Eucharystia (sakrament): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
uporządkowanie wstepu do sekcji biblijnej
porządkowanie i lekkie skrócenie Pawła
Linia 9:
W przeciwieństwie do [[chrzest|chrztu]], [[Apostoł]] [[Paweł z Tarsu|Paweł]] w żadnym z listów nie dał doktrynalnego wytłumaczenia Eucharystii. Dzięki problemom kościoła w [[Korynt|Koryncie]] mamy jednak dwa fragmenty [[1. List do Koryntian|Pierwszego Listu do Koryntian]] o najwyższym znaczeniu: 1 Kor 10,14–22 oraz 11, 17–34.
 
==== Postawa wspólnoty w Koryncie ====
Nie można zbyt precyzyjnie określić jak przebiegała ''Wieczerza Pańska'' w [[Korynt|Koryncie]]. Chrześcijanie zbierali się w domu poszczególnych wiernych na posiłek, na który składały się z pewnością nie sam chleb i wino. Nie można mówić o ''agapé'', ponieważ ta nazwa pojawiła się dopiero od II w., gdy posiłek właściwy został już oddzielony od spożywania [[sakrament]]u Eucharystii, chleba i wina. Jedzenie nie było też jedynie swego rodzaju wstępem, ''aperitifem'', lecz tworzyło z Pamiątką Pana jedną całość. Będąc na swój sposób typowym dla epoki posiłkiem religijnym – w owych czasach często po złożeniu ofiary ze zwierząt organizowano publiczne uczty – ''Wieczerza Pańska'' była czymś zupełnie odmiennym, była elementem [[Chrześcijaństwo|chrześcijańskiego]] życia wspólnotowego. Stanowiła podstawę życia Kościoła-Ciała Chrystusa. Apostoł porównuje wieczerze eucharystyczne chrześcijan z ucztami pogańskimi oraz ze spożywaniem ofiar ze zwierząt przez ''Izrael według ciała''. W rozdz. 8 zwraca uwagę, że ponieważ jest jeden Bóg i jeden Pan – Chrystus (1 Kor 8,6), ofiary [[Pogaństwo|pogańskie]] ku czci bożkom nie mają żadnego znaczenia. Nie można jednak tak samo nie przykładać znaczenia do ''Wieczerzy Pańskiej'' – nie można spożywać jej, ''nie zważając na Ciało'' (1 Kor 11,29). Wyrażenie ''kielich błogosławieństwa'' oraz ''chleb, który łamiemy'' (1 Kor 10,16) są z pewnością słownictwem eucharystycznym przed-Pawłowym, jako typowe wyrażenie [[Ludy semickie|semickie]]. Trzeci rytualny kielich żydowskiego [[Seder|sederu paschalnego]] jest tradycyjnie zwany ''kielichem błogosławieństwa'' ({{lang|he}} ''kôs šel b<sup>e</sup>rākāh'')<ref>{{Cytuj książkę | autor = R. Kugelmann [[Pasjoniści|CP]]| tytuł = The First Letter to The Corinthians, 65 | strony = 269}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | tytuł = „Kielich błogosławieństwa” (1 Kor 10,16) u źródeł liturgii eucharystycznej | autor = A. Tronina| autor link = Antoni Tronina| strony = 176}}</ref>.
