Góry Bystrzyckie (Sudety): Różnice pomiędzy wersjami

Według czeskich geografów Góry Bystrzyckie kończą się na granicy państwowej i nie przechodzą na obszar Czech, a ich kontynuację stanowią Góry Orlickie, a dokładniej [[Mladkovská vrchovina]]<ref>{{r|Břetislav Balatka, Jan Kalvoda: ''Geomorfologické členění reliéfu Čech'', Kartografie Praha, 2006</ref>}}.

W części południowej – tworzącej wyraźny [[grzbiet górski]], poprzecinany poprzecznymi dolinami rzek, wznosi się najwyższy szczyt gór – [[Sasanka (Góry Bystrzyckie)|Sasanka]] (985 m n.p.m.) w masywie Jagodnej (977 m n.p.m., która błędnie jest podawana za najwyższy szczyt<ref name="zas">{{Cytuj stronę r| url = http://odkrywanie.bystrzyca.pl/20100911/20100911_Jagodna.html zas| tytuł = Która Jagodna jest wyższa? | nazwisko = Zasępa | imię = Jan | autor = Jan Zasępa | data = 2010-09-25 | opublikowany = odkrywanie.bystrzyca.pl | data dostępu = 2014-07-06}}</ref><ref name="sciez">{{Cytuj stronę | url = http://sciezkawbok.wordpress.com/2013/10/27/topograficzne-porzadki-najwyzszych-wierzcholkow-mezoregionow-sudetow/ | tytuł = Topograficzne porządki najwyższych wierzchołków mezoregionów Sudetów | opublikowany = "Ścieżką w bok" | data dostępu = 2014-07-06}}</ref><ref name="skps">{{Cytuj stronę | url = http://www.skps.wroclaw.pl/3_sudety/33_fizjografia/fizjografia4.htm | tytuł = Szczyty Korony Sudetów | nazwisko = Wojciechowski | imię = Andrzej | autor = Andrzej Wojciechowski | data = 03.07.2007 | opublikowany = SKPS | data dostępu = 2014-07-06}}</ref>). Na południe od niej grzbiet, podzielony obniżeniami rozpada się na wyspowe masywy, [[Gniewosz (góra)|Gniewosza]] (853 m n.p.m.) i [[Czerniec (góra)|Czerńca]] (891 m n.p.m.), u podnóża którego znajduje się jedyna w Górach Bystrzyckich [[jaskinia]] krasowa – [[Solna Jama]]. Dalej na południe Góry Bystrzyckie łagodnie opadają w kierunku [[Przełęcz Międzyleska|Przełęczy Międzyleskiej]] (534 m n.p.m.). W południowej części Gór Bystrzyckich wznoszą się szczyty: [[Kamyk (Góry Bystrzyckie)|Kamyk]] (721 m n.p.m.), [[Bochniak]] (713 m n.p.m.), [[Graniczny Wierch]] (711 m n.p.m.) oraz [[Kamieńczyk (Góry Bystrzyckie)|Kamieńczyk]] (702 m n.p.m.).

Od wschodu masywy Jagodnej, Gniewosza i Czerńca opadają stromo do kotlinowatego obniżenia, w którym położone są Wyszki, Ponikwa i Poręba. Obniżenie to od Rowu Górnej Nysy oddziela [[Wyszkowski Grzbiet]]<ref>{{r|Marek Staffa (red.): ''Słownik geografii turystycznej Sudetów'' t. 14 ''Góry Bystrzyckie i Orlickie'', Wyd. PTTK "Kraj", Warszawa-Kraków, 1994, s. 280, {{ISBN|83-7005-095-6}}, 83-7005-340-8</ref>.

Najważniejszą i największą jednostką budującą Góry Bystrzyckie jest metamorfik orlicko-kłodzki, stanowiący prekambryjski górotwór zbudowany z [[kambr]]yjskich [[Łupek|łupków]] łyszczykowych, [[gnejs]]ów i paragnejsów. Jest on fragmentem [[paleogen|paleogeńskiej]] równiny<ref>{{r|Wojciech Walczak: ''Ziemia Kłodzka. Monografia krajoznawcza'', Wyd. "Sport i Turystyka", Warszawa, 1961, 194 pp.</ref>}} potrzaskanej [[uskok|uskokami tektonicznymi]] w [[oligocen]]ie i wydźwigniętej. Stąd opada bardzo stromymi zboczami do Rowu Nysy Kłodzkiej (wzdłuż uskoków), a samo stoliwo Gór Bystrzyckich ma postać szerokiej i płaskiej wierzchowiny, nad którą sterczą niskie kopuły szczytów – dawne pagóry paleogeńskiej równiny.

Potencjalnie dominują na terenie Gór Bystrzyckich siedliska [[buczyna kwaśna|kwaśnej buczyny]] górskiej ''Luzulo luzuloidis-Fagetum'', w mniejszym stopniu żyznej buczyny sudeckiej ''Dentario enneaphylli-Fagetum'' a lokalnie również innych typów lasów{{r|staffa}}:

Jedyny nieleśny typ roślinności potencjalnej to kompleks [[torfowisko|torfowisk]] wysokich (''Sphagnetalia magellanici'') w północnej części pasma na obszarze źródliskowym Dzikiej Orlicy "[[Rezerwat przyrody Torfowisko pod Zieleńcem|Torfowisko pod Zieleńcem]]"{{r|staffa}}.

