Wersja z 23:21, 21 lut 2018 edytuj EmptyBot (dyskusja \| edycje) Boty 605 714 edycji m zbędne powtórzenie ← poprzednia edycja		Wersja z 11:02, 29 kwi 2018 edytuj anuluj edycję Kelvin (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 39 189 edycji odlink. dat, nowe linki, drobne redakcyjne następna edycja →
Linia 6: \|p2 = Republika Partenopejska \|p2_flaga = Flag of the Parthenopaean Republic.svg \|p3lata_istnienia = 1282–1799<br =/>1799–1816 ~~\|p3_flaga =~~ ~~\|p4 =~~ ~~\|p4_flaga =~~ ~~\|p5 =~~ ~~\|p5_flaga =~~ ~~\|lata_istnienia = 1282-1799<br />1799-1816~~ \|n1 = Republika Partenopejska \|n1_flaga = Flag of the Parthenopaean Republic.svg \|n2 = Królestwo Obojga Sycylii \|n2_flaga = Flag of the Kingdom of the Two Sicilies (1738).svg ~~\|n3 =~~ ~~\|n3_flaga =~~ ~~\|n4 =~~ ~~\|n4_flaga =~~ ~~\|n5 =~~ ~~\|n5_flaga =~~ \|flaga_obraz = Flag of the Kingdom of Naples.svg \|godło_obraz = Arms of Jean dAnjou.svg \|nazwa_dopełniacz = Królestwa Neapolu \|dewiza = \|dewiza_język = \|dewiza_polski = \|lokalizacja_obraz = Italia Regno di Napoli locator.svg \|konstytucja = \|państwo = \|język_urzędowy = \|język_używany = \|stolica = [[Neapol]] \|ustrój_polityczny = [[monarchia]] \|typ_państwa = \|głowa_państwa = [[Ferdynand I Burbon]] \|głowa_państwa_opis = [[Władcy Neapolu i Sycylii\|król]] \|status_terytorium = \|zależne_od = \|głowa_terytorium = \|głowa_terytorium_opis = \|w_imieniu_tekst = \|w_imieniu_urząd = \|w_imieniu = \|szef_rządu = \|szef_rządu_opis = \|w_imieniu_tekst2 = \|w_imieniu_urząd2 = \|w_imieniu2 = \|powierzchnia = \|powierzchnia_wód = \|powierzchnia_miejsce = \|ludność = \|gęstość = \|gęstość_miejsce = \|ludność_rok = \|narodowości = \|ludność_miejsce = \|utworzenie_sposób = [[Nieszpory sycylijskie]] \|od_kogo = \|utworzenie_data = [[1282]] \|likwidacja_sposób = Utworzenie Królestwa Obojga Sycylii \|przez_kogo = \|likwidacja_data = [[12 grudnia]] [[1816]] \|religia_dominująca = \|waluta_nazwa = \|waluta_symbol = \|UTC = \|hymn = \|hymn_nazwa_polska = \|kod_ISO = \|domena = \|kod_samochodowy = \|numer_kierunkowy = \|terytoria_zależne = \|terytoria_autonomiczne = \|mapa_obraz = \|uwagi = }} [[Plik:Flag of the Kingdom of the Two Sicilies (1738).svg\|~~200-px~~200px\|thumb\|right\|Flaga Królestwa Neapolu i Sycylii w latach ~~[[1738]]-[[1799]]~~1738–1799, ~~[[1799]]-[[1805]]~~1799–1805 i ~~[[1815]]-[[1860]]~~1815–1860 ([[Królestwo Obojga Sycylii]])]]▼ [[Plik:Domenico Caracciolo marchese di Villamaina.jpg\|thumb\|~~20-0px~~200px\|right\|[[Domenico Caracciolo]] (~~1715-1789~~1715–1789)]]▼ ▲[[Plik:Flag of the Kingdom of the Two Sicilies (1738).svg\|200-px\|thumb\|right\|Flaga Królestwa Neapolu i Sycylii w latach [[1738]]-[[1799]], [[1799]]-[[1805]] i [[1815]]-[[1860]] ([[Królestwo Obojga Sycylii]])]] '''Królestwo Neapolu''' – nieformalna nazwa państwa istniejącego w latach ~~[[1282]]-[[1816]]~~1282–1816 (z przerwą w 1799) na obszarze dzisiejszych południowych [[Włochy\|Włoch]]; oficjalnie jego władcy posługiwali się tytułem [[Królestwo Sycylii\|królów Sycylii]]. Przed [[1282~~]] r.~~ była to kontynentalna część Królestwa Sycylii; jednak w wyniku [[nieszpory sycylijskie\|powstania]] ludności ~~wyspy~~ [[Sycylia\|Sycylii]] władza króla [[Karol I Andegaweński\|Karola Andegaweńskiego]] została ograniczona do kontynentalnej części królestwa, podczas gdy wyspa ~~Sycylia~~ przeszła pod panowanie [[Władcy Aragonii\|króla Aragonii]] [[Piotr III Wielki\|Piotra III]]. Z czasem Neapol połączył się z Sycylią unią personalną, a następnie realną.▼ ▲[[Plik:Domenico Caracciolo marchese di Villamaina.jpg\|thumb\|20-0px\|right\|[[Domenico Caracciolo]] (1715-1789)]] ▲'''Królestwo Neapolu''' – nieformalna nazwa państwa istniejącego w latach [[1282]]-[[1816]] (z przerwą w 1799) na obszarze dzisiejszych południowych [[Włochy\|Włoch]]; oficjalnie jego władcy posługiwali się tytułem [[Królestwo Sycylii\|królów Sycylii]]. Przed [[1282]] r. była to kontynentalna część Królestwa Sycylii; jednak w wyniku [[nieszpory sycylijskie\|powstania]] ludności wyspy [[Sycylia\|Sycylii]] władza króla [[Karol I Andegaweński\|Karola Andegaweńskiego]] została ograniczona do kontynentalnej części królestwa, podczas gdy wyspa Sycylia przeszła pod panowanie [[Władcy Aragonii\|króla Aragonii]] [[Piotr III Wielki\|Piotra III]]. Z czasem Neapol połączył się z Sycylią unią personalną, a następnie realną. == Historia == === ~~XIII-XV~~XIII–XV wiek === Do 1435 pod władzą [[Andegawenowie\|Andegawenów]] (bocznej linii francuskich [[Kapetyngowie\|Kapetyngów]] wywodzącej się od [[Karol I Andegaweński\|Karola Andegaweńskiego]]). W 1435 po śmierci królowej Joanny II Królestwo Neapolu przeszło pod panowanie młodszej linii Andegawenów (linia Anjou-Valois, boczna linia [[Walezjusze\|Walezjuszy]]) w osobie [[Rene Andegaweński\|René I Andegaweńskiego]]; jednak roszczenia do tych terenów wysunął też [[Alfons V Aragoński]], który po wieloletnich walkach ostatecznie opanował Królestwo Neapolu w 1442. Po śmierci Alfonsa V w 1458 Neapol odziedziczył jego nieślubny syn, [[Ferdynand I (król Neapolu)\|Ferdynand I]] (Ferrante I). Po wymarciu młodszej linii Andegawenów w 1481 ich roszczenia do Neapolu przejęła Francja; roszczenia te podniósł król Francji [[Karol VIII Walezjusz]], który w 1494 wkroczył na czele silnej armii do Włoch, a w lutym 1495 zajął Neapol. Jednak w wyniku zawiązania się antyfrancuskiej koalicji państewek włoskich, Hiszpanii i [[Święte Cesarstwo Rzymskie\|Cesarstwa]], jeszcze w tym samym roku Karol VIII zmuszony został do wycofania się z powrotem do Francji i porzucenia Neapolu, gdzie na tron wrócił [[Ferdynand II (król Neapolu)\|Ferdynand II]], wnuk Ferdynanda I. === ~~XVI-XVII~~XVI–XVII wiek === W 1500 r. król Francji [[Ludwik XII\|Ludwik XII Walezjusz]] i król Hiszpanii [[Ferdynand ~~II Katolicki~~Aragoński\|Ferdynand]] zawarli układ w [[Grenada (miasto w Hiszpanii)\|Grenadzie]], na mocy którego dokonali rozbioru Królestwa Neapolu; jego północna część -– z miastem ~~Neapolem~~[[Neapol]]em -– miała znaleźć się pod władzą Francji, południowa -– pod władzą Hiszpanii. Wojska francuskie i hiszpańskie opanowały Królestwo Neapolu w 1501 r; wkrótce jednak doszło do sporów francusko-hiszpańskich o podział królestwa, które doprowadziły do wojny między Francją a Hiszpanią. Hiszpanie odnieśli w 1503 r. zwycięstwa [[Bitwa pod Cerignolą\|pod Cerignolą]] i ~~pod~~[[Bitwa nad Garigliano (1503)\|nad Garigliano]], a w 1504 r. ostatnie oddziały francuskie w Królestwie Neapolu skapitulowały w [[Gaeta\|Gaecie]]. Tym samym całość Królestwa Neapolu znalazła się pod kontrolą Hiszpanii, która utrzymała je do [[1707~~]] r~~. === XVIII wiek === W 1707 r, w toku [[Wojna o sukcesję hiszpańską\|wojny o sukcesję hiszpańską]], Królestwo Neapolu zostało zajęte przez wojska koalicji antyburbońskiej; w wyniku tej wojny Królestwo Neapolu przeszło pod panowanie [[Austria\|Austrii]]. W wyniku [[Wojna o sukcesję polską\|wojny o polską sukcesję]] od [[1735]] Królestwa Neapolu i Sycylii znalazły się pod panowaniem młodszej linii [[Burbonowie\|Burbonów]] hiszpańskich (w osobie [[Karol III Hiszpański\|Karola]], syna króla Hiszpanii [[Filip V Hiszpański\|Filipa V]]). W latach [[1734]]-[[1759]] Królem Neapolu był [[Karol III Hiszpański\|Karol]] VII (''Carlo VII''), który w [[1734]] roku (jeszcze jako Don Carlos) podbił na czele armii hiszpańskiej [[austria]]cki wówczas [[Neapol]].▼ Gdy Karol VII został w [[1759]] roku królem Hiszpanii (jako [[Karol III Hiszpański\|Karol III]]) pozostawił władze w ręku swego małoletniego syna [[Ferdynand I Burbon\|Ferdynanda IV]] (panował 1759-1806 i 1816-1825) i jego opiekuna pierwszego ministra [[Bernardo Tanucci]]ego, byłego profesora uniwersytetu w mieście [[Piza]]). Był to minister reformator. W jego programie reform uczestniczył także [[Leopoldo de Gregorio, markiz Esquilache]], którego [[Karol III Hiszpański]] zabrał ze sobą do [[Madryt]]u.▼ ▲W wyniku [[Wojna o sukcesję polską\|wojny o polską sukcesję]] od [[1735]] Królestwa Neapolu i Sycylii znalazły się pod panowaniem młodszej linii [[Burbonowie\|Burbonów]] hiszpańskich (w osobie [[Karol III Hiszpański\|Karola]], syna króla Hiszpanii [[Filip V Hiszpański\|Filipa V]]). W latach ~~[[1734]]-[[1759]]~~1734–1759 Królem Neapolu był [[Karol III Hiszpański\|Karol]] VII (''Carlo VII''), który w [[1734~~]] roku~~ (jeszcze jako Don Carlos) podbił na czele armii hiszpańskiej ~~[[austria]]cki~~austriacki wówczas [[Neapol]]. Tanucci nałożył w [[1741]] roku podatki na [[Kościół (organizacja)\|Kościół]] neapolitański, a uzyskane fundusze przeznaczył na budowę dróg i pałaców reprezentacyjnych i siedzib urzędów. ▼ ▲Gdy Karol VII został w [[1759]] roku królem Hiszpanii (jako [[Karol III Hiszpański\|Karol III]]), pozostawił ~~władze~~władzę w ręku swego małoletniego syna [[Ferdynand I Burbon\|Ferdynanda IV]] (panował ~~1759-1806~~1759–1806 i ~~1816-1825~~1816–1825) i jego opiekuna pierwszego ministra [[Bernardo Tanucci\|Bernarda Tanucciego]]~~ego~~, byłego profesora [[Uniwersytet w Pizie\|uniwersytetu w ~~mieście [[Piza~~Pizie]]). Był to minister -reformator. W jego programie reform uczestniczył także [[Leopoldo de Gregorio, markiz Esquilache]], którego [[Karol III Hiszpański]] zabrał ze sobą do [[Madryt]]u. Ministrowie Karola (Santostefano, Montealgre i Tanucci) utworzyli ''Real Giunta di Sicilia'' (''Radę Królewską [[Królestwo Sycylii\|Sycylii]]'') według wzorów hiszpańskich by ułatwić nadzór stolicy - [[Neapol]]u nad wyspą i by zabezpieczyć jej autonomię.▼ ▲Tanucci nałożył w [[1741]] roku podatki na [[Kościół (organizacja)\|Kościół]] neapolitański, a uzyskane fundusze przeznaczył na budowę dróg i pałaców reprezentacyjnych i siedzib urzędów. ~~W [[1776]] roku znajdujący się w niełasce Tanucci uciekł z [[Neapol]]u. Jego następca [[Domenico Caracciolo]] był raczej nieudanym reformatorem.~~ ▲Ministrowie Karola (Santostefano, Montealgre i Tanucci) utworzyli ''Real Giunta di Sicilia'' (''Radę Królewską [[Królestwo Sycylii\|Sycylii]]'') według wzorów hiszpańskich, by ułatwić nadzór stolicy -– ~~[[Neapol]]u~~Neapolu nad wyspą i by zabezpieczyć jej autonomię. W 1776 roku znajdujący się w niełasce Tanucci uciekł z Neapolu. Jego następca [[Domenico Caracciolo]] był raczej nieudanym reformatorem. Ferdynand (z siedziby na Sycylii) i jego żona (od [[1768]]) [[Maria Karolina Habsburg (~~1752-1814~~1752–1814)\|Maria Karolina Habsburg]] odważnie wystąpili ([[1799]]) przeciw agresji [[Napoleon Bonaparte\|Napoleona]] i jego ogromnej armii. Do walki królewską parę namówili dowódca neapolitańskiej floty, Anglik z pochodzenia [[John Acton (baronet)\|John Acton, 6. baronet Acton]] (od [[1779~~]] roku~~ minister marynarki) i ambasador brytyjski w Neapolu [[William Douglas Hamilton]] Dysproporcja sił był jednak tak wielka, że Napoleon zdołał podbić państwo. === XIX wiek === Na początku [[1799~~]] r.~~ Królestwo Neapolu zostało na krótko opanowane przez wojska [[I Republika Francuska\|rewolucyjnej Francji]], co Francuzi wykorzystali, by proklamować tam [[Republika Partenopejska\|Republikę Partenopejską]]; jednak jeszcze w tym samym roku Francuzi zostali wyparci z Neapolu przez wojska II koalicji antyfrancuskiej. W [[1806~~]] r.~~ [[Napoleon Bonaparte]] zajął Królestwo Neapolu, osadzając na jego tronie swego starszego brata [[Józef Bonaparte\|Józefa]], a po objęciu przez niego tronu Hiszpanii w 1808 ~~r. -~~– swego szwagra [[Joachim Murat\|Joachima Murata]]. W 1815 r. Królestwo Neapolu zostało odzyskane przez Burbonów z Sycylii, a w 1816 formalnie połączone z Królestwem Sycylii w jedno [[Królestwo Obojga Sycylii]]. == Królowie Neapolu == Linia 117 ⟶ 101: * Giuseppe Bonomo, ''Pitrè la Sicilia e i siciliani'', Sellerio, Palermo 1989. * Isidoro La Lumia, ''Palermo, il suo passato, il suo presente, i suoi monumenti'', Antares editrice, 2004, 1° edizione Pedone Lauriel, 1875. * Francesco Renda, ''Storia della Sicilia'' , Sellerio, Palermo, 2003. * Rosario Romeo,'' Il risorgimento in Sicilia'', La Terza, Bari, 1982. * Giuseppe Pitrè, ''La vita in Palermo cento e più anni fa'', Editrice Il Vespro, Palermo, prima edizione Barbera, Firenze, 1904.

Królestwo Neapolu: Różnice pomiędzy wersjami