Rada Regencyjna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Mathiasrex (dyskusja | edycje) →Działalność: szablon |
m potrzebne przypisy |
||
Linia 13:
== Skład i organizacja ==
W skład Rady Regencyjnej weszli [[Aleksander Kakowski]], [[Zdzisław Lubomirski]] oraz [[Józef Ostrowski (regent)|Józef Ostrowski]]{{fakt}}.
Uprawnienia Rady Regencyjnej wedle patentu z 12 września 1917 r. były ograniczone na rzecz okupantów – w sprawach, których administracja nie została przekazana polskiej władzy państwowej, wnioski mogły być rozpatrywane tylko za zgodą (''Zustimmung'') państw okupacyjnych. Generalny gubernator mógł w tych sprawach wydawać zarządzenia po wysłuchaniu (''nach Anhörung'') Rady Stanu. Zaś dla
Linia 20:
3 stycznia 1918 r. Rada wydała dekret o tymczasowej organizacji Władz Naczelnych w Królestwie Polskiem<ref>{{Dziennik Ustaw|1918|1|1}}.</ref>.
Aparatem pomocniczym Rady Regencyjnej był Królewsko-Polski Gabinet Cywilny, formalnie ustanowiony reskryptem z 12 lipca 1918<ref>[http://buwcd.buw.uw.edu.pl/e_zbiory/ckcp/monitor_pl/1918-07/07-097/imagepages/image1.htm M.P. Nr 97 z 16.VII.1918 r.]</ref> Szefem Gabinetu Cywilnego był sekretarz Rady Regencyjnej, ks. prałat [[Zygmunt Chełmicki]]. Przed wydaniem powyższego reskryptu w skład aparatu pomocniczego Rady Regencyjnej wchodzili Zygmunt Chełmicki, jako jej sekretarz generalny oraz [[Jan Kucharzewski]], jako jej radca prawny (referendarz){{fakt}}.
== Działalność ==
{{Osobny artykuł|Zamach stanu w Polsce (1918)}}
Rada Regencyjna powołała pierwszy polski [[Rząd Jana Kucharzewskiego|rząd, pod kierownictwem Jana Kucharzewskiego]]. Rząd ten przejął od [[Komisja Przejściowa|Komisji Przejściowej tymczasowej Rady Stanu]], przekazane przez władze okupacyjne działy administracji, tj. zarząd sądownictwa oraz szkolnictwa{{fakt}}.
Protestując przeciw zawarciu [[Traktat brzeski (9 lutego 1918)|traktatu pokojowego pomiędzy państwami centralnymi a Ukrainą]] 13 lutego 1918 Rada Regencyjna ogłosiła, że odtąd będzie ''czerpać prawo sprawowania zwierzchniej władzy państwowej opierając się na woli Narodu, wierząc, że Naród pragnie posiadać symbol swej niepodległości i około tego symbolu stanąć zamierza''<ref>[http://kielakowie.pl/mediawiki/index.php?title=58_-_Polska_w_latach_ruchu_niepodleg%C5%82o%C5%9Bciowego_1904-1918#Protest_Rady_Regencyjnej_przeciw_pokojowi_brzeskiemu. ''Orędzie Rady Regencyjnej z 13 lutego 1918''], Kumaniecki, ''op.cit.'' s. 112n.</ref>.
Rada Regencyjna 7 października 1918 roku zapowiedziała niepodległość [[Polska|Polski]]<ref>Rozwiązała Radę Stanu, zapowiadając wybory do Sejmu ''na szerokich zasadach demokratycznych''. Sejm określić miał ''dalsze urządzenie Władzy zwierzchniej państwowej, w której ręce Rada Regencyjna zgodnie ze złożoną przysięgą władzę swoją ma złożyć.'' [http://buwcd.buw.uw.edu.pl/e_zbiory/ckcp/monitor_pl/1918-10/10-168/imagepages/image1.htm M.P. Nr 168 z 7.X.1918 r.], {{Dziennik Ustaw|1918|12|23}}.</ref> powołując się na [[Czternaście punktów Wilsona|14 punktów Wilsona]] zaakceptowanych kilka dni wcześniej przez [[państwa centralne]] jako podstawa rokowań pokojowych<ref>Trzynasty z tych punktów mówił o utworzeniu niepodległego państwa polskiego. Kumaniecki, ''Odbudowa państwowości polskiej'', s. 120–122.</ref>, a 12 października przejęła od okupantów władzę zwierzchnią nad wojskiem<ref>[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19180130026 Dz. U. z 1918 r. Nr 13, poz. 26].</ref>. 21 października niemiecki generał-gubernator warszawski [[Hans Hartwig von Beseler]] złożył urząd Naczelnego Wodza [[Polska Siła Zbrojna|Polskiej Siły Zbrojnej]]. 25 października powołano [[rząd Józefa Świeżyńskiego]], który jako pierwszy nie starał się o akceptację władz okupacyjnych niemieckich i austro-węgierskich. 28 października Rada Regencyjna powołała gen. [[Tadeusz Rozwadowski|Tadeusza Rozwadowskiego]], wcześniej nieoficjalnego doradcę RR, na stanowisko szefa [[Sztab Generalny Wojska Polskiego|Sztabu Generalnego Wojska Polskiego]]. Generał niezwłocznie przystąpił do organizacji Sztabu Generalnego i Ministerstwa Spraw Wojskowych. 3 listopada rząd Świeżyńskiego próbował przeprowadzić przeciwko Radzie [[Zamach stanu w Polsce (1918)|zamach stanu]], ale Rada Regencyjna usunęła rząd, powołując w jego miejsce [[prowizorium rządowe Władysława Wróblewskiego|prowizorium rządowe]] pod przewodnictwem [[Władysław Wróblewski (polityk)|Władysława Wróblewskiego]]{{fakt}}.
11 listopada Rada Regencyjna przekazała zwierzchnią władzę wojskową oraz naczelne dowództwo nad wojskiem polskim [[Józef Piłsudski|Józefowi Piłsudskiemu]]<ref>[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19180170038 Dz. U. z 1918 r. Nr 17, poz. 38].</ref>, następnego dnia powierzyła mu misję utworzenia rządu, ale wobec nacisków opinii publicznej zrezygnowała z tego zamiaru. 14 listopada Rada Regencyjna rozwiązała się przekazując całość władzy zwierzchniej Naczelnemu Wodzowi Wojsk Polskich Józefowi Piłsudskiemu<ref>[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19180170039 Dz. U. z 1918 r. Nr 17, poz. 39].</ref>, który na tej podstawie piastował ją formalnie do 29 listopada 1918 (kiedy to ogłoszony w Dzienniku Praw Państwa Polskiego Nr 17 został dekret [[Naczelnik Państwa|o najwyższej władzy reprezentacyjnej]] Republiki Polskiej)<ref>[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19180170041 Dz. U. z 1918 r. Nr 17, poz. 41].</ref>.
Linia 36:
== Osiągnięcia ==
Rada Regencyjna wraz z podległą jej administracją{{fakt}}:
* ogłosiły niepodległość Polski (Królestwa Polskiego),
* opracowały i wydały szereg aktów prawnych, które stanowiły następnie część porządku prawnego [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]],
| |||