Ił-62: Różnice pomiędzy wersjami

Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]], gdy ożywił się transport lotniczy, wiele linii lotniczych składało propozycje budowy samolotu dalekiego zasięgu do wielu producentów samolotów, np. [[Boeing]] i [[Douglas Aircraft Company|Douglas]]. Również [[Aerofłot]] zgłosił zapotrzebowanie na tego typu samolot. W połowie lat 50. XX wieku biuro konstrukcyjne Iljuszyna zaczęło pracować nad samolotem mogącym pomieścić około 180 pasażerów, mogącym pokonać odległość 7000 km - 8000 km bez [[Międzylądowanie|międzylądowania]]. Ponadto projektowany samolot miał zastąpić popularne samoloty [[Silnik turbośmigłowy|turbośmigłowe]] [[Ił-18]] i [[Tu-114]]. Projektowany samolot otrzymał nazwę Ił-62, posiadał 4 silniki [[Silnik odrzutowy|odrzutowe]] umieszczone z tyłu kadłuba i tylne usterzenie w układzie T. Jego sylwetka była bardzo zbliżona do samolotu [[Vickers VC-10]]. Pierwszy egzemplarz wzniósł się w powietrze w sierpniu 1963. Samolot otrzymał 4 silniki odrzutowe [[Kuzniecow NK-8|NK-8]], każdy o ciągu 108 kN.

Druga, ulepszona wersja otrzymała oznaczenie Ił-62M. Pierwszy samolot z tym oznaczeniem został oblatany w 1971 roku, a do użytku wszedł w roku 1973. Napędzany był cichszymi silnikami [[Sołowiew D-30|SołowiowSołowiew D-30KU]], posiadał również dodatkowy zbiornik paliwa w ogonie.

Konstrukcja kadłuba samolotu IŁ-62 jest zbliżona do brytyjskiego samolotu pasażerskiego [[Vickers VC-10|Vickersa VC-10]], były to jedyne samoloty tej wielkości posiadające cztery silniki umieszczone w ogonie samolotu. Konstrukcje te jednak różniły się pod wieloma względami: zasięgiem, zastosowanymi rozwiązaniami technicznymi itd. Samolot na pokład (w zależności od wersji) zabierał od 168 do 195 pasażerów, załogę stanowiło 5 osób. Był to pierwszy, [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckiej]] produkcji, [[samolot odrzutowy|odrzutowy]] [[samolot pasażerski]] zaprojektowany jako samolot długodystansowy (pierwszym był turbośmigłowy [[Tu-114]]). Była to konstrukcja całkowicie metalowa, półskorupowa o skosie płata +32,5°. Kabina [[Hermetyczność|hermetyzowana]] i [[Klimatyzacja|klimatyzowana]]. Zbiorniki paliwa umieszczono w skrzydłach. Samolot posiadał chowane [[Podwozie (lotnictwo)|podwozie]] z kółkiem przednim oraz kółkiem z tyłu kadłuba, które wysuwało się podczas gdy samolot stał na [[Płyta postojowa samolotów|płycie postojowej]]. Miało ono zapobiec przechyleniu się samolotu do tyłu, gdyż przednia część kadłuba bez pasażerów była lekka, natomiast silniki umieszczone na ogonie i całe usterzenie było znacznie cięższe. Kabina załogi posiadała wyposażenie do [[IFR|lotów z ograniczoną widocznością]].

Przyjęty układ konstrukcyjny z 4 silnikami w ogonie okazał się nieudany; oprócz Ił-62, VC-10 oraz [[Wikipedia:Lockheed_JetStar|Lockheed Jetstar]] nie powstały inne samoloty w takim układzie. Powodem jest bliskie sąsiedztwo umiejscowionych w ogonie silników, co w razie zaistnienia przyczyny niszczącej jeden silnik - doprowadzało z reguły do uszkodzenia drugiego - sąsiedniego. Zarówno silniki NK-8, jak i późniejsze D-30 cechowały się błędami konstrukcyjno-montażowo-wykonawczymi (obecność [[Zjawisko karbu|karbów]] na wale silnika, błędy konstrukcji [[Łożysko walcowe|łożyska]] podpory pośredniej [[Wał (maszynoznawstwo)|wału]]), co było przyczyną [[Katastrofa lotnicza w Lesie Kabackim|drugiej tragicznej katastroykatastrofy]] w pobliżu lotniska Okęcie. Piersza[[Katastrofa lotnicza na Okęciu (1980)|Pierwsza katastrofa]] była spowodowana rozerwaniem łopatki turbiny, która zniszczyła silnik i systemy sterowania wysokością (IŁ62 posiadał tylko jeden system, linowo cięgłowy bez wspomagania). W katastrofie tej w 1980 roku zginęła [[Anna Jantar]].

Głównym użytkownikiem samolotów był [[Aerofłot]]. Po wprowadzeniu wersji Ił-62M, Aerofłot stopniowo zaczął zastępować nową wersją starsze samoloty Ił-62. Pierwszy eksport nastąpił w 1969 do czechosłowackich linii lotniczych. Powodem opóźnienia było wstrzymanie eksportu na rzecz Aerofłotu. Podobnie było z modelem Ił-62M, który dopiero po 6 latach użytkowania został pierwszy raz wyeksportowany na [[Kuba|Kubę]]. Najwięcej samolotów poza [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] było użytkowane w [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]], [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]] i na Kubie. NRD-owski [[Interflug]] posiadał 24 maszyny. W Czechosłowacji łącznie użytkowano 21 samolotów, natomiast na Kubie 28. W 1973 w liniach lotniczych latało około 60 samolotów Ił-62, a w 1989 wzrosła ona do 165 samolotów. W Aerofłocie samolot był bardzo popularny, często samoloty te latały nawet 17 godzin na dobę. Ił-62 w eksploatacji uzyskał lepsze osiągi niż planowano. Pobił w tym również samoloty [[Vickers VC-10]] i [[Boeing 707]]. W 1970 linie [[Air France]] i [[Japan Airlines]] wydzierżawiły samoloty Ił-62 do obsługi połączeń dalekodystansowych. W 1971 linie [[KLM]] wydzierżawiły od Aerofłotu 9 samolotów na obsługę połączenia [[Amsterdam]] - [[Moskwa]]. Ił-62 był dobrze postrzegany przez pilotów i pasażerów. Przyczyniła się do tego duża stabilność pilotażu podczas lotu oraz ciche wnętrze samolotu. Model Ił-62 cechował się brakiem automatycznego załadunku bagażu i ładunków. Wpływało to znacznie na czas przygotowania samolotu do lotu. Ił-62M posiadał już przystosowanie do taśmowego załadunku bagaży i ładunków.

Samoloty Ił-62 wprowadzono do floty [[Polskie Linie Lotnicze LOT|PLL LOT]] w 1972 umożliwiając tym samym uruchomienie połączeń transoceanicznych. Pierwszy lot transatlantycki odbył się do [[Kanada|Kanady]]. Pierwszy lot do [[Nowy Jork|Nowego Jorku]] odbył się 16 kwietnia 1973. Ogółem do floty PLL LOT wcielono 7 samolotów Ił-62. Po wprowadzeniu wersji zmodernizowanej Ił-62M zastąpiono dotychczas eksploatowane samoloty nową wersją, pozostawiając stronie radzieckiej stare samoloty w rozliczeniu. Do floty PLL LOT wcielono łącznie 9 maszyn w wersji zmodernizowanej Ił-62M. Wszystkim tym samolotom nadano imiona znanych Polaków. Wprowadzenie tych samolotów z jednej strony umożliwiło uruchomienie nowych, niedostępnych wcześniej połączeń, jednak błędy konstrukcyjne, materiałowe i praktyki eksploatacyjne przyczyniły się do dwóch tragicznych katastrof.

Samolot „Mikołaj Kopernik” (wersja niezmodernizowana Ił-62, nr. rej. ''SP-LAA''), [[Katastrofa lotnicza na Okęciu (1980)|rozbił się]] w czasie podejścia do lądowania na lotnisku [[Warszawa]] [[Lotnisko Chopina w Warszawie|Okęcie]] 14 marca 1980, zginęła wówczas między innymi czołowa gwiazda polskiej estrady muzycznej [[Anna Jantar]]. 9 maja 1987 rozbił się także samolot „Tadeusz Kościuszko” (wersja zmodernizowana '''Ił-62M''', nr. rej. ''SP-LBG''), którego [[Katastrofa lotnicza w Lesie Kabackim|katastrofa]] w warszawskim [[Rezerwat przyrody Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego|Lesie Kabackim]], pod względem liczby ofiar, stanowi najtragiczniejszy taki przypadek w historii polskiego lotnictwa. Z uwagi na uwarunkowania polityczne, niemożliwa była zmiana dostawcy samolotów, w związku z tym w eksploatowanych przez PLL LOT dokonano zmian techniczno-eksploatacyjnych podnoszących poziom bezpieczeństwa. Zmiany zostały oparte na doświadczeniach z dwóch poprzednich katastrof i obejmowały:

Pod koniec lat 80. XX w. maszyny te zaczęto zastępować konstrukcjami zachodnimi, wszystkie posiadane przez PLL LOT samoloty tej serii zostały sprzedane na [[Ukraina|Ukrainę]] (ostatni w lutym 1992), które potem niszczały pod płotem kijowskiego lotniska [[Port lotniczy Kijów-Boryspol|Boryspol]]<ref>{{Cytuj | url=http://www.airliners.net/photo/Air-Ukraine/Ilyushin-Il-62M/1009271/&sid=37a85b849616f348e15a12ca33386a5e | tytuł=Ilyushin Il-62M - Air Ukraine &#124; Aviation Photo #1009271 &#124; Airliners.net<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.airliners.net | data dostępu=2017-11-24}}</ref>.

Dwa ostatnie IŁ-62M najprawdopodobniej nie posiadały już nazw własnych; na dostępnych zdjęciach samolotów brak jest malowanych portretów w przedniej części kadłuba. W barwach PLL LOT latał jeszcze jeden samolot Ił-62M z polską rejestracją SP-LBR, wypożyczony w 1987 z [[Rumunia|rumuńskich]] linii lotniczych [[TAROM]], gdzie oryginalnie miał oznaczenie YR-IRD (cn 4727546).