Tobolsk: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Miejscowość infobox}} |
Dodane informacje, zaktualizowane informacje nt. liczby ludności, dodanie kategorii Historia oraz Klimat. Zaktualizowano zdjęcie podglądowe. |
||
Linia 2:
{{Miejscowość infobox
|nazwa = Tobolsk
|nazwa oryginalna = Тобольск
|
|zh:pismo tradycyjne =
|opis zdjęcia = Tobolsk w pierwszej dekadzie XX w.▼
|zh:transkrypcja hanyu pinyin =
|zh:transkrypcja Wade-Giles =
|zh:transkrypcja jyutping =
|zh:transkrypcja poj =
|zh:nazwa skrócona =
|zh:IPA =
|zh:audio =
|ja:zapis kanji =
|ja:transkrypcja Hepburna =
|ja:hiragana =
|ja:katakana =
|ja:IPA =
|ja:audio =
|ko:zapis hangul =
|ko:zapis hancha =
|ko:transkrypcja poprawiona =
|ko:transkrypcja MCR =
|ko:krótka nazwa =
|ko:IPA =
|ko:audio =
|bo:zapis tybetański =
|bo:transliteracja Wyliego =
|bo:transkrypcja ZWPY =
|bo:IPA =
|bo:audio =
|rodzaj miasta =
|zdjęcie = Ансамбль_Тобольского_кремля.jpg
|herb = Coat of Arms of Tobolsk (Tyumen oblast) (2007).png
|godło =
|pieczęć =
|flaga = Tobflag.gif
|dopełniacz nazwy = Tobolska
|dewiza =
|przydomek =
|państwo = RU-TYU
|wariant flagi =
|1. jednostka administracyjna =
|2. jednostka administracyjna =
|3. jednostka administracyjna =
|4. jednostka administracyjna =
|5. jednostka administracyjna =
|1. jednostka tradycyjna =
|2. jednostka tradycyjna =
|data założenia = 1587
|prawa miejskie =
|kod statystyczny =
|stanowisko zarządzającego = mer
|zarządzający = Ivan F. Olenberg
|powierzchnia = 222
|wysokość = 90
|rok =
|liczba ludności = 98
|gęstość zaludnienia = 445,
|numer kierunkowy = +7 3456
|kod pocztowy = 626150 – 626159
|tablice rejestracyjne = 72
|podział miasta =
|strefa czasowa = UTC+5
|data zniszczenia =
|powód zniszczenia =
|obecnie =
|plan miasta =
|JPN:drzewo =
|JPN:kwiat =
|JPN:ptak =
|kod mapy =
|wariant mapy =
|współrzędne = 58°11′43″N 68°15′29″E
|opis miejsca =
|commons = Category:Tobolsk
|wikinews =
|wikicytaty =
|wikisłownik =
|www = http://www.admtobolsk.ru
}}
'''Tobolsk''' ([[język rosyjski|ros.]] ''Тобольск'') – miasto w [[Rosja|Rosji]], w [[obwód tiumeński|obwodzie tiumeńskim]], u ujścia rzeki [[Toboł]] do [[Irtysz]]a. Powstałe na obszarze podbitym przez [[Carstwo Rosyjskie]] w 1587 roku, stanowiło ważne centrum podboju Syberii i uważane było wtedy za jej stolicę. Siedziba [[Eparchia tobolska i tiumeńska|eparchii tobolskiej i tiumeńskiej]] [[Rosyjski Kościół Prawosławny|Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego]], z XVII-wiecznym [[sobór Mądrości Bożej i Zaśnięcia Matki Bożej w Tobolsku|soborem Mądrości Bożej i Zaśnięcia Matki Bożej]]. W mieście znajduje się też rzymskokatolicki kościół Trójcy Przenajświętszej wybudowany w latach 1900-1907 ze składek rosyjskich Polaków<ref>[http://www.kosciolnawschodzie.pl/wiara-i-spoleczenstwo/reportaze/item/478-tobolsk-kościół-zesłańców Tobolsk: Kościół zesłańców] {{lang|pl}}</ref>.▼
▲'''Tobolsk''' ([[język rosyjski|ros.]] ''Тобольск'') – miasto w [[Rosja|Rosji]], w [[obwód tiumeński|obwodzie tiumeńskim]]. Położony w północnej części regionu Tiumeń, u
Liczba mieszkańców: 98 957 (2010)<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/b10_109/Main.htm Federalna Służba Statystyki Państwowej] {{lang|ru}}</ref>.▼
▲Liczba mieszkańców
Do 1920 Tobolsk był stolicą [[gubernia tobolska|guberni tobolskiej]].
