenologicznych pór roku.
* od 2007r. [[Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej]] prowadzi na obszarze polski systematyczne obserwacje fenologiczne 10 roślin.
== Znaczenie ==
Linia 10 ⟶ 15:
== Fenologiczne pory roku ==
Na podstawie obserwacji fenologicznych wyróżnić można w strefie klimatu umiarkowanego
{| class="wikitable"
|+Podział na 8 pór roku wykorzystuje od 2007r w ramach sieci fenologicznej IMGW. Obserwowanych jest 10 gatunków roślin dziko rosnących<ref>{{Cytuj |tytuł = Agrometeo - Fenologiczne Pory Roku {{!}} Fenologia |data dostępu = 2018-03-16 |opublikowany = agrometeo.pogodynka.pl |url = http://agrometeo.pogodynka.pl/fenologia/fenologiczne_pory_roku |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Koźmiński, Czesław (1932- )., Rojek, Marian (1946- ). |tytuł = Agrometeorologia |data = 1998 |isbn = 8301124989 |wydanie = Wyd. 2 zm |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydaw. Naukowe PWN |oclc = 749762721 |url = https://www.worldcat.org/oclc/749762721}}</ref>.
! rowspan="2" |
! rowspan="2" |Fenologiczna
pora roku
! rowspan="2" |obserwowane
rośliny
! colspan="2" |przeciętny termin
|-
|[[Legnica]]
|[[Suwałki]]
|-
|1
|Początek wiosny
|zakwitanie [[Leszczyna pospolita|leszczyny pospolitej]], i [[Podbiał pospolity|podbiału pospolitego]]
|1.03
|30.03
|-
|2
|Wczesna wiosna
|początek [[Listnienie|listnienia]] [[Brzoza|brzozy brodawkowa]], kwitnienie: [[Mniszek lekarski|mniszka lekarskiego]], [[Czeremcha zwyczajna|czeremchy zwyczajnej]]
|24.04
|4.05
|-
|3
|Pełnia wiosny
|zakwitanie [[Kasztanowiec zwyczajny|kasztanowca zwyczajnego]], [[kwitnienie]] [[Lilak pospolity|bzu lilaka]]
|10.05
|22.05
|-
|4
|[[Wczesne lato]]
|zakwita [[robinia akacjowa]]
|5.06
|15.06
|-
|5
|[[Lato]]
|zakwitanie [[Lipa drobnolistna|lipy drobnolistnej]]
|30.06
|7.07
|-
|6
|[[Wczesna jesień]]
|kwitnienie [[Wrzos zwyczajny|wrzosu zwyczajnego]], dojrzewanie owoców [[Kasztanowiec zwyczajny|kasztanowca zwyczajnego]] i [[Leszczyna pospolita|leszczyny pospolitej]]
|30.08
|28.8
|-
|7
|[[Jesień]]
|żółknięcie liści [[Kasztanowiec zwyczajny|kasztanowca zwyczajnego]], żółknięcie i opadanie liści [[Lipa drobnolistna|lipy drobnolistnej]] i [[Brzoza brodawkowata|brzozy brodawkowate]]<nowiki/>j
|25.10
|14.10
|-
|8
|Zima
|spoczynek roślin, pokrywa śnieżna
|8.12
|9.11
|}
* '''podział na 10 pór roku'''<ref>{{Cytuj |autor = Marek Snowarski |tytuł = Fenologia |data dostępu = 2018-03-16 |opublikowany = atlas-roslin.pl |url = https://atlas-roslin.pl/fenologia.htm |język = pl}}</ref>'''.'''
# [[przedwiośnie|Przedwiośnie (zaranie wiosny)]]
# [[pierwiośnie|Pierwiośnie (wczesna wiosna)]]
Linia 25 ⟶ 90:
#* ''[[Pełnia zimy]]''
#* ''[[Spodzimek]]''
== Projekty obserwacji fenologicznej ==
od 2007 r. [[Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej]] prowadzi na obszarze polski w 51 stacjach systematyczne obserwacje fenologiczne 10 roślin - zakres krajowy.
Projekt '''"BEAGLE"''' (ang. Biodiversity Education and Awareness to Grow a Living Environment) międzynarodowe obserwacje fenologiczne 6 gatunków drzew<ref>www.beagleproject.org/pl/</ref>.
Projekt '''"Spring Alive"''' międzynardowe obserwacje fenologiczne migracji 5 gatunków ptaków<ref>{{Cytuj |tytuł = Spring Alive |data dostępu = 2018-03-16 |url = http://www.springalive.net/pl-pl |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Spring Alive |data dostępu = 2018-03-16 |opublikowany = OTOP |url = https://otop.org.pl/spring-alive/ |język = pl-pl}}</ref>.
Projekt '''"Pora na pory - obserwacje fenologiczne'''" obserwacje fenologiczne 3 gatunków roślin<ref>{{Cytuj |tytuł = Co to jest fenologia? |data dostępu = 2018-03-16 |opublikowany = www.zycieaklimat.edu.pl |url = http://www.zycieaklimat.edu.pl/fenologia}}</ref>.
== Zobacz też ==
Linia 31 ⟶ 105:
== Linki zewnętrzne ==
{{wikibooks2|książka=Ekoogrodnictwo|rozdział=Fenologiczne pory roku}}
* [http://motyle.info/zawisaki/index.php Polskie Zawisaki – baza obserwacji zoofenologicznych (fenologia pojawu, wykresy, mapy)]
* https://sites.google.com/site/obserwacjefenologiczne/kalendarz---fakty-fenologiczne - 12 fenologicznych pór roku
* http://s-pszczola.eu/artykuly/kalendarz-fenologiczny/ - Pszczelarski kalendarz fenologiczny
[[Kategoria:Ekologia]]
| |||