Wschowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Usunięto kategorię "Architektura gotyku w województwie lubuskim" za pomocą HotCat
Mix321 (dyskusja | edycje)
→‎Historia: drobne redakcyjne
Linia 75:
[[Plik:Wschowa mury obronne 1.jpg|thumb|left|Mury obronne, ''[[XV wiek|XV]] i [[XVI wiek|XVI]] w.'']]
[[Plik:!-2014-wschowa-zamek-abri.jpg|thumb|left|[[Zamek we Wschowie|Zamek starościński]] z XIV wieku, obecnie hotel i restauracja ''Zamek królewski'']]
Miejscowość znajduje się na pograniczu [[Wielkopolska|Wielkopolski]] i [[Śląsk]]a. Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1136, kiedy została wymieniona w [[bulla|bulli]] [[papież]]a [[Innocenty II|Innocentego II]] jako wieś [[Biskupi gnieźnieńscy|arcybiskupów gnieźnieńskich]]. Położenie miasta na szlakach handlowych z [[Poznań|Poznania]] do [[Głogów|Głogowa]] oraz [[Czechy|Czech]] spowodowało jego szybki rozwój w tamtym okresie. Miastem rządzili wtedy książęta śląscy. W 1343 roku [[król]] [[Kazimierz III Wielki]] przyłącza ponownie miasto do Polski, aby w latach 1345 i 1349 obdarzyć je [[przywilej]]ami miasta królewskiego. Wschowa jako siedziba osobnej ziemi (powiatu), stała się również siedzibą sądów szlacheckich: ziemskiego i grodzkiego, które przetrwały do rozbiorów<ref>M. Pawlikowski, ''Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej
 
Prawa miejskie Wschowa uzyskała w XIII wieku. Położenie miasta na szlakach handlowych z [[Poznań|Poznania]] do [[Głogów|Głogowa]] oraz [[Czechy|Czech]] spowodowało jego szybki rozwój w tamtym okresie<ref name="onet20180319">{{Cytuj stronę | url = http://poznajpolske.onet.pl/lubuskie/wschowa-lubuskie-pomnik-byka-historia-najwieksze-atrakcje/36d2x8 | tytuł = Miasto królów, miasto byka | autor = Łukasz Zalesiński | data = 2018-03-19 | opublikowany = Grupa Onet.pl S.A. | język = pl | data dostępu = 2018-03-21}}</ref>. Miastem rządzili wtedy książęta śląscy{{fakt}}. W 1343 roku [[król]] [[Kazimierz III Wielki]] przyłączył ponownie miasto do Polski, aby w latach 1345 i 1349 obdarzyć je [[przywilej]]ami miasta królewskiego. Miasto było znanym ośrodkiem [[sukiennictwo|sukiennictwa]], działały też liczne warsztaty [[Złotnictwo|złotnicze]], [[garncarstwo|garncarskie]], [[szewstwo|szewskie]]{{r|onet20180319}} i [[Konwisarstwo|konwisarskie]].
 
Wschowa jako siedziba osobnej ziemi (powiatu), stała się również siedzibą sądów szlacheckich: ziemskiego i grodzkiego, które przetrwały do rozbiorów<ref>M. Pawlikowski, ''Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej
Rzeczypospolitej'', Strzałków 2012, tenże, ''Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej'', Strzałków
2012.</ref>. Na podstawie wydanego w roku 1404 prawa w mieście powstajepowstała [[mennica]] działająca do ok. 1655-59. Miasto było znanym ośrodkiem [[sukiennictwo|sukiennictwa]], działały też liczne warsztaty [[Złotnictwo|złotnicze]], [[garncarstwo|garncarskie]], [[szewstwo|szewskie]] i [[Konwisarstwo|konwisarskie]]. W wiekach XVI i XVII miasto było ośrodkiem [[luteranizm]]u{{fakt}}. [[XVII wiek]] to okres dalszego rozwoju miasta., Wtedywówczas Włoch Niccolo Bacaralli założył tu pierwszą w Polsce [[Manufaktura|manufakturę]] farbiarską{{r|onet20180319}}.
 
W 1633 [[Starosta grodowy|starosta]] Hieronim Radomicki zbudował poza obrębem murów miejskich "Nowe Miasto", które w 1642 otrzymało miejskie [[prawo magdeburskie]]., Posiadałaposiadało także samodzielny [[ratusz]], [[samorząd]], szpital i szkołę. 13 lutego 1706 pod Wschową, między wsiami [[Dębowa Łęka]] i [[Osowa Sień]], w czasie [[III wojna północna|III wojny północnej]], odbyła się [[Bitwa pod Wschową|bitwa]] między siłami [[Szwecja|szwedzkimi]] a armiami [[Saksonia|Saksonii]] i [[Rosja|Rosji]], w której Szwedzi odnieśli zdecydowane zwycięstwo. W [[XVIII wiek]]u często rezydowali tu królowie [[August II Mocny|August II]] i [[August III Sas|August III]], a także obradował [[Senat (I Rzeczpospolita)|senat]]. W tym czasie Wschowa pełniła rolę drugiej, "nieoficjalnej" stolicy Polski{{r|onet20180319}}.
 
Wschowa uzyskała [[prawo składu]] w [[1676]] roku<ref>Stan Lewicki, Historja handlu w Polsce na tle przywilejów handlowych : (prawo składu), Warszawa 1920, s.132. </ref>.
Linia 85 ⟶ 89:
[[10 lipca]] [[1737]] roku we Wschowie zawarty został [[Konkordat wschowski 1737|konkordat]] ze [[Watykan|Stolicą Apostolską]]<ref>Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae gentiumque finitimarum historiam illustrantia maximam partem nondum edita ex tabulariis Vaticanis, deprompta collecta ac serie chronologica disposita. T. 4, Ab Innocentio PP. XII usque ad Pium PP. VI 1697-1775.P.1-2, wydał Augustyn Theiner, Rzym 1864, s. 123-126.</ref>.
 
W 1793 r. w wyniku [[II rozbiór Polski|II rozbioru Polski]] Wschowa została wcielona do [[Królestwo Prus|Królestwa Prus]] i przyłączona do Śląska. W okresie 1807–1815 należała do Księstwa Warszawskiego, a następnie znów do Prus. Pod zaborem pruskim wybudowano drogi i [[linia kolejowa|linię kolejową]]. W 1881 r. rozpoczęła pracę niedziałająca już [[cukrownia]]. W 1905 r. w mieście mieszkało 7452&nbsp;osób, w tym 86,2% Niemców, 10,1% Polaków i 2,5% Żydów. Ewangelicy stanowili 53,3% ludności, zaś katolicy – 43%.<ref>Na podstawie danych ze spisu powszechnego z 1905 r., według deklarowanego języka ojczystego i religii; część ludności zadeklarowała więcej niż jeden język ojczysty; wliczono 538 mężczyzn odbywających w mieście służbę wojskową – ''Gemeindelexikon für das Königreich Preußen. Heft V., Provinz Posen, Berlin 1908''.</ref>
 
Ze względu na przewagę ludności niemieckiej w mieście, po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]] pozostało ono w granicach Niemiec, administracyjnie przyjmując postać [[enklawa|enklawy]] – [[Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska|Marchii Granicznej Poznań-Prusy Zachodnie]] (''Grenzmark Posen-Westpreußen''). W roku 1938 Wschowa została włączona do prowincji śląskiej. W czasie [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] 1939 r. pod Wschowę dotarły oddziały [[Wojsko Polskie (II RP)|wojskaWojska polskiegoPolskiego]], które ostrzelały miasto ([[wypad na Wschowę]]).
 
Wschowa została zdobyta przez [[Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona|Armię Czerwoną]] w nocy z 31 stycznia na 1 lutego 1945. Wkrótce, po 152 latach przerwy, miasto ponownie weszło w skład państwa polskiego, a niemieccy mieszkańcy miasta zostali wysiedleni za [[Odra|Odrę]].
 
W latach 1945-54 siedziba wiejskich gmin [[gmina Wschowa-Południe|Wschowa-Południe]] i [[gmina Wschowa-Północ|Wschowa-Północ]]. W latach 1999-2001 miasto znajdowało się w powiecie nowosolskim.
 
W latach 1999-2001 miasto znajdowało się w powiecie nowosolskim.
 
== Zabytki ==