Konwój morski: Różnice pomiędzy wersjami

'''Konwój morski''' – zorganizowana grupa przemieszczających się [[jednostka pływająca|jednostek pływających]] (zwykle [[statek wodny|statków]]), formowana głównie ze względów logistycznych i dla zwiększenia bezpieczeństwa podróży. Konwoje formowane są zazwyczaj w czasie działań wojennych, stąd ich integralną część stanowi [[eskorta]] [[okręt wojenny | okrętów wojennych]], stosowana dla ochrony przed atakami nieprzyjacielskich okrętów [[okręt nawodny|nawodnych]] i [[okręt podwodny|podwodnych]] oraz [[lotnictwo | lotnictwa]].

===Przed I Wojnąwojną Światowąświatową===

Konwoje organizowane były już w czasach [[starożytność|starożytnych]]. Z [[XIV wiek|XIV]] wieku pochodzą informacje o konwojach przewożących [[wino]] między [[Francja | Francją]] a [[Wielka Brytania|Wielką Brytanią]]. W późniejszych wiekach stanowiły formę ochrony przed napaściami [[piractwo | piratów]], [[korsarstwo | korsarzy]] i jednostkami wrogich flot. XVII-wieczne ataki na konwoje kursujące między [[Europa|Europą]] a [[Nowy Świat|Nowym Światem]], zwłaszcza przewożące [[złoto]] i [[srebro]], przekształcały się w wielkie bitwy morskie.

Od czasów [[wojny napoleońskie|napoleońskich]] do [[I wojna światowa | I wojny światowej]] statki handlowe rzadko stawały się celem ataków, tak więc taktyka konwojowa została zarzucona. Na początku I wojny światowej uznawana była już za przeżytek. Działania niemieckiej floty podwodnej, powodujące duże straty wśród floty handlowej, zmusiły marynarki państw [[ententa|ententy]], zwłaszcza brytyjską, do przeciwdziałania. Skierowanie okrętów do patrolowania tras żeglugowych, stosowanie [[statek-pułapka|statków-pułapek]] nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Zastanawiano się więc nad powrotem do stosowania konwojów, obawiano się jednak ataków ciężkich okrętów nawodnych. Szybkie i uzbrojone w dalekosiężną artylerię mogłyby zdziesiątkować konwój płynący z szybkością swojej najwolniejszej jednostki. Zastanawiano się również, czy porty będą w stanie obsłużyć jednocześnie tak dużą liczbę jednostek. Ostatecznie jednak w [[1917]] zaczęto organizować konwoje statków handlowych, eskortowanych przez okręty wojenne. Ich obecność utrudniała [[U-Boot|U-bootom]] zajęcie odpowiedniej pozycji do torpedowania; zamiast atakować statki handlowe, musiały unikać spotkań lub walczyć z okrętami przeciwnika, często stając się ich łupem. Straty wśród floty handlowej zdecydowanie zmalały.

Po wybuchu [[II wojna światowa | II wojny światowej]] nikt w [[Admiralicja | Admiralicji]] nie wątpił w celowość organizowania konwojów. Zaczęto wprowadzać w życie opracowane w okresie międzywojennym taktyki ich użycia, Zrozumiano, że im liczniejszy konwój (a co za tym idzie, liczniejsza jego eskorta), tym jest on odporniejszy na ataki wroga. Po przystąpieniu [[Stany Zjednoczone|USA]] do wojny z [[Niemcy | Niemcami]], [[Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych|US Navy]] mimo poprzednich doświadczeń, nie zdecydowała się na wprowadzenie systemu konwojowego. Na rezultaty nie trzeba było długo czekać – samotne amerykańskie statki łatwo padały łupem okrętów podwodnych, wody wschodnich wybrzeży [[Ameryka Północna | Ameryki Północnej]], [[Zatoka Meksykańska|Zatokę Meksykańską]] i [[Morze Karaibskie|Morza Karaibskiego]] zaczęto nazywać rajem U-bootów.

[[Bitwa o Atlantyk]], mająca na celu utrzymanie żeglugi między portami aliantów, nierozerwalnie kojarzy się z działalnością konwojową. Taktyki konwojowania, a także sposoby walki z nimi znacznie się rozwinęły w tym okresie. Istotnym zadaniem było zdobycie informacji na temat ruchów wrogich jednostek za pomocą działań [[wywiad]]u, nasłuchu radiowego, dalekodystansowych lotów patrolowych i innych. Ogromnym zagrożeniem dla konwojów były U-booty, niemiecka taktyka [[wilcze stado | wilczych stad]] przynosiła aliantom duże straty. Kolejnym dużym zagrożeniem było lotnictwo. Okręty nawodne państw osi nie odegrały znaczącej roli w działaniach skierowanych przeciwko konwojom, niemniej jednak istniało ciągłe potencjalne zagrożenie z ich strony. W połowie 1942 na wieść o możliwym ataku pancernika "[[Tirpitz]]", Admiralicja zdecydowała o odwołaniu eskorty i rozproszeniu konwoju [[PQ-17]]. Mimo że atak ten nigdy nie nastąpił, konsekwencje tej decyzji były tragiczne – większość statków padła ofiarą niemieckiej floty podwodnej i lotnictwa.

Alianci również udoskonalali metody konwojowania i przeciwdziałania atakom nieprzyjaciela. Taktyki były różne: uzbrajano statki w artylerię przeciwlotniczą, a niektóre w wystrzeliwane samoloty (CAM-ships), zwiększano liczebność eskorty przez przebudowę statków handlowych na [[krążownik pomocniczy|krążowniki pomocnicze]] i pomocnicze lotniskowce ([[Merchant aircraft carrier|MAC-ship]]s), organizowano też eskadry ciężkich okrętów wspierające działanie konwojów. Budowano nowe typy [[okręt eskortowy|okrętów eskortowych]] – mniej skomplikowanych, a więc tańszych i szybszych w produkcji – [[korweta|korwet]], [[slup wojenny|slupów]], [[fregata (okręt eskortowy)| fregat]] czy [[niszczyciel eskortowy | niszczycieli eskortowych]]. Do roli niszczycieli eskortowych dostosowywano też przestarzałe [[niszczyciel]]e. W broń przeciwpodwodną wyposażano także inne klasy okrętów, jak [[trałowiec|trałowce]]. Wprowadzenie pierwszych [[lotniskowiec eskortowy |lotniskowców eskortowych]], a zwłaszcza masowa produkcja jednostek tej klasy w USA, umożliwiły ochronę lotniczą na całej trasie rejsu. Następował rozwój urządzeń do wykrywania jednostek nieprzyjaciela ([[radar]], [[asdic]] – [[sonar]]) i broni do ich niszczenia (wyrzutnie rakietowych [[bomba głębinowa | bomb głębinowych]] typu ''[[hedgehog]]'', wyrzutnie rakiet itp.). Wszystko to przechyliło ostatecznie szalę zwycięstwa na stronę aliantów.

Dużą rolę odgrywały konwoje arktyczne zmierzające do rosyjskich portów: [[Murmańsk | Murmańska]] i [[Archangielsk | Archangielska]]. Znaczna część ich trasy znajdowała się w zasięgu niemieckich [[bombowiec | bombowców]] startujących z baz w [[Norwegia | Norwegii]]. Na mocy umowy [[Lend-Lease Act | Lend-Lease]] do [[Rosja | Rosji]] trafiały amerykańskie samochody, czołgi, samoloty, wyposażenie itp., wydatnie wzmacniając siłę bojową jej armii. ('''Więcej''': [[Konwoje morskie podczas II wojny światowej]])''

Współcześnie konwoje nie odgrywają większej roli, ponieważ nie ma potrzeby przerzucania tak dużych ilości sprzętu czy wojska. Największą operacją konwojową po zakończeniu II wojny światowej była operacja ''[[Earnest Will]]''. W latach 1987-1988, w czasie [[wojna irańsko-iracka | wojny irańsko-irackiej]] okręty US Navy eskortowały zagrożone [[tankowiec | tankowce]] na wodach [[Zatoka Perska | Zatoki Perskiej]].