Atol: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
+ |
+ |
||
Linia 1:
[[Plik:Mvey0290.jpg|thumb|Atol na Pacyfiku]]
[[Plik:Western pacific atoll.jpg|thumb|Atol na Pacyfiku (zdjęcie z satelity)]]
'''Atol''' – płaska wyspa [[koralowce|koralowa]], zwykle składająca się z [[rafa koralowa|rafy koralowej]] w kształcie pierścienia otaczającego centralną [[Depresja (geografia)|depresję]]<ref name="Encyklopedia PWN">{{Cytuj stronę | url = https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/atol;3872140.html | tytuł = Atol | opublikowany = Encyklopedia PWN | język = pl | data dostępu = 2018-04-28}}</ref><ref name="Encyclopaedia Britannica">{{Cytuj stronę | url = https://www.britannica.com/science/atoll | tytuł = Atoll, coral reef | opublikowany = Encyclopaedia Britannica | język = en | data dostępu = 2018-04-28}}</ref><ref name="encyclopedia.com">{{Cytuj stronę | url = https://www.encyclopedia.com/earth-and-environment/geology-and-oceanography/geology-and-oceanography/atoll | tytuł = Atoll | opublikowany = encyclopedia.com | język = en | data dostępu = 2018-04-28}}</ref>. Depresja ta, nazywana [[laguna|laguną]], może stanowić niewielki odrębny zbiornik wodny lub być połączona z morzem.
Atol powstaje wskutek kilku procesów. Zaczyna się od powstania wyspy wulkanicznej na oceanie. Późniejsze procesy to narastanie rafy koralowej wokół wyspy z jednoczesnym zagłębianiem się dna oceanicznego. Powstanie wyspy wulkanicznej związane jest na ogól z istnieniem tzw [[Plama gorąca|plamy gorącej]] pod poruszającą się [[Płyta tektoniczna|płytą litosfery]]. Powstały wulkan tworzy wyspę. W przypadku sprzyjających warunków rozwijają się na wybrzeżach wyspy [[koralowce]], tworząc [[Rafa koralowa|rafy koralowe]]. Rafę koralową tworzą miliony żywych organizmów: [[polip (biologia)|polipów]]. Obumierające polipy pozostawiają po sobie wapienne szkielety stanowiące zwartą strukturę. Wskutek ruchu płyty opisanego przez teorię [[Tektonika płyt|tektoniki płyt]], wyspa przemieszcza się i jednocześnie zagłębia, a działalność wulkaniczna zamiera. Jednak zagłębianie się jest na tyle powolne, że koralowce potrafią narastać wystarczająco szybko, aby utrzymać płyciznę, dopóki panują odpowiednie warunki (temperatura wody, nasłonecznienie, czystość wody itp.). W efekcie może powstać warstwa [[Wapień|wapieni]] o grubości kilku kilometrów (ponad warstwą skał wulkanicznych). Stożek wulkanu jak i pozostające ponad powierzchnią części atolu ulegają [[erozja|erozji]]. Jednym z jej produktów jest piasek, na którym mogą rozwijać się rośliny. Szczątki roślin tworzą glebę i w ten sposób wyspa dodatkowo rozrasta się. Po zewnętrznej stronie atolu tworzy się kształtowana przez fale plaża. Opada ona stromo ku głębinie. Plaże od strony laguny są znacznie szersze, a woda przeważnie płytka.
| |||