Grodno: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
poprawa
1 poprawa
Linia 76:
15 kwietnia i 27 kwietnia 1919 w Grodnie pojawiły się pierwsze polskie oddziały, które zostało opuszczone ostatecznie przez wojska niemieckie w dniu 29 kwietnia. 3 maja 1919 roku odbyła się w mieście defilada polskich i białoruskich oddziałów, do której przygrywała białoruska orkiestra wojskowa. 3 czerwca 1919 roku do Grodna przyjechał Józef Piłsudski, który przyjął na zamku płk. Eugeniusza Hajdukiewicza, pełniącego tymczasowo obowiązki dowódcy 1 Białoruskiego Pułku Piechoty.
 
W 1920 r. Grodno dwukrotnie stało się areną działań zbrojnych, jako ważny węzeł komunikacyjny na froncie polsko-bolszewickim. W dniach 18–23 lipca 1920 r. toczyły się w obronie Grodna walki oddziałów polskich dowodzonych przez gen. [[Stefan Mokrzecki|Stefana Mokrzeckiego]] i gen. [[Lucjan Żeligowski|Lucjana Żeligowskiego]] z nacierającym [[3 Korpus Kawalerii|3. Korpusem Kawalerii bolszewickiej]] dowodzonej przez [[Gaja Gaj|Gaja Chana]] i częścią [[4 Armia (RFSRR)|4. Armii bolszewickiej]]. Utrata miasta zagrażała trwałości polskiej obrony na Niemnie i odsłaniała bolszewikom najkrótszą drogę znad Niemna na Warszawę. 22 lipca na południe od Grodna oddziały polskie wyparły nieprzyjaciela z [[Korobczyce|Korobczyc]], Kamionki i Olszynki. Walki trwały ze zmiennym sukcesem. O ich rezultacie przesądził sukces [[15 Armia (RFSRR)|15. Armii bolszewickiej]], która przełamała front polski nad [[Świsłocz (dopływ Niemna)|Świsłoczą]] i ruszyła częścią sił na [[Indura|Indurę]]. Spowodowało to, że wojska polskie rozpoczęły odwrót nad Narew i Bug, jednak Bitwa o Grodno w lipcu 1920 r. na tydzień zatrzymała marsz 3. Korpus Gaja na zachód. Podczas odwrotu wojsk polskich z Grodna doszło do pogromów ludności żydowskiej (późniejsza interpelacja poselska sejmowego koła żydowskiego wspominała tortury, mordy, gwałty i grabieże dokonywane przez żołnierzy i oficerów)<ref>{{cytuj|autor=Szymon Rudnicki|tytuł=Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej|wydawca=Wydawnictwo Sejmowe|data=2015|isbn=978-83-7666-363-0|s=65}}</ref>. Okupacja bolszewicka trwała 10 tygodni.
 
Po [[Bitwa Warszawska|Bitwie warszawskiej]] rozpoczęto we wrześniu 1920 roku przygotowania do operacji zaczepnej nad Niemnem, w trakcie których zdobycie Grodna powierzono [[2 Armia (II RP)|2. Armii Wojska Polskiego]] pod dowództwem gen. [[Edward Śmigły-Rydz|Edwarda Rydza-Śmigłego]], który wyznaczył do tego zadania [[21 Dywizja Piechoty Górskiej|21. Dywizję Górską]] gen. [[Andrzej Galica|Andrzeja Galicy]] i [[Dywizja Ochotnicza (II RP)|22. Dywizję Ochotniczą]] płk. [[Adam Koc|Adama Koca]], wsparte grupą artylerii ciężkiej gen. [[Ignacy Kazimierz Ledóchowski|Ledóchowskiego]]. Razem 11600 żołnierzy i 107 dział<sup>[[Bitwa nad Niemnem#cite note-leks-5|[5]]]</sup>. Jednostki te 20 września uderzyły z lasów augustowskich na [[5 Witebska Dywizja Strzelecka|5]] i [[6 Dywizja Strzelców|6 Dywizję Strzelców]], co zaskoczyło Rosjan, w związku z czym wycofali się w stronę fortów Grodna, pod które w pościgu za nimi podeszła 22 DOchotnicza, a 21 DGór. opanowała [[Kuźnica (województwo podlaskie)|Kuźnicę]]. Dnia 21 września przeciwnatarcie przeprowadziły 5 Dywizja na Kuźnicę i 6 Dywizja na [[Nowy Dwór (rejon świsłocki)|Nowy Dwór]], które zostały powstrzymane przez Polaków. Do zaciętych walk doszło pod [[Odelsk]]iem, gdzie kontratakujący uderzali w prawe skrzydło dywizji gen. Galicy<sup>[[Bitwa nad Niemnem#cite note-leks-5|[5]]]</sup>. Sowieci zaangażowani w walki pod Grodnem z 21 i 22 dywizją oraz [[3 Dywizja Piechoty Legionów|3 DPLeg]]. pod [[Brzostowica Wielka|Brzostowicą Wielką]] nie rozpoznali przygotowań do ataku Grupy Manewrowej na północy<sup>[[Bitwa nad Niemnem#cite note-leks-5|[5]]]</sup>. 23 września obie strony przeszły do uderzeń. 21 DGór. walczyła o opanowanie przepraw na Niemnie pod Konatowem na płd od Grodna, a 22 DOchot. po uchwyceniu przepraw pod Ballą Solną, okrążała Grodno od północy<sup>[[Bitwa nad Niemnem#cite note-leks-5|[5]]]</sup>. Działający na lewym skrzydle [[205 Pułk Piechoty (II RP)|205 pułk piechoty]] (dowódca mjr [[Bernard Mond]]) z dwoma dywizjonami artylerii w nocy 22/23 września uchwycił uszkodzony przez Litwinów most pod [[Hoża|Hożą]] i rozpoczął przeprawę. Po południu wiadomość o przeprawie Monda dotarła do sztabu 2 Armii, gdzie oczekiwano rezultatów walk pod Grodnem, od których [[Józef Piłsudski|Piłsudski]] uzależniał atak Grupy Manewrowej na tyły Rosjan<sup>[[Bitwa nad Niemnem#cite note-leks-5|[5]]]</sup>. Gen Rydz-Śmigły o 16.30 wydał rozkaz, który [[2 Brygada Jazdy|2 Brygadę Jazdy]] skierował na Grodno z zadaniem połączenia się z 205 pp. Wieczorem 24 września pod Nowym Dworem poddał się Polakom sowiecki 49 pułk. W dniu 25 września 21 DGór. zmusiła do odwrotu sowiecką 5 DS, a [[1 Pułk Strzelców Podhalańskich]] opanował umocnienia między fortami 5 i 6 twierdzy Grodno. Grupa Monda zdobyła forty 13 i 13 a. Z kolei 22 DOchot. opanowała fort 4. Rosjanie bez walki opuścili forty 1, 2 i 3. W nocy 25/26 września 22 Dywizja Ochotnicza wkroczyła do Grodna<sup>[[Bitwa nad Niemnem#cite note-leks-5|[5]]]</sup><ref>http://www.grodno.msz.gov.pl/resource/864e8c0f-4c25-499b-af41-581ef2f6c30a:JCR</ref>.
Linia 187:
* [[Cmentarz Farny w Grodnie]]
* Cmentarz Garnizonowy przy ul. Biełusza z kwaterą żołnierzy Wojska Polskiego z lat 1919–1920 r.
* Cmentarz Franciszkański ze znajdującą się po lewej stronie alei głównej mogiła żołnierzy Wojska Polskiego z lipca 1920 r.
 
==== nieistniejące ====