Markowa (województwo podkarpackie): Różnice pomiędzy wersjami

Wieś lokowana na surowym korzeniu, na co wskazuje karczunkowy charakter osadnictwa, gdzie zwarte obszary leśne na tym terenie w średniowieczu ciągnęły się od [[Łańcut]]a aż po [[Handzlówka|Handzlówkę]], lokowaną w roku 1381<ref>[[Janusz Kurtyka]], ''Południowy odcinek granicy polsko-ruskiej we wczesnym średniowieczu (przed 1340 r.) w świetle źródeł historycznych'', [w:] M. Parczewski (red.), ''Początki sąsiedztwa. Pogranicze etniczne polsko-rusko-słowackie w średniowieczu'', Rzeszów 1996, s. 188.</ref><ref>W. Blajer, ''Uwagi o stanie badań nad enklawami średniowiecznego osadnictwa niemieckiego między Wisłoką i Sanem'', [w:] ''Późne średniowiecze w Karpatach polskich'', Rzeszów 2007, s. 77.</ref>. Markowa była [[Prawo lokacyjne|lokowana]] w XIV w. jako ''Markhof'' na [[Prawo magdeburskie|prawie niemieckim]] i zasiedlona osadnikami z Górnej [[Saksonia|Saksonii]], [[Łużyce|Łużyc]] i [[Dolny Śląsk|Dolnego Śląska]], sprowadzanymi przez [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]] po przyłączeniu tych ziem do [[Korona Królestwa Polskiego|Korony]]<ref>„Wieś Markowa położona na granicy Kotliny Sandomierskiej i Pogórza w dawnej ziemi przemyskiej zawdzięcza swoje istnienie sprowadzeniu przez Ottona z Pilczy w II połowie XIV wieku na te tereny zdobyte przez Kazimierza Wielkiego niemieckich osadników. Jej mieszkańcy stanowili zamkniętą grupę, niechętnie dopuszczając do swego grona nowe osoby. Język polski wieś przyjęła bardzo późno, prawdopodobnie w wieku XVII. Była to osada duża i zamożna. Oddanie mieszkańcom ziemi na własność i wprowadzenie samorządu w Galicji rozwinęły wśród nich zdolności do samodzielnego dbania o sprawy gromady. Będąca siedzibą gminy Markowa i wchodząca w jej skład Gać, w końcu XIX wieku stały się pionierami spółdzielczości na polskiej wsi.” [[Tadeusz Szylar]]. Markowa wieś spółdzielcza, [w:] Z dziejów wsi Markowa. (Red.) Janusz Półćwiartek. Rzeszów. 1993. strony 211-241.</ref>. Kolejna fala osadników przybyła tu ok. roku 1571 o czym wspomina [[Ignacy Krasicki]] w jednym z komentarzy do herbarza [[Kasper Niesiecki|Kacpra Niesieckiego]]<ref>''O [[Mikołaj Tarło (chorąży przemyski)|Mikołaju Tarle]] chorążym Przemyskim w liście Jana Czermińskiego do [[Marcin Kromer|Marcina Kromera]] koadjutora naówczas biskupstwa Warmiśkiego, pisanym z Krakowa 5 czerwca roku 1571 jest wzmianka takowa: „Pan [[Mikołaj Tarło (chorąży przemyski)|Mikołaj Tarło]] chorąży Przemyski pisał do książęcia Bawarskiego żeby mu ludzi rzemieślników wypuścił do jego majętności, o oznajmił to chęcią, rad wypuścił mu ludzi z żonami i dziećmi, których jest czterysta, i już tam przez [[Kraków]] przeszli i wiedzie je Pan chorąży, kosztem swym”. – Wielkie jest podobieństwo, iż naówczas chorąży był dziedzicem wsi niedaleko [[Jarosław]]ia, i ta jego osada trwa dotąd, w tamtejszych obywatelach z [[Niemcy|Niemiec]] przyszłych, których dotąd pospolicie w tamtejszych okolicach głuchemi Niemcami zowią. Majętności zaś te nazywają się Markowa, [[Albigowa]], [[Białoboki (województwo podkarpackie)|Białoboki]] itd.'' [[Kasper Niesiecki]] Herbarz [...] (1839-1846) tom. IX, s. 11.</ref> (zob. [[Głuchoniemcy]]). W 1450 roku właścicielem był [[Jan z Pilczy]] syn [[Elżbieta Granowska|Elżbiety Granowskiej]] trzeciej żony [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]]<ref>Akta Grodzkie i Ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie wydane staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego, 1888 rok, Tom 13, ''Termini Terrestres Przeworscenses 1450''.</ref>. Właścicielami Markowej byli w XV w. Pileccy, potem Stadniccy, Korniaktowie, Lipscy, Bratkowscy i Lubomirscy. W 1624 roku na wieś napadli [[Tatarzy]]<ref>„Nie ustawały napady tatarskie jako odpowiedź na wyprawy kozackie. W latach 1623 i 1624 Tatarzy dotarli niemal po Wisłę, rabując kraj i uprowadzając jasyr.”, [w:] J.A. Gierowski, ''Historia Polski'', 1505-1764, 1988.</ref> i wzięli w [[jasyr]] 900 osób{{fakt|data=2011-03}}. Ofiary jasyru zostały odbite przez hetmana [[Stanisław Koniecpolski (hetman)|Stanisława Koniecpolskiego]] podczas słynnego pogromu ordy [[Kantymir Murza|Kantymira Murzy]] pod [[Bitwa pod Martynowem|Martynowem]] nad [[Dniestr]]em. W Markowej istniał niewielki [[folwark]], rozparcelowany przez Lubomirskich w 1926 roku. Na pocz. XX w. powstały we wsi: kółko rolnicze, kasa pożyczkowa, straż pożarna, kółko teatralne, a w latach międzywojennych spółdzielnia mleczarska i jedna z pierwszych w Polsce spółdzielnia zdrowia.

{|

[[Plik:Szkoła podstawowa i gimnazjum w Markowej im. Rodziny Ulmów.jpg|thumb|Tablice na budynku szkoły podstawowej oraz gimnazjum w Markowej]]

|