Linia 31 ⟶ 90:
Przyszedł tutaj na świat rosyjski chemik [[Dmitrij Mendelejew]].
== Historia ==
=== Podbój Chanatu Sibira ===
W 1580 r. Grupa Kozaków Yermaka Timofiejewicza rozpoczęła podbój Syberii, pchając się na wschód w imieniu caratu Rosji. Zaatakowali ludy Vogul (Mansi) i Ostyak w Yugrze, a także schwytali poborcę podatkowego Kuchuma Khana (króla dużego tatarskiego chanatu Sibir), najpotężniejszej siły w zachodniej części Syberii po wschodniej stronie Uralu Góry. W tym czasie Voguls i Ostyaks byli poddanymi Kuchuma, a w odpowiedzi na Tatarów toczyły się ataki odwetu na Kozaków. Po roku tatarskich ataków, Yermak przygotowywał się do podboju chanatu z Sibiru i kampanii na rzecz zdobycia stolicy Chanatu, Qashliqa. Kozacy podbili miasto 26 października 1582 r., Wysyłając Kuczuma w odwrót. Pomimo podboju, Kuchum przegrupował pozostałe siły i utworzył nową armię, rozpoczynając niespodziewany atak 6 sierpnia 1584, zabijając Yermaka. Spowodowało to serię bitew nad Qashliq, przechodzących między kontrolą tatarską a kozacką, a miasto zostało opuszczone w 1588 r. Kuchum został ostatecznie pokonany przez Kozaków w 1598 r. W bitwie pod Urmin w pobliżu rzeki Ob, kończącej chanat z Sibiru, i ustanowienie rosyjskiej kontroli nad zachodnim regionem Syberii.
=== Za czasów ZSRR ===
W marcu 1917 r. zakończyło się panowanie imperium rosyjskiego z abdykacją cara Mikołaja II, a w sierpniu nowy tymczasowy rząd ewakuował rodzinę cesarską i ich orszak do Tobolska, by żyć w relatywnym luksusie w byłym domu gubernatora. Rewolucja Październikowa trzy miesiące później ujrzała początek rosyjskiej wojny domowej, a bolszewicy szybko doszli do władzy w Tobolsku. Po tym, jak wojska przeciwnej [[Biała Armia|Białej Armii]] zbliżyły się do miasta wiosną 1918 r., [[Bolszewicy]] przenieśli rodzinę cesarską na zachód do [[Jekaterynburg|Jekaterynburga]], gdzie ostatecznie zostali straceni w lipcu 1918 r. Po zakończeniu wojny w zwycięstwie bolszewików i powstaniu rosyjskiego Związku Radzieckiego Federacyjna Republika Socjalistyczna, reformy administracyjne w 1920 r. Doprowadziły do zniesienia gubernatora Tobolsk'a co zakończyło funkcję Tobolsk'a jako stolicy prowincji (miasto obejmowało tę funkcję przez 218 lat). Zamiast tego miasto stało się administracyjnym centrum własnego uyezd (powiatu), Tobolski District, w nowej Prowincji Tiumeńskiej z siedzibą w Tiumeniu. Od 1921 do 1922 r. Tobolsk był miejscem masowych antybolszewickich powstań chłopskich na Zachodniej Syberii związanych z [[Zielona Armia|Zieloną Armią]]. 3 listopada 1923 r. Miasto stało się częścią obwodu uralnego do 7 stycznia 1932 r., Od 17 stycznia 1934 r. Miasto było częścią obwodu Obsko-Irtyszowskiego, dopóki nie zostało zniesione 7 grudnia tego roku i przeniesione do obwodu omskiego. 14 sierpnia 1944 r. Tobolsk został przeniesiony do obwodu Tiumeńskiego. 10 lipca 1987 r. Dekretem Prezydium Rady Najwyższej [[ZSRR]] miasto Tobolsk otrzymało Order Odznaki Honorowej.
== Klimat ==
Tobolsk ma wilgotny klimat kontynentalny ([[Klasyfikacja klimatów Köppena]]) graniczący z klimatem subarktycznym. Zimy są bardzo zimne, ze średnią temperaturą od -21,6°C (-6,9°F) do -12,7°C (9,1°F) w styczniu, natomiast lata są łagodne, a średnie temperatury wynoszą od +13,8°C do +23,9°C (od 56,8 do 75,0°F). Opady są umiarkowane i są nieco wyższe latem niż w innych porach roku.
[[Plik:Catholic church Tobolsk and kremlin.JPG|mały|lewo|Kościół katolicki Trójcy Przenajświętszej]]
|