Obecnie [[wierzchowina]] i zbocza porośnięte są głównie sztucznie wprowadzonymi lasami [[świerk]]owymi, w większości w postaci jednogatunkowych [[monokultura|monokultur]]{{r|staffa}}. Miejscami zachowały się jednak naturalne kwaśne i żyzne [[buczyna|buczyny]]{{r|staffa}}. W dolinkach potoków występują zbiorowiska lasów [[Las łęgowy|łęgowych]]: podgórski łęg jesionowy ''Carici remotae-Fraxinetum'' czy [[Jaworzyna (las)|jaworzyny]] z miesiącznicą trwałą ''Lunario-Aceretum pseudoplatani'' (np. w dolinie potoku [[Głownia]] poniżej Gniewoszowa. Na kamieńcach w dolinie Dzikiej Orlicy na kilku odcinkach zachował się rzadki w Sudetach zespół olszynki górskiej ''Alnetum incanae'' z dominacją [[olsza szara|olszy szarej]] w drzewostanie{{r|staffa}}.

Zbiorowiska nieleśne są wynikiem działalności człowieka i koncentrują się wokół terenów osadniczych, największe z nich występują w otoczeniu Spalonej i Lasówki oraz w niskich położeniach na wschodnim obrzeżeniu Gór Bystrzyckich. Stanowią je głównie świeże i wilgotne łąki górskie (''Polygono-Trisetion'', ''Calthion''), pastwiska (''Nardetalia''). Na terenie wsi i wzdłuż dróg wykształcają się nitrofilne [[ziołorośla]] (''Artemisietea'') z licznym udziałem: świerząbka korzennego (''Chaerophylletum aromatici''), świerząbka orzęsionego, [[pokrzywa zwyczajna|pokrzywy zwyczajnej]], marchewnika anyżowego i in.{{r|staffa}}

Na terenie pasma stwierdzono<ref>{{r|Mikusek R: ''Ptaki lęgowe Gór Bystrzyckich'', ''Ptaki Śląska'', 1996, '''11''': 81-114.</ref>}} 116 gatunków ptaków, w tym 67 lęgowych, 29 prawdopodobnie lęgowych, a 20 przypuszczalnie mogących gniazdować. Nad potokami często spotkać można [[Pluszcz zwyczajny|pluszcza]] i [[pliszka górska|pliszkę górską]], na górskich łąkach [[Derkacz zwyczajny|derkacza]]. Występują tu również [[bocian czarny]], [[siwerniak]], [[Czeczotka zwyczajna|czeczotka]], [[dzięcioł zielonosiwy]], [[Puchacz zwyczajny|puchacz]], [[Włochatka zwyczajna|włochatka]], [[krzyżodziób świerkowy]], [[drozd obrożny]], [[świergotek łąkowy]], [[Świerszczak zwyczajny|świerszczak]], [[Dziwonia zwyczajna|dziwonia]], [[pokląskwa]].

Na terenie [[Rezerwat przyrody Torfowisko pod Zieleńcem|torfowiska pod Zieleńcem]] występuje bogata entomofauna charakterystyczna dla torfowisk, wśród której znajdują się [[relikt glacjalny|relikty glacjalne]] i [[tyrfobiont]]y, np. [[szlaczkoń torfowiec]], [[modraszek bagniczek]], kilka gatunków ważek<ref>{{r|Borkowski A.: ''Obserwacje entomologiczne (Lepidoptera, Odonata) w rezerwacie przyrody "Torfowisko pod Zieleńcem" w Sudetach'', ''Przyr. Sud. Zach.'', 2003, '''6''': 119-130.</ref>}}. Kilka gatunków pajęczaków ma tam również jedyne stanowiska w Polsce.

W Górach Bystrzyckich występuje także rzadki gatunek ślimaka [[świdrzyk kasztanowaty]]<ref>{{r|Wiktor A.: ''Ślimaki lądowe Polski'', Mantis, Olsztyn, 2004, {{ISBN|83-918125-1-0}}.</ref>.

Góry Bystrzyckie wchodzą w skład [[Obszar chronionego krajobrazu|Obszaru chronionego krajobrazu]] "Góry Bystrzyckie i Orlickie"{{r|staffa}}. W północno-zachodniej części znajduje się [[rezerwat przyrody|rezerwat ścisły]] "[[Rezerwat przyrody Torfowisko pod Zieleńcem|Torfowisko pod Zieleńcem]]" (Topieliska, Tundra Syberyjska), obejmujący unikalne przyrodniczo [[torfowisko|torfowisko wysokie]] z rzadkimi gatunkami roślin i zwierząt, np. trzy gatunki [[rosiczka|rosiczek]], [[bagno zwyczajne]], [[brzoza karłowata]], [[sosna błotna|sosna drzewokosa]] i in.{{r|skps}}

Ze względu na małe urozmaicenie i znacznie zalesienie oraz niewielką bazę noclegową Góry Bystrzyckie nie są popularnym regionem turystycznym{{r|staffa}}. Teren jest natomiast atrakcyjny dla wytrwałych piechurów. Przez góry prowadzą liczne [[szlak turystyczny|szlaki turystyczne]], jest czynnych kilka [[Schronisko turystyczne|schronisk turystycznych]]. Istnieje gęsta sieć śródleśnych dróg asfaltowych, dostępnych głównie dla pieszych, rowerzystów i pojazdów leśnych. Duże walory widokowe posiada Droga Sudecka zwana też [[Droga wojewódzka nr 389|Autostradą Sudecką]], która została zbudowana w [[1938]] roku.

== Publikacje o regioniePrzypisy ==