[[Plik:Leonardo da Vinci (1452-1519) - The Last Supper (1495-1498).jpg|thumb|300px|<center>[[Ostatnia Wieczerza (obraz Leonarda da Vinci)|''„Ostatnia Wieczerza"'' Leonarda da Vinci]]</center>]]
Linia 19 ⟶ 20:
Uczniowie w Koryncie nie zważali także na siebie wzajemnie. Być może frakcja Apollosa (por. 1 Kor 3, 4) oddzielała się od innych uczniów, nie dzieląc z nimi posiłku. Słabość tego wspólnotowego praktykowania ''Wieczerzy Pańskiej'' wypominał Apostoł<ref>{{Cytuj książkę | autor = R. Kugelmann [[Pasjoniści|CP]]| tytuł = The First Letter to The Corinthians, 70 | strony = 270}}</ref>:
{{Cytat|Przede wszystkim słyszę – i po części wierzę – że zdarzają się między wami spory ({{lang|el}} schismata), gdy schodzicie się razem jako Kościół. Zresztą nawet muszą być wśród was rozdarcia ({{lang|el}} aireseis<ref>Łac. ''haeresis'': ''wybór, opcja'' stąd ''sekty religijne, frakcje'' i w domyśle: ''rozdarcia'', por. {{Cytuj książkę | tytuł = The Analytical Lexicon to the Greek New Testament | autor = W. D. Mounce | wydawca = Zondervan Publishing House – HarperCollins | miejsce = Grand Rapids, Michigan| rok = 1993| isbn = 0-310-54210-3 | strony = 55}}. Od tego słowa powstało później pojęcie ''[[herezja]]''.</ref>), żeby się okazało, którzy są wypróbowani. Tak więc, gdy się zbieracie, nie ma u was spożywania Wieczerzy Pańskiej. Każdy bowiem już wcześniej zabiera się do własnego jedzenia, i tak się zdarza, że jeden jest głodny, podczas gdy drugi nietrzeźwy. Czyż nie macie domów, aby tam jeść i pić? Czy chcecie znieważać Boże zgromadzenie i zawstydzać tych, którzy nic nie mają? (1 Kor 11, 18–22)}}
Napomnienie Pawła jest skierowane przeciw pogańskim postawom uczniów w czasie Eucharystii: egoizmowi, frakcjom.
Napomnienie Pawła jest skierowane przeciw pogańskim postawom uczniów w czasie Eucharystii: egoizmowi, frakcjom. W napomnieniu Pawła dominują słowa: ''uczestniczyć'' (''metecho'') i ''mieć wspólnotę'' (''koinonia''). Wspólnotę z Chrystusem ukrzyżowanym i zmartwychwstałym Paweł wyjaśniał w innych listach, np. w [[List do Galatów|Ga]] 2,20: ''Żyję nie ja, lecz żyje we mnie Chrystus'', także [[List do Rzymian|Rz]] 6, 8 oraz 8,17n; [[List do Kolosan|Kol]] 2,20; 2 Kor 4,14; [[List do Filipian|Flp]] 1,23; Kol 3,3n; [[1. List do Tesaloniczan|1 Tes]] 4,17. Celebrację Eucharystii w Koryncie Paweł konfrontuje z wydarzeniami paschalnymi [[Stary Testament|Starego Testamentu]], przedstawiając je jako ''[[sakrament]]y'': chrzest w obłoku i w [[Morze Czerwone|Morzu Czerwonym]], wędrówka po pustyni pod wodzą [[Mojżesz]]a, picie ze skały-Chrystusa, bunt przeciw Bogu i kara wężów (1 Kor 10, 1-9). Widoczna jest paralela do pełnego emocji [[Kantyk Mojżesza|kantyku Mojżesza]] z [[Księga Powtórzonego Prawa|Księgi Powtórzonego Prawa]] 32:
{{Cytat| [Jeszurun-Jakub] Boga, Stwórcę swego porzucił, zelżył Skałę, swoje ocalenie... Składają ofiary złym duchom, które nie są Bogiem<ref>''Które nie są Bogiem'' tłumaczenie Biblii Tysiąclecia poprawione za przekładem włoskim i angielskim Biblii Jerozolimskiej. Biblia Tysiąclecia tłumaczy: „Nie Bogu”.</ref>, bogom, których oni nie znają... rozjątrzyli Mnie swymi czczymi bożkami... Ci, co zjadali tłuste ich żertwy i wino pili z ich płynnych ofiar... (Pwt 32, 15.17.21.38)}}
 
==== Nauczanie Pawła o znaczeniu Eucharystii ====
Słowa Pawła nie dają możliwości określenia, w którym momencie posiłku sprawowano właściwą Eucharystię-Pamiątkę Wieczerzy Pańskiej, którą Paweł przekazał założonemu przez siebie kościołowi: ''Ja bowiem otrzymałem od Pana to, co wam [[Tradycja Apostolska|przekazałem]]'' (1 Kor 11, 23). Nawiązanie do samego wydarzenia Ostatniej Wieczerzy Jezusa w liście Pawła jest pierwszym chronologicznie świadectwem pisanym – opis [[Ewangelie synoptyczne|Ewangelii Synoptycznych]] jest późniejszy – występowania ciągłości między Jezusową wieczerzą, którą odbył przed swą męką i zmartwychwstaniem, a chrześcijańską celebracją sakramentu, zasiadaniem za stołem razem ze [[Zmartwychwstanie|Zmartwychwstałym]]. Apostoł wymienia jedynie ''Śmierć Pana'', być może by przypomnieć wiernym, że w Eucharystii nie chodzi o celebrację samego życia, które otrzymują w Zmartwychwstałym, lecz także o jednoczenie się ze śmiercią Chrystusa. Używając imienia ''Pan – [[Kyrios (teologia)|Kyrios]]'', a nie ''Jezus'', ujmuje całość w paschalnym – a nie jedynie pasyjnym, skupionym na psychologicznych aspektach cierpienia – kontekście. Paschalny sens śmierci Apostoł wypracował przy interpretacji sakramentu, przez który wchodzi się w Nowe Przymierze: [[Chrzest|chrztu]]. Paweł mówi o chrzcie ''ze względu na, w odniesieniu do'' ({{lang|el}} εις – eis) śmierci Chrystusa, a nie ''w'' ({{lang|el}} εν τη – en te) niej – różnicę tę wyraźnie pokazuje 1 Kor 10,2: [[Żydzi|Izraelici]] byli zanurzeni ''ze względu na'' (''eis'') Mojżesza, ''w (en te) obłoku'' oraz ''w (en te) morzu''. Chrześcijanin został zjednoczony (dosł. konsekrowany) z osobą Chrystusa, który ''umarł za nas'', co ma skutek w naszym duchowym i moralnym zmartwychwstaniu:
Napomnienie Pawła jest skierowane przeciw pogańskim postawom uczniów w czasie Eucharystii: egoizmowi, frakcjom. W napomnieniu Pawła dominują słowa: ''uczestniczyć'' (''metecho'') i ''mieć wspólnotę'' (''koinonia''). Wspólnotę z Chrystusem ukrzyżowanym i zmartwychwstałym Paweł wyjaśniał w innych listach, np. w [[List do Galatów|Ga]] 2,20: ''Żyję nie ja, lecz żyje we mnie Chrystus'', także [[List do Rzymian|Rz]] 6, 8 oraz 8,17n; [[List do Kolosan|Kol]] 2,20; 2 Kor 4,14; [[List do Filipian|Flp]] 1,23; Kol 3,3n; [[1. List do Tesaloniczan|1 Tes]] 4,17. Celebrację Eucharystii w Koryncie Paweł konfrontuje z wydarzeniami paschalnymi [[Stary Testament|Starego Testamentu]], przedstawiając je jako ''[[sakrament]]y'': chrzest w obłoku i w [[Morze Czerwone|Morzu Czerwonym]], wędrówka po pustyni pod wodzą [[Mojżesz]]a, picie ze skały-Chrystusa, bunt przeciw Bogu i kara wężów (1 Kor 10, 1-9). Widoczna jest paralela do pełnego emocji [[Kantyk Mojżesza|kantyku Mojżesza]] z [[Księga Powtórzonego Prawa|Księgi Powtórzonego Prawa]] 32:
 
SłowaPawłowy PawłaEucharystii w Koryncie nie dajądaje możliwości określenia, w którym momencie posiłku sprawowano właściwą Eucharystię-Pamiątkę Wieczerzy Pańskiej, którą PawełApostoł przekazał założonemu przez siebie kościołowi: ''Ja bowiem otrzymałem od Pana to, co wam [[Tradycja Apostolska|przekazałem]]'' (1 Kor 11, 23). Nawiązanie do samego wydarzenia [[Ostatnie Wieczerza|Ostatniej Wieczerzy]] Jezusa w liście Pawła jest pierwszym chronologicznie świadectwem pisanym – opis [[Ewangelie synoptyczne|Ewangelii Synoptycznych]] jestpowstały późniejszypóźniej – występowania ciągłości między Jezusową wieczerzą, którą odbył przed swą męką i zmartwychwstaniem, a chrześcijańską celebracją sakramentu, zasiadaniem za stołem razem ze [[Zmartwychwstanie|Zmartwychwstałym]]. Apostoł wymienia jedynie ''Śmierć Pana'', być może by przypomnieć wiernym, że w Eucharystii nie chodzi o celebrację samego życia, które otrzymują w Zmartwychwstałym, lecz także o jednoczenie się ze śmiercią Chrystusa. Używając imienia ''Pan – [[Kyrios (teologia)|Kyrios]]'', a nie ''Jezus'', ujmuje całość w paschalnym – a nie jedynie pasyjnym, skupionym na psychologicznych aspektach cierpienia – kontekście. Paschalny sens śmierci Apostoł wypracował przy interpretacji sakramentu, przez który wchodzi się w Nowe Przymierze: [[Chrzest|chrztu]]. Paweł mówi o chrzcie ''ze względu na, w odniesieniu do'' ({{lang|el}} εις – eis) śmierci Chrystusa, a nie ''w'' ({{lang|el}} εν τη – en te) niej – różnicę tę wyraźnie pokazuje 1 Kor 10,2: [[Żydzi|Izraelici]] byli zanurzeni ''ze względu na'' (''eis'') Mojżesza, ''w (en te) obłoku'' oraz ''w (en te) morzu''. Chrześcijanin został zjednoczony (dosł. konsekrowany) z osobą Chrystusa, który ''umarł za nas'', co ma skutek w naszym duchowym i moralnym zmartwychwstaniu:
{{Cytat| Jeżeli bowiem przez śmierć, podobną do Jego śmierci, zostaliśmy z Nim złączeni w jedno, to tak samo będziemy z Nim złączeni w jedno przez podobne zmartwychwstanie. (Rz 6,5)}}
Paweł wiąże kielich z [[Nowe Przymierze|Nowym Przymierzem]], ''we Krwi'' Jezusa-Pana. To przymierze w Duchu jest jednym z ulubionych tematów Pawła np. w 2 Kor 3,6; 5,17 oraz Rz 6,4; 7,6. Paweł przypomina koryntianom śmierć Chrystusa, gdyż w niej została przemieniona relacja ludzi do Boga i w posiłku wspólnotowym, który jest jej ''Pamiątką'', celebruje się miłość bez granic i zawsze aktualną. Dwa wydarzenia dotyczące Jezusa: ''noc, w której był wydany'' (w. 23) oraz dzień, ''aż przyjdzie'' (w. 26) – wyznaczają ramy czasowe, okres, który Kościół ma do dyspozycji. Proklamowanie śmierci Chrystusa poprzez celebrację eucharystyczną (w. 26) – słowa Pawła nie są nakazem czynienia tego: ''proklamujcie'', lecz stwierdzeniem faktu: ''proklamujecie'' – jest ogłaszaniem nie tylko wiedzy o tej śmierci, ale też ukazywaniem działania jej zbawczej mocy w imieniu samego Pana. Celebracja staje się słowem samego Chrystusa. Ma to swoje przedłużenie w życiu chrześcijan, którzy noszą w sobie konanie Chrystusa (por. 2 Kor 4,10). Spożywanie Wieczerzy Pańskiej ma jednoznacznie charakter ''pneumatyczny'', uczniowie są napełnieni [[Duch Święty|Duchem Świętym]]. Wprost napisze o tym w następnym rozdziale: ''wszyscy zostaliśmy napojeni jednym Duchem'' (1 Kor 12,13){{odn|Léon-Dufour|1983|odn=b|s=196–217}}.