Nagroda Nobla: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Wipur (dyskusja | edycje)
moim zdaniem należy o tym wspomnieć; plus drobne redakcyjne (jęz.)
Wipur (dyskusja | edycje)
źródła/przypisy
Linia 7:
 
== Zasady ==
Każdy z laureatów otrzymuje złoty medal i dyplom honorowy. Nagroda Nobla ma także wymiar finansowy: znaczną kwotę pieniężną (do 2012 było to dziesięć milionów [[korona szwedzka|koron szwedzkich]], czyli około 4,5 miliona złotych{{refn|grupa=uwaga|Według kursu z lipca 2009<ref>{{Cytuj stronę |url=http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/kursy/kursya.html |tytuł=Tabela kursów średnich walut obcych |data=24 lipca 2009 |opublikowany=Narodowy Bank Polski}}</ref>.}}, od 2012 osiem milionów koron, czyli około 3,6 miliona złotych<ref>[http://tvp.info/informacje/swiat/fundacja-obniza-wysokosc-nagrody-nobla/7669107 ''Fundacja obniża wysokość Nagrody Nobla''], tvp.info<!--, Tytuł wygenerowany przez bota -->]11.06.2012</ref>, zaś w 2017 dziewięć milionów koron, czyli około 4 mln złotych<ref>{{Cytuj|tytuł=The Nobel Prize Amounts|data dostępu=2017-10-08|opublikowany=www.nobelprize.org|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/}}</ref>), aby mógł kontynuować swoje badania lub prace bez konieczności zabiegania o fundusze.
 
Nagrody Nobla są przyznawane corocznie i w następujących dziedzinach:
Linia 46:
== Krytyka ==
=== Kontrowersyjni laureaci ===
Pokojowa Nagroda Nobla jest krytykowana przez norweskiego działacza pokojowego [[Fredrik Heffermehl|Fredrika S. Heffermehla]] za przyznawanie jej jego zdaniem niezgodnie z wytycznymi samego Nobla, zwłaszcza wśród nagród przyznanych po 1945 roku. Heffermehl uważa, że większe znaczenie w wyborze laureatów mają osobiste preferencje członków komitetu niż intencje fundatora. Po analizie 118 przyznanych nagród Heffermehl uznał, że do 1945 roku 85% spełniało wytyczne fundatora („rozbrojenie, zmniejszenie potencjałów militarnych i w proces zapobiegania konfliktom zbrojnym”). Po 1945 roku spełniało je zaledwie 45%<ref>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.wp.pl/matka-teresa-z-kalkuty-nie-zasluzyla-na-nobla-6036779791200897a |tytuł=Laureaci Pokojowego''Matka NoblaTeresa z Kalkuty nie zasłużylizasłużyła na nagrodyNobla?'' |data=6 października 2008 |opublikowany=Wirtualna Polska}}</ref>.
 
Wśród niesłusznie przyznanych Heffermehl wymienia przyznanie pokojowej nagrody [[Henry Kissinger|Henry’emu Kissingerowi]] oraz [[Lê Đức Thọ]] za zaprowadzenie pokoju w Wietnamie, chociaż w tamtym okresie nadal [[Wojna wietnamska|trwała tam wojna]]. Lê Đức Thọ nie przyjął nagrody, gdyż pokój nie został tam osiągnięty. Heffermehl skrytykował także przyznanie pokojowej nagrody [[Jasir Arafat|Jaserowi Arafatowi]], [[Szimon Peres|Szimonowi Peresowi]] oraz [[Icchak Rabin|Icchakowi Rabinowi]].
Linia 59:
[[William Vickrey]] (nagroda w dziedzinie ekonomii w roku 1996) zmarł, zanim otrzymał nagrodę, lecz już po ogłoszeniu wyników.
 
3 października 2011 roku Komitet ogłosił, że nagrodę w dziedzinie fizjologii lub medycyny otrzymał zmarły trzy dni wcześniej Ralph Steinman, co było spowodowane faktem, iż Komitet nie wiedział o śmierci naukowca w chwili ogłoszenia werdyktu<ref>{{cytuj stronę | url =http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80269,10397773,Nagrodzony_dzis_medycznym_Noblem_Ralph_Steinman_nie.html | tytuł = ''Nagrodzony dziś medycznym Noblem Ralph Steinman nie żyje od piątku'' | data dostępu = 2011-10-03| autor = | opublikowany = gazeta.pl| data = 2011-10-03}}</ref>.
 
=== Brak uznania podobnych osiągnięć ===
Linia 69:
 
=== Brak nagrody w dziedzinie matematyki ===
Jest kilka prawdopodobnych powodów, dla których Alfred Nobel nie stworzył nagrody dla matematyków. Sądzi się, że zamierzeniem Nobla była nobilitacja „wynalazków i odkryć” przynoszących ludzkości największe korzyści i chciał on uhonorować prace praktyczne, a nie teoretyczne (czyli że matematyki nie uważał za naukę, która może przynieść ludzkości wymierne dobra). Istnieje też wiele popularnych, jednak niepotwierdzonych, teorii mówiących, że Nobel pominął matematyków z powodu osobistej niechęci do jednego z nich (najczęściej wymieniany jest tu [[Magnus Gösta Mittag-Leffler|Gösta Mittag-Leffler]])<ref>{{Cytuj stronę |autor = Günter M. Ziegler |tytuł = ''No Nobel Prize for Mathematics? Is it Kovalevskaya’s Fault?'' |opublikowany = Spektrum.de |data = 2015-08-23 |data dostępu = 2018-05-22 |url = https://scilogs.spektrum.de/hlf/no-nobel-prize-for-mathematics-is-it-kovalevskayas-fault/ |język = en}}</ref> – najbardziej rozpowszechnionym, jednak także niemającym oparcia w faktach, przekonaniem jest, że (w czasach studenckich lub nieco później) narzeczona lub kochanka Nobla zdradziła go z (tym) matematykiem<ref>{{Cytuj stronę |autor = Daven Hiskey |tytuł = ''The reason there is no “Nobel Prize for Mathematics” had nothing to do with any wife/mistress of Alfred Nobel'' |opublikowany = Today I Found Out |data = 2010-10-12 |data dostępu = 2018-05-22 |url = http://www.todayifoundout.com/index.php/2010/10/the-reason-there-is-no-nobel-prize-for-mathematics-had-nothing-to-do-with-any-wifemistress-of-alfred-nobel/ |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj stronę |autor = Anna Gwozdowska |tytuł = ''Prawda według matematyka'' |czasopismo = „Wprost” |data = 2016-05-26 |data dostępu = 2018-05-13 |url = https://www.wprost.pl/tygodnik/535687/Prawda-wedlug-matematyka.html}}</ref>.
 
Kolejnym prawdopodobnym powodem było istnienie znanej skandynawskiej nagrody dla matematyków. Przyznawane w ówczesnym okresie nagrody matematyczne fundowane były przez czasopismo naukowe ''[[Acta Mathematica]]''. Wpływy założyciela fundacji, Gösty Mittaga-Lefflera, skłoniły [[Oskar II|Oskara II]] do przyznania nagród wybitnym matematykom z całej Europy, jak [[Charles Hermite]], [[Joseph Louis François Bertrand]], [[Karl Weierstrass|Karl Weierstraß]], [[Henri Poincaré]].