Stefan Rowecki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
szablon |
→II wojna światowa: koncepcje |
||
Linia 54:
=== II wojna światowa ===
10 czerwca 1939 [[Ministerstwo Spraw Wojskowych|minister spraw wojskowych]], gen. dyw. [[Tadeusz Kasprzycki]] zaproponował mu objęcie dowództwa nad drugą w Wojsku Polskim brygadą pancerno-motorową. 20 czerwca wyznaczony został na stanowisko dowódcy [[Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa|Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej]]. Ostatnie dwa miesiące pokoju poświęcił na organizację powierzonej mu [[Związek taktyczny|wielkiej jednostki]] [[Piechota zmotoryzowana|motorowej]]. Zbyt późna decyzja naczelnych władz wojskowych o utworzeniu brygady uniemożliwiła mu jej wyszkolenie i zgranie. 4 września podporządkowany został gen. dyw. [[Tadeusz Piskor|Tadeuszowi Piskorowi]], dowódcy improwizowanej [[Armia „Lublin”|Armii „Lublin”]]. W czasie [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] dowodził brygadą w obronie środkowej [[Wisła|Wisły]], a później w pierwszej [[Bitwa pod Tomaszowem Lubelskim|bitwie pod Tomaszowem Lubelskim]].
Po kapitulacji armii uniknął niewoli i powrócił do Warszawy. Tam 5 października 1939 został zastępcą komendanta [[Służba Zwycięstwu Polski|Służby Zwycięstwu Polski]] gen. bryg. [[Michał Tokarzewski-Karaszewicz|Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza]]. 3 maja 1940 został mianowany [[Generał#We współczesnym Wojsku Polskim|generałem brygady]]. W tym samym roku został komendantem Obszaru Warszawskiego [[Związek Walki Zbrojnej|ZWZ]], a następnie całego obszaru Polski pod [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacją niemiecką]] – 30 czerwca 1940 został komendantem głównym ZWZ i dowódcą Sił Zbrojnych w Kraju. Był wówczas inicjatorem powołania stanowiska [[Delegatura Rządu na Kraj|Delegata Rządu na Kraj]], co zaproponował gen. [[Władysław Sikorski|Władysławowi Sikorskiemu]] w 1940<ref name="Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku">{{Cytuj książkę|tytuł=Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku|wydawca=Oficyna Wydawnicza RYTM. Instytut Nauk Politycznych PAN|miejsce=Warszawa|rok=2004|isbn = 83-88490-67-2|strony = 1082-1083}}</ref>. W grudniu 1940 z polecenia<ref name="Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939-1945">{{Cytuj książkę |imię=Grzegorz|nazwisko=Mazur|tytuł=Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939-1945|wydawca=Instytut Wydawniczy Pax|miejsce=Warszawa|data=1987|isbn=83-2110-892-X|strony= 96-97}}</ref> Roweckiego, w [[Biuro Informacji i Propagandy|Biurze Informacji i Propagandy]] utworzono specjalną komórkę „N” (jej powołanie zaproponował na wiosnę 1940 płk [[Jan Rzepecki]]<ref name="Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939-1945" />). Komórka w październiku 1941 została przekształcona w Samodzielny Podwydział N, zwany potocznie [[Akcja N|akcją N]]. Akcja N zajmowała się dywersją, wojną psychologiczną i [[propaganda|propagandą]], wymierzoną przeciwko okupantowi niemieckiemu. Rowecki cyklicznie informował [[Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie]] o rezultatach działalności akcji N. Pod koniec 1941 r. utworzył organizację „[[Wachlarz (organizacja zbrojna)|Wachlarz]]”. Doprowadził do połączenia najważniejszych organizacji konspiracyjnych w kraju w jednolite wojsko podziemne, od 1942 roku występujące jako [[Armia Krajowa]]. 14 lutego 1942 został komendantem głównym Armii Krajowej, następnie dokonał jej restrukturyzacji, usprawniając system dowodzenia. Był przeciwny współpracy z [[komunizm|komunistami]] polskimi z [[Polska Partia Robotnicza|PPR]], m.in. nie zgadzając się na mediacje z jej nieoficjalnym przedstawicielem [[Michał Rola-Żymierski|Michałem Żymierskim]] (wówczas agentem [[NKWD]]), mające miejsce w roku 1940. Od 1942, gdy uzyskał zgodę na prowadzenie ograniczonej walki zbrojnej, nadzorował przygotowanie planu powstania powszechnego, jakie [[Polskie Państwo Podziemne]] zamierzało wywołać pod koniec wojny<ref name="Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku" />. Od 7 grudnia 1942 r. pełnił dodatkowo funkcję [[Delegatura Rządu na Kraj|delegata ministra obrony narodowej w Kraju]].
Rowecki obawiał się, że bezpośrednio po wyzwoleniu dojdzie do anarchizacji i radykalizacji społecznej mas oraz wystąpień ludności niepolskiej zamieszkującej tereny II RP (zwłaszcza Ukraińców). W związku z tym planował utworzenie w konspiracji sprawnej administracji dysponującej oddziałami policyjno - wojskowymi przeznaczonymi do tłumienia siłą różnego rodzaju rozruchów i wystąpień społecznych. Zakładano, że w specjalnie utworzonych obozach przetrzymywani będą między innymi wszyscy cywilni Niemcy, przywódcy organizacji komunistycznych i nacjonaliści ukraińscy. Istotnym problemem miało też być zapewnienie bezpieczeństwa pozostałej ludności żydowskiej do której, zdaniem Roweckiego, dominowało wrogie nastawienie w społeczeństwie polskim<ref>Andrzej Leon Sowa „Kto wydał wyrok na miasto. Plany operacyjne ZWZ-AK (1940 – 1944) i sposoby ich realizacji.“ Wydawnictwo Literackie 2016, ISBN 978-83-08-06095-7, str. 75</ref>.
W czasie [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacji niemieckiej]] stał się obiektem szczególnego zainteresowania niemieckich władz bezpieczeństwa, głównie z uwagi na znaczenie stanowisk, które zajmował w polskim ruchu oporu. Został uznany za „wroga numer jeden” [[III Rzesza|III Rzeszy]] w okupowanej Polsce i umieszczony na pierwszym miejscu<ref name="Stefan Rowecki. Wspomnienia i notatki autobiograficzne 1906-1939" /> niemieckiej listy poszukiwanych Polaków (niem. ''Bekanntgewordene Personen der polnischen Widerstandsbewegung''), która obejmowała 165 nazwisk najaktywniejszych dowódców polskiej konspiracji. [[Gestapo]] przywiązywało szczególną wagę do zdekonspirowania i pochwycenia Roweckiego – utworzono w tym celu specjalną komórkę zajmującą się wyłącznie polowaniem na przywódców podziemia, która dysponowała rysopisem Roweckiego i jego personaliami. W centrali niemieckich władz bezpieczeństwa w [[Aleