Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis: Różnice pomiędzy wersjami

Zawiera wiele ciekawych zabytków polskiego piśmiennictwa średniowiecznego oraz szczegółowe zapisy praw, przywilejów, dochodów oraz fundacji wszystkich kościołów diecezji obejmującej wówczas całą Małopolskę{{odn|Brückner|1939|s=770}}. Szczególnie interesujący dla badań [[Historia języka polskiego|historii języka polskiego]] jest tzw. [[testament Piotra Wydżgi]], umieszczony w części czwartej i będący zabytkiem [[Język staropolski|języka staropolskiego]] z XV wieku{{odn|Wydra|Rzepka|1984|s=183}}.

 

Dzieło znajduje się obecnie w wersji oryginalnej oraz późniejszych odpisach w [[Krakowska Kapituła Katedralna|archiwum krakowskiej kapituły katedralnej]]{{odn|Kowalski|2009}}:

 

 

== Opis utworu ==

Dzieło zawiera szczegółowy inwentarz wsi, dóbr i budynków, z których czerpała dochody kapituła krakowska, dzięki czemu jest dokładnym obrazem geograficznym, statystycznym i historycznym obszaru ówczesnej diecezji krakowskiej{{odn|Jackowski|Sołjan|2004|s=260}}.

 

=== Edycja Przeździeckiego ===

Księga opracowana i wydana została drukiem w latach 1863-1864 roku przez polskiego mediewistę [[Aleksander Narcyz Przezdziecki|Aleksandra Przeździeckiego]], który włączył dzieło w zbiorowe wydanie wszystkich dzieł Długosza pt. ''Opera Omnia. Jana Długosza kanonika krakowskiego dzieła wszystkie'' w tomach 7-9{{odn|Przeździecki|1863}}, zobacz wyd. zbiorowe (opis beneficjów [[Kościół katolicki|Kościoła katolickiego]] w [[Małopolska|Małopolsce]] – spis wartości majątków i przychodów z poszczególnych dóbr kościelnych, który pozwalał na nakładanie podatków przez biskupa krakowskiego){{odn|Przeździecki|1863}}.

Edycja dokonana przez Przeździeckiego spotkała się z krytyką historyków ponieważ wbrew deklaracjom nie oparł on drukowanej wersji dzieła na rękopiśmiennym oryginale, ale na XVI- i XVII-wiecznych odpisach. Podstawą wydania z 1864 roku była pełna kopia Liber beneficiorum wykonana przez [[Jakub Ptaszyński|Jakuba Ptaszyńskiego]] w latach 1615-1630. Dodatkowo XIX-wieczny edytor dzieła, aby uwiarygodnić korzystanie z oryginalnego rękopisu, dowolnie zarchaizował nazwy miejscowe i osobowe, co doprowadziło do przekształceń tekstu, a także do pomieszania treści z XV, XVI i XVII wieku. Przeździecki wplótł w treść własne, dziewiętnastowieczne, odedytorskie dodatki oraz zatarł oryginalny układ graficzny rękopisu, co uniemożliwiło póżniejszym badaczom analizę historyczną oraz oddzielenie oryginalnego tekstu Długosza od później datowanych dopisków{{odn|Kowalski|2009}}.

 

W XX wieku nie ukazała się żadna nowa edycja Liber beneficiorum. Publikowana była jedynie krytyka edycji Przeździeckiego oraz opisowe, fragmentaryczne teksty dotyczące dzieła, a także monografie tematyczne nad wybranymi aspektami. Nad nową, pełną edycją dzieła Jana Długosza pracuje obecnie wydawca źródeł średniowiecznych dr [[Marek Daniel Kowalski]]{{odn|Wyrozumski|2006}}.

 

 

== Przypisy ==

* {{Cytuj pismo | nazwisko = Wyrozumski | imię = Jerzy | tytuł = 55 lat pracy nad reedycją dziejów Polski Jana Długosza| url = http://www.pan.poznan.pl/nauki/N_206_10_Wyrozumski.pdf| czasopismo = Nauka nr 2 2006| wydawca = PAN | miejsce = Poznań | rok = 2006 | issn = | odn = tak}}

* {{Cytuj książkę | nazwisko = Długosz | imię = Jan | tytuł = Joannis Dlugosz Senioris Canonnici Cracoviensis Liber Beneficiorum Dioecesis Cracoviensis, Vol. 3: Nunc Primum e Codice Autographo Editus; Monasteria | wydawca = Fb&c Limited | miejsce = | rok = 2017 | isbn = 9780332688572 | odn = tak}}

 

[[Kategoria:Historia Krakowa]]