Wielkie Księstwo Moskiewskie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
uzupełnienia
merytoryczne i inne
Linia 97:
Początkowo na wielkoksiążęcych pieczęciach były przedstawiane wizerunki świętych - patronów książąt moskiewskich, np. na pieczęci [[Iwan I Kalita|Iwana I Kality]] widniał wizerunek [[Jan Klimak|św. Jana Klimaka]], a na pieczęci [[Siemion Dumny|Siemiona Dumnego]] wizerunek [[Szymon Apostoł|św. Szymona Apostoła]].
 
Pierwszymi niepatronalnymi godłami wielkich książąt moskiewskich była [[Pogoń (herb)|Pogoń]] i następnie wizerunek [[Jerzy (męczennik)|św. Jerzego Zwycięzcy]], nazywanego w wiekach późniejszych popularnie „jeźdźcem smokobójcą” i będącego podstawowym wariantem [[Pogoń Ruska|Pogoni Ruskiej]]. Dwugłowy orzeł został przyjęty przez Wielkie Księstwo Moskiewskie po zawarciu małżeństwa przez [[Iwan III Srogi|Iwana III Srogiego]] z ostatnią dziedziczką tronu bizantyjskiego [[Zofia Paleolog|Zofią Paleolog]] w 1472 roku. Od tej chwili władcy Wielkiego Księstwa stali się spadkobiercami Bizancjum i zaczęli regularnie używać herbu cesarzy bizantyjskich. NajstarszeDwugłowy zachowaneorzył wyobrażeniejako rosyjskiegosymbol dwugłowegopaństwowy orłazostał pochodzizatwierdzony w Sudiebniku z roku 1497. W okresie od [[Iwan III Srogi|Iwana III Srogiego]] do Aleksego I na pieczęciach wielkoksiążęcych pojawia się obok dwugłowego orła [[Jednorożec (heraldyka)|jednorożec]], występujący niekiedy razem z Pogonią Ruską.
 
{| class="wikitable" style="margin:0 auto;"
Linia 112:
!Pieczęć Dymitra Dońskiego z XIV wieku z [[Pogoń (herb)|pogonią]]
!Moneta Wasyla II Ślepego z około 1450 roku z św. [[Jerzy (męczennik)|Jerzym Zwycięzcą]] i [[Pogoń (herb)|pogonią]]
!Pieczęć Iwana III z 14971504 roku przedstawiająca św.z [[JerzyPogoń (męczennik)Ruska|JerzegoPogonią ZwycięzcęRuską]] i [[Orzeł (symbol)|dwugłowegodwugłowym orłaorłem]]. Widoczny napis „hospodar wszech Rusi”
!Pieczęć Iwana IV Groźnego z 1539 roku z [[Orzeł (symbol)|dwugłowym orłem]] i [[Jednorożec (heraldyka)|jednorożcem]]. Widoczny napis „z bożej łaski car i wielki kniaź”
|}
Linia 159:
{{osobny artykuł|Siemion Dumny}}Supremację polityczną Siemona uznała niemal natychmiast po śmierci Kality prawie cała Ruś. W chwili objęcia tronu Księstwo Moskiewskie znajdowało się w stanie wojny z Republikę Nowogrodzką, wynikającą z roszczeń finansowych Moskwy wobec Nowogrodu wysuniętych w okresie panowania Kality. Wojna zakończyła się wyprawą zbrojną na Nowogród, zapłatą kontrybucji na rzecz wielkiego księcia moskiewskiego i przyjęciem jego namiestnika. W 1348 roku doszło do wydzielenia się Republiki Pskowskiej z Republiki Nowogrodzkiej. Jedyną przyczyną, dla której Psków pozostawał do tej chwili w ramach państwa nowogrodzkiego były kwestie cerkiewne, szczególnie przynależność Pskowa do biskupstwa nowogrodzkiego. Wiec pskowski uznał władzę zwierzchnią wielkich książąt moskiewskich, przyjął namiestnika moskiewskiego i zobowiązał się obierać na księcia pskowskiego kandydatów, którzy będą się cieszyć zaufaniem Moskwy.
 
W czasie rządów Siemiona w państwie doszło do buntu wspieranych przez Litwę frakcji bojarskich, zaniepokojonych wzmocnieniem władzy wielkiego księcia. Siemion Dumny jednak pokonał szybko buntowników i ropoczął wojnę z Wielkim Księstwem Litewskim, powstrzymując jego ekspansję na ziemie Rusi Północno-Wschodniej. W polityce zagranicznej umiejętnie wykorzystywał swoje kontakty z chanami tatarskimi. W 1351 roku udaremnił wcielenie Księstwa Smoleńskiego do Litwy. Do Księstwa Moskiewskiego przyłączono m.in. niewielkie [[Juriew|księstwo juriewskie]].
 
Siemion Dumny prowadził zręczną politykę dynastyczną. Jego pierwszą żoną stała się Anstazja Giedyminówna, córka wielkiego księcia litewskiego [[Giedymin|Giedymina]]. Następnie poślubił Marię Aleksandrównę, córkę największego rywala swego ojca na Rusi, wielkiego księcia twerskiego [[Aleksander twerski|Aleksandra Michajłowicza]]. Jednocześnie swą jedyną córkę wydał za mąż za Wasyla Michajłowicza, protoplastę kaszyńskiej linii książąt twerskich. Więzi dynastyczne w znacznym stopniu przyczyniły się do wzmocnienia pozycji Moskwy na Rusi i obronienia jej niezależności względem Litwy w wojnie w latach 1368–1372.
Linia 180:
 
==== Zniesienie panowania tatarskiego ====
Księstwo Moskiewskie, jako pierwsze, podjęło walkę z dominacją [[Złota Orda|tatarską]] na Rusi. Pierwsze duże zwycięstwo nad [[Tatarzy|Tatarami]] odniosły już wojska ruskie, pod wodzą [[Dymitr Doński|Dymitra Dońskiego]], w [[1380]] roku w bitwie na [[Bitwa na Kulikowym Polu|Kulikowym Polu]] nad [[Don]]em. Od początku lat 20. XV wieku postępował rozkład Złotej Ordy, zakończony jej zanikiem po śmierci chana Küchük Muhammada w 1459 roku. Około 1421 roku doszło do wydzielenia [[Chanat Syberyjski|Chanatu Syberyjskiego]], w roku 1428 Chanatu Uzbeckiego, w 1433 [[Wielka Orda|Wielkiej Ordy]], w 1438 [[Chanat Kazański|Chanatu Kazańskiego]], w 1441 [[Chanat Krymski|Chanatu Krymskiego]] i na początku lat 40. XV wieku nastąpiło uniezależnienie się [[Orda Nogajska|Ordy Nogajskiej]]. Chanowie Wielkiej Ordy podejmowali próby podporządkowania sobie ziem dawnej Złotej Ordy i narzucenia swego panowania księstwą ruskim. W 1472 roku Iwan III zawarł sojusz z Chanatem Krymskim, przestał płacić podatki lenne [[chan (władca)|chanowi]] Wielkiej Ordy [[Ahmed-chan|Ahmedowi]] i jeszcze w tym samym roku za cenę stosunkowo niewielkich strat odparł jego wyprawę odwetową. W 1480 roku doszło do kolejnej wyprawy Wielkiej Ordy na Ruś i „[[Impas ugryjski|drugiego stania na Ugrze]]”. Sytuacja patowa pomiędzy wojskami Ahmeda oraz Iwana III została zakończona rezygnacją z agresji [[Wielka Orda|Wielkiej Ordy]] na Wielkie Księstwo Moskiewskie. Wydarzenie to traktowane jest jako symboliczny koniec [[Podbój Rusi przez Mongołów|''jarzma mongolskiego na Rusi'']]. W 1487 roku wojska Iwana III zdobyły Kazań i ustanowiły pierwsze w historii ruskie zwierzchnictwo nad częścią dawnej Złotej Ordy - Chanatem Kazańskim. Wielka Orda upadła ostatecznie w [[1502]] roku, pobita przez krymskich Tatarów.
 
==== Zjednoczenie ziem ruskich ====