Tobolsk: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Miejscowość infobox}}
Dodane informacje, zaktualizowane informacje nt. liczby ludności, dodanie kategorii Historia oraz Klimat. Zaktualizowano zdjęcie podglądowe.
Linia 2:
{{Miejscowość infobox
|nazwa = Tobolsk
|nazwa oryginalna = Тобольск
|zdjęcie zh:pismo uproszczone = Prokudin-Gorskii-31.jpg
|zh:pismo tradycyjne =
|opis zdjęcia = Tobolsk w pierwszej dekadzie XX w.
|zh:transkrypcja hanyu pinyin =
|zh:transkrypcja Wade-Giles =
|zh:transkrypcja jyutping =
|zh:transkrypcja poj =
|zh:nazwa skrócona =
|zh:IPA =
|zh:audio =
|ja:zapis kanji =
|ja:transkrypcja Hepburna =
|ja:hiragana =
|ja:katakana =
|ja:IPA =
|ja:audio =
|ko:zapis hangul =
|ko:zapis hancha =
|ko:transkrypcja poprawiona =
|ko:transkrypcja MCR =
|ko:krótka nazwa =
|ko:IPA =
|ko:audio =
|bo:zapis tybetański =
|bo:transliteracja Wyliego =
|bo:transkrypcja ZWPY =
|bo:IPA =
|bo:audio =
|rodzaj miasta =
|zdjęcie = Ансамбль_Тобольского_кремля.jpg
|opis zdjęcia = TobolskTobolski wkreml, pierwszejjedyny dekadziekamienny XXKreml wna Syberii.
|herb = Coat of Arms of Tobolsk (Tyumen oblast) (2007).png
|godło =
|pieczęć =
|flaga = Tobflag.gif
|dopełniacz nazwy = Tobolska
|dewiza =
|przydomek =
|państwo = RU-TYU
|wariant flagi =
|1. jednostka administracyjna =
|2. jednostka administracyjna =
|3. jednostka administracyjna =
|4. jednostka administracyjna =
|5. jednostka administracyjna =
|1. jednostka tradycyjna =
|2. jednostka tradycyjna =
|data założenia = 1587
|prawa miejskie =
|kod statystyczny =
|stanowisko zarządzającego = mer
|zarządzający = Ivan F. Olenberg
|powierzchnia = 222
|wysokość = 90
|rok = 20102017
|liczba ludności = 98 957886
|gęstość zaludnienia = 445,843
|numer kierunkowy = +7 3456
|kod pocztowy = 626150 – 626159
|tablice rejestracyjne = 72
|podział miasta =
|strefa czasowa = UTC+5
|data zniszczenia =
|powód zniszczenia =
|obecnie =
|plan miasta =
|JPN:drzewo =
|JPN:kwiat =
|JPN:ptak =
|kod mapy =
|wariant mapy =
|współrzędne = 58°11′43″N 68°15′29″E
|opis miejsca =
|commons = Category:Tobolsk
|wikinews =
|wikicytaty =
|wikisłownik =
|www = http://www.admtobolsk.ru
}}
'''Tobolsk''' ([[język rosyjski|ros.]] ''Тобольск'') – miasto w [[Rosja|Rosji]], w [[obwód tiumeński|obwodzie tiumeńskim]], u ujścia rzeki [[Toboł]] do [[Irtysz]]a. Powstałe na obszarze podbitym przez [[Carstwo Rosyjskie]] w 1587 roku, stanowiło ważne centrum podboju Syberii i uważane było wtedy za jej stolicę. Siedziba [[Eparchia tobolska i tiumeńska|eparchii tobolskiej i tiumeńskiej]] [[Rosyjski Kościół Prawosławny|Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego]], z XVII-wiecznym [[sobór Mądrości Bożej i Zaśnięcia Matki Bożej w Tobolsku|soborem Mądrości Bożej i Zaśnięcia Matki Bożej]]. W mieście znajduje się też rzymskokatolicki kościół Trójcy Przenajświętszej wybudowany w latach 1900-1907 ze składek rosyjskich Polaków<ref>[http://www.kosciolnawschodzie.pl/wiara-i-spoleczenstwo/reportaze/item/478-tobolsk-kościół-zesłańców Tobolsk: Kościół zesłańców] {{lang|pl}}</ref>.
 
'''Tobolsk''' ([[język rosyjski|ros.]] ''Тобольск'') – miasto w [[Rosja|Rosji]], w [[obwód tiumeński|obwodzie tiumeńskim]]. Położony w północnej części regionu Tiumeń, u ujściazbiegu rzeki [[Toboł]]Tobol dow [[Irtysz]]aIrtyszu. Powstałe na obszarze podbitym przez [[Carstwo Rosyjskie]] w 1587 roku, stanowiło ważne centrum podboju Syberii i uważane było wtedy za jej stolicę. Siedziba [[Eparchia tobolska i tiumeńska|eparchii tobolskiej i tiumeńskiej]] [[Rosyjski Kościół Prawosławny|Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego]], z XVII-wiecznym [[sobór Mądrości Bożej i Zaśnięcia Matki Bożej w Tobolsku|soborem Mądrości Bożej i Zaśnięcia Matki Bożej]]. W mieście znajduje się też rzymskokatolicki kościół Trójcy Przenajświętszej wybudowany w latach 1900-1907 ze składek rosyjskich Polaków<ref>[http://www.kosciolnawschodzie.pl/wiara-i-spoleczenstwo/reportaze/item/478-tobolsk-kościół-zesłańców Tobolsk: Kościół zesłańców] {{lang|pl}}</ref>.
Liczba mieszkańców: 98 957 (2010)<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/b10_109/Main.htm Federalna Służba Statystyki Państwowej] {{lang|ru}}</ref>.
 
Liczba mieszkańców: 98 957886 (20102017)<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/b10_109/Main.htm Federalna Służba Statystyki Państwowej] {{lang|ru}}</ref>.
 
Do 1920 Tobolsk był stolicą [[gubernia tobolska|guberni tobolskiej]].
Linia 31 ⟶ 90:
Przyszedł tutaj na świat rosyjski chemik [[Dmitrij Mendelejew]].
 
== Historia ==
== Pobyt ostatniego cara w Tobolsku ==
 
Od sierpnia 1917 do kwietnia 1918 w Tobolsku przebywał były car Rosji [[Mikołaj II Romanow|Mikołaj II]] z rodziną: żoną i pięciorgiem dzieci. Coraz bardziej popularni w mieście Romanowowie byli zagrożeniem dla komunistów i [[Włodzimierz Lenin|Lenina]]. W kwietniu 1918 rodzina została wywieziona do [[Jekaterynburg]]a, gdzie w nocy z 16 na 17 lipca tego samego roku została rozstrzelana przez [[CzeKa]].
=== Podbój Chanatu Sibira ===
W 1580 r. Grupa Kozaków Yermaka Timofiejewicza rozpoczęła podbój Syberii, pchając się na wschód w imieniu caratu Rosji. Zaatakowali ludy Vogul (Mansi) i Ostyak w Yugrze, a także schwytali poborcę podatkowego Kuchuma Khana (króla dużego tatarskiego chanatu Sibir), najpotężniejszej siły w zachodniej części Syberii po wschodniej stronie Uralu Góry. W tym czasie Voguls i Ostyaks byli poddanymi Kuchuma, a w odpowiedzi na Tatarów toczyły się ataki odwetu na Kozaków. Po roku tatarskich ataków, Yermak przygotowywał się do podboju chanatu z Sibiru i kampanii na rzecz zdobycia stolicy Chanatu, Qashliqa. Kozacy podbili miasto 26 października 1582 r., Wysyłając Kuczuma w odwrót. Pomimo podboju, Kuchum przegrupował pozostałe siły i utworzył nową armię, rozpoczynając niespodziewany atak 6 sierpnia 1584, zabijając Yermaka. Spowodowało to serię bitew nad Qashliq, przechodzących między kontrolą tatarską a kozacką, a miasto zostało opuszczone w 1588 r. Kuchum został ostatecznie pokonany przez Kozaków w 1598 r. W bitwie pod Urmin w pobliżu rzeki Ob, kończącej chanat z Sibiru, i ustanowienie rosyjskiej kontroli nad zachodnim regionem Syberii.
 
=== Za czasów ZSRR ===
W marcu 1917 r. zakończyło się panowanie imperium rosyjskiego z abdykacją cara Mikołaja II, a w sierpniu nowy tymczasowy rząd ewakuował rodzinę cesarską i ich orszak do Tobolska, by żyć w relatywnym luksusie w byłym domu gubernatora. Rewolucja Październikowa trzy miesiące później ujrzała początek rosyjskiej wojny domowej, a bolszewicy szybko doszli do władzy w Tobolsku. Po tym, jak wojska przeciwnej [[Biała Armia|Białej Armii]] zbliżyły się do miasta wiosną 1918 r., [[Bolszewicy]] przenieśli rodzinę cesarską na zachód do [[Jekaterynburg|Jekaterynburga]], gdzie ostatecznie zostali straceni w lipcu 1918 r. Po zakończeniu wojny w zwycięstwie bolszewików i powstaniu rosyjskiego Związku Radzieckiego Federacyjna Republika Socjalistyczna, reformy administracyjne w 1920 r. Doprowadziły do ​​zniesienia gubernatora Tobolsk'a co zakończyło funkcję Tobolsk'a jako stolicy prowincji (miasto obejmowało tę funkcję przez 218 lat). Zamiast tego miasto stało się administracyjnym centrum własnego uyezd (powiatu), Tobolski District, w nowej Prowincji Tiumeńskiej z siedzibą w Tiumeniu. Od 1921 do 1922 r. Tobolsk był miejscem masowych antybolszewickich powstań chłopskich na Zachodniej Syberii związanych z [[Zielona Armia|Zieloną Armią]]. 3 listopada 1923 r. Miasto stało się częścią obwodu uralnego do 7 stycznia 1932 r., Od 17 stycznia 1934 r. Miasto było częścią obwodu Obsko-Irtyszowskiego, dopóki nie zostało zniesione 7 grudnia tego roku i przeniesione do obwodu omskiego. 14 sierpnia 1944 r. Tobolsk został przeniesiony do obwodu Tiumeńskiego. 10 lipca 1987 r. Dekretem Prezydium Rady Najwyższej [[ZSRR]] miasto Tobolsk otrzymało Order Odznaki Honorowej.
 
== Klimat ==
Tobolsk ma wilgotny klimat kontynentalny ([[Klasyfikacja klimatów Köppena]]) graniczący z klimatem subarktycznym. Zimy są bardzo zimne, ze średnią temperaturą od -21,6°C (-6,9°F) do -12,7°C (9,1°F) w styczniu, natomiast lata są łagodne, a średnie temperatury wynoszą od +13,8°C do +23,9°C (od 56,8 do 75,0°F). Opady są umiarkowane i są nieco wyższe latem niż w innych porach roku.
 
[[Plik:Catholic church Tobolsk and kremlin.JPG|mały|lewo|Kościół katolicki Trójcy Przenajświętszej]]