Doktor: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Rosja: Poprawiłem błąd w słowie доктор, bo w haśle było napisane доктоп., lit.
WP:SK kolejność sekcji, popr. linków, int.
Linia 1:
{{Przekierowanie|doktor|[[Doktor (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tego słowa]]}}
'''Doktor''' ([[łacina|łac.]] ''doctor'', – "'nauczyciel, mistrz"'; w skrócie: '''dr''') – [[Stopnie naukowe w Polsce|stopień naukowy]] lub stopień w zakresie sztuki.
 
Źródłem nieporozumień w używaniu stopnia doktora jest inne nazewnictwo i znaczenie tej nazwy w systemach [[Stopnie naukowe w Polsce|stopni naukowych]] w innychróżnych krajach, a zwłaszcza różnice pomiędzy [[Europa kontynentalna|Europą kontynentalną]] a [[Wielka Brytania|Wielką Brytanią]] i [[Stany Zjednoczone|USA]]. Znajomość tych różnic i odpowiednich skrótów jest przydatna m.in. w korespondencji pomiędzy instytucjami naukowymi.
== Zasady przyznawania w Polsce ==
W Polsce [[Stopnie naukowe w Polsce|stopień naukowy]] doktora nadaje się w drodze [[przewód doktorski|przewodu doktorskiego]] osobie, która ma [[tytuł zawodowy]] [[magister|magistra]], magistra inżyniera, [[lekarz]]a lub inny równorzędny, zdała [[egzamin]]y doktorskie i obroniła [[rozprawa (nauka)|rozprawę doktorską]] ([[dysertacja|dysertację]]). Stopień naukowy doktora nadawany jest przez te wydziały [[Uczelnie w Polsce|szkół wyższych]] lub [[Jednostka naukowa|placówki naukowe]], które mają uprawnienia do jego nadawania. Uprawnienia uzależnione są m.in. od liczby zatrudnionych w nich osób z [[tytuł naukowy|tytułem naukowym]] [[profesor]]a lub stopniem naukowym doktora [[habilitacja|habilitowanego]] ([[samodzielny pracownik nauki|samodzielni pracownicy nauki]]) (wymaganych jest co najmniej 8 osób).
 
== Kraje anglosaskie ==
Dysertacja doktorska powinna stanowić oryginalne rozwiązanie problemu naukowego lub artystycznego oraz wykazywać ogólną wiedzę teoretyczną kandydata w danej [[dyscyplina naukowa|dyscyplinie naukowej]] lub artystycznej, a także umiejętność samodzielnego prowadzenia pracy naukowej lub artystycznej. Rozprawa ta jest opracowywana i pisana pod kierunkiem promotora ([[łacina|łac.]] ''promoveo'' – „posuwać, przesuwać naprzód”), którym może być [[habilitacja|samodzielny pracownik nauki]], wyznaczony przez uprawnione do tego gremium. Obrona dysertacji jest publiczna, tzn. termin jej jest ogłaszany i każdy ma prawo w niej uczestniczenia oraz zadawania pytań [[doktorant]]owi dotyczących tematu [[praca dyplomowa|pracy doktorskiej]]. Formalnie przewód doktorski jest zamykany przysięgą doktorską (w której treści zawarte jest przyrzeczenie poszukiwania [[prawda|prawdy]] i niesprzeniewierzania się zasadom [[etyka|etyki]] naukowej).
[[Plik:Cardiff University Graduation Ceremony.jpg|thumb|350px|Ceremonia wręczenia dyplomów w brytyjskiej wyższej uczelni [[Cardiff University]]. – dyplomyDyplomy wręczane są przez senat uczelni (na scenie) zarówno studentom, jak i doktorantom (na widowni bezpośrednio przed sceną);. naNa balkonie widowni siedzą rodziny i znajomi absolwentów]]
 
W [[Kraje anglosaskie|krajach anglosaskich]] (a zwłaszcza USA) w niektórych dziedzinach istnieje zwyczaj nadawania po zakończeniu studiów "zawodowego"„zawodowego” stopnia doktora (ang. ''First–Degree Doctorate'' lub ''First–professional Doctorate''), np. ''D.D.S.'' – ''Doctor of Dental Surgery'', ''J.D.'' – ''Juris Doctor'', ''M.D.'' – ''Medical Doctor'', ''D.P.T.'' – ''Doctor of Physical Therapy'', ''D.V.M.'' – ''Doctor of Veterinary Medicine'', ''Psy.D.'' – ''Doctor of Psychology'', ''Pharm.D.'' – ''Doctor of Pharmacy''. Kandydaci na tego typu studia zawodowe muszą mieć już tytuł [[Licencjat|licencjata]] (Bachelor's Degree) lub [[Magister|magistra]] (Master's Degree).
Wyższym stopniem naukowym jest stopień naukowy doktora [[habilitacja|habilitowanego]]. Nadawany jest w drodze przewodu habilitacyjnego, do którego może być dopuszczona osoba, która ma stopień naukowy doktora i wniosła udokumentowany ([[publikacja naukowa|publikacje]] w [[czasopismo naukowe|czasopismach naukowych]], wydanie [[książka|książki/ek]] naukowej) znaczny wkład naukowy lub artystyczny.
 
Zasadniczo odpowiednikiem polskiego stopnia doktora jest w nomenklaturze anglosaskiej (USA i Wielka Brytania) stopień ''Doctor of Philosophy'' skracany jako ''PhD'', ''Ph.D.'' lub ''D.Phil.'' Niezależnie od tego przepisy i tradycja amerykańska (w mniejszym stopniu brytyjska) dopuszczają kilkadziesiąt innych, równoważnych tytułów doktorskich dla poszczególnych dziedzin wiedzy i fakultetów. W Wielkiej Brytanii istnieje także „mały doktorat” – stopień ''MPhil'' przyznawany osobom, które rozpoczęły studia doktorskie, ale z jakichś względów ich osiągnięcia (np. oryginalność pracy) nie były wystarczające do przyznania tytułu ''PhD''.
Zasady przyznawania stopnia naukowego doktora i doktora habilitowanego w Polsce określa [[ustawa]] z 2003 r. o stopniach i tytułach (naukowych i w zakresie sztuki)<ref>Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki. ({{Dziennik Ustaw|2017|1789}}).</ref>, znowelizowana ustawą z 2011 r.<ref>Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw. ({{Dziennik Ustaw|rok=2011|numer=84|pozycja=455}}).</ref>. Poprzednie polskie uregulowania nie wymagały bezwzględnie posiadania przez kandydata tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego (choć zasada ta zazwyczaj była przestrzegana) i zdarzały się nadzwyczajne przypadki nadawania stopnia naukowego doktora osobom bez studiów wyższych, np. słynnemu [[matematyka|matematykowi]] [[Lwów|lwowskiemu]] – późniejszemu profesorowi [[Stefan Banach|Stefanowi Banachowi]]. W innych krajach również zazwyczaj do przyznania stopnia naukowego doktora potrzebny jest dyplom ukończenia [[Uczelnia|uczelni]] wyższej, ale nie wszędzie.
 
Innym rodzajem doktoratów, przyznawanych w Wielkiej Brytanii (obecnie rzadko), są tzw. ''wyższe„wyższe doktoraty''doktoraty” (ang. ''Higher Doctorates'' lub ''Doctor of Science''),. mająceMają one głównie znaczenie prestiżowe i odpowiadające swoim charakteremodpowiadają stopniowi doktora [[habilitacja|habilitowanego]].
== Stopień doktora w innych krajach ==
Źródłem nieporozumień w używaniu stopnia doktora jest inne nazewnictwo i znaczenie tej nazwy w systemach [[Stopnie naukowe w Polsce|stopni naukowych]] w innych krajach, a zwłaszcza różnice pomiędzy [[Europa kontynentalna|Europą kontynentalną]] a [[Wielka Brytania|Wielką Brytanią]] i [[Stany Zjednoczone|USA]]. Znajomość tych różnic i odpowiednich skrótów jest przydatna m.in. w korespondencji pomiędzy instytucjami naukowymi.
 
=== KrajePolska anglosaskie ===
W Polsce [[Stopnie naukowe w Polsce|stopień naukowy]] doktora nadaje się w drodze [[przewód doktorski|przewodu doktorskiego]] osobie, która ma [[tytuł zawodowy]] [[magister|magistra]], magistra inżyniera, [[lekarz]]a lub inny równorzędny, zdała [[egzamin]]yegzaminy doktorskie i obroniła [[rozprawa (nauka)|rozprawę doktorską]] ([[dysertacja|dysertację]]). Stopień naukowy doktora nadawany jest przez te wydziały [[Uczelnie w Polsce|szkół wyższych]] lub [[Jednostka naukowa|placówki naukowe]], które mają uprawnienia do jego nadawania. Uprawnienia uzależnione są m.in. od liczby zatrudnionych w nich osób z [[tytuł naukowy|tytułem naukowym]] [[profesor]]a lub stopniem naukowym doktora [[habilitacja|habilitowanego]] ([[samodzielny pracownik nauki|samodzielni pracownicy nauki]]); (wymaganych jest co najmniej 8 osób).
[[Plik:Cardiff University Graduation Ceremony.jpg|thumb|350px|Ceremonia wręczenia dyplomów w brytyjskiej wyższej uczelni [[Cardiff University]] – dyplomy wręczane są przez senat uczelni (na scenie) zarówno studentom, jak i doktorantom (na widowni bezpośrednio przed sceną); na balkonie widowni siedzą rodziny i znajomi absolwentów]]
 
Dysertacja doktorska powinna stanowić oryginalne rozwiązanie problemu naukowego lub artystycznego oraz wykazywać ogólną wiedzę teoretyczną kandydata w danej [[dyscyplina naukowa|dyscyplinie naukowej]] lub artystycznej, a także umiejętność samodzielnego prowadzenia pracy naukowej lub artystycznej. Rozprawa ta jest opracowywana i pisana pod kierunkiem promotora ([[łacina|łac.]] ''promoveo'' – „posuwać, przesuwać naprzód”), którym może być [[habilitacja|samodzielny pracownik nauki]], wyznaczony przez uprawnione do tego gremium. Obrona dysertacji jest publiczna, tzn. termin jej jest ogłaszany i każdy ma prawo w niej uczestniczenia oraz zadawania pytań [[doktorant]]owi dotyczących tematu [[praca dyplomowa|pracy doktorskiej]]. Formalnie przewód doktorski jest zamykany przysięgą doktorską (w której treści zawarte jest przyrzeczenie poszukiwania [[prawda|prawdy]] i niesprzeniewierzania się zasadom [[etyka|etyki]] naukowej).
W krajach anglosaskich (a zwłaszcza USA) w niektórych dziedzinach istnieje zwyczaj nadawania po zakończeniu studiów "zawodowego" stopnia doktora (ang. ''First–Degree Doctorate'' lub ''First–professional Doctorate''), np. ''D.D.S.'' – ''Doctor of Dental Surgery'', ''J.D.'' – ''Juris Doctor'', ''M.D.'' – ''Medical Doctor'', ''D.P.T.'' – ''Doctor of Physical Therapy'', ''D.V.M.'' – ''Doctor of Veterinary Medicine'', ''Psy.D.'' – ''Doctor of Psychology'', ''Pharm.D.'' – ''Doctor of Pharmacy''. Kandydaci na tego typu studia zawodowe muszą mieć już tytuł licencjata (Bachelor's Degree) lub magistra (Master's Degree).
 
Wyższym stopniem naukowym jest stopień naukowy doktora [[habilitacja|habilitowanego]]. Nadawany jest w drodze przewodu habilitacyjnego, do którego może być dopuszczona osoba, która ma stopień naukowy doktora i wniosła udokumentowany ([[publikacja naukowa|publikacje]] w [[czasopismo naukowe|czasopismach naukowych]], wydanie [[książka|książki/ek]] naukowej) znaczny wkład naukowy lub artystyczny.
Zasadniczo odpowiednikiem polskiego stopnia doktora jest w nomenklaturze anglosaskiej (USA i Wielka Brytania) stopień ''Doctor of Philosophy'' skracany jako ''PhD'', ''Ph.D.'' lub ''D.Phil.'' Niezależnie od tego przepisy i tradycja amerykańska (w mniejszym stopniu brytyjska) dopuszczają kilkadziesiąt innych, równoważnych tytułów doktorskich dla poszczególnych dziedzin wiedzy i fakultetów.
 
Zasady przyznawania stopnia naukowego doktora i doktora habilitowanego w Polsce określa [[ustawa]] z 2003 r. o stopniach i tytułach (naukowych i w zakresie sztuki)<ref>Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki. ({{Dziennik Ustaw|2017|1789}}).</ref>, znowelizowana ustawą z 2011 r.<ref>Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw. ({{Dziennik Ustaw|rok=2011|numer=84|pozycja=455}}).</ref>. Poprzednie polskie uregulowania nie wymagały bezwzględnie posiadania przez kandydata tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego (choć zasada ta zazwyczaj była przestrzegana) i zdarzały się nadzwyczajne przypadki nadawania stopnia naukowego doktora osobom bez studiów wyższych, np. słynnemu [[matematykaLwowska szkoła matematyczna|matematykowi]] [[Lwów|lwowskiemu]] – późniejszemu profesorowi [[Stefan Banach|Stefanowi Banachowi]]. W niektórych innych krajach również zazwyczaj do przyznania stopnia naukowego doktora potrzebny jest dyplom ukończenia [[Uczelnia|uczelni]] wyższej, ale nie wszędzie.
W Wielkiej Brytanii istnieje także "mały doktorat" – stopień ''MPhil'' przyznawany osobom, które rozpoczęły studia doktorskie, ale z jakichś względów ich osiągnięcia (np. oryginalność pracy) nie były wystarczające do przyznania tytułu ''PhD''.
 
=== Rosja, Białoruś ===
Innym rodzajem doktoratów, przyznawanych w Wielkiej Brytanii (obecnie rzadko), są tzw. ''wyższe doktoraty'' (ang. ''Higher Doctorates'' lub ''Doctor of Science''), mające głównie znaczenie prestiżowe i odpowiadające swoim charakterem stopniowi doktora [[habilitacja|habilitowanego]].
W byłym [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckim]], a obecnie w niektórych [[państwo|krajach]] [[Wspólnota Niepodległych Państw|WNPWspólnoty Niepodległych Państw]], np. w [[Rosja|Rosji]] i [[Białoruś|Białorusi]] odpowiednikiem [[Polska|polskiego]] stopnia naukowego doktora jest „[[kandydat nauk]]” (ros. ''кандидат наук''). Natomiast stopień „doktora nauk” (ros. ''дoктoр наук'') odpowiada polskiemu doktorowi habilitowanemu.
 
=== Węgry ===
Na [[Węgry|Węgrzech]] tytuł doktorski jest automatycznie przyznawanyprzysługuje osobom kończącym studia medyczne i prawnicze. Tytuł, wpisany do dokumentów osobistych, staje się częścią nazwiska w podobny sposób jak [[Tytuły szlacheckie|tytuły arystokratyczne]] i może być używany także w sytuacjach niezwiązanych z wykonywaniem zawodu. Żony mają prawo do używania tytułu męża.
 
=== Rosja ===
W byłym [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckim]], a obecnie w niektórych [[państwo|krajach]] [[Wspólnota Niepodległych Państw|WNP]], np. w [[Rosja|Rosji]] i [[Białoruś|Białorusi]] odpowiednikiem [[Polska|polskiego]] stopnia naukowego doktora jest „[[kandydat nauk]]” (ros. ''кандидат наук''). Natomiast stopień „doktora nauk” (ros. ''дoктoр наук'') odpowiada polskiemu doktorowi habilitowanemu.
 
== Zobacz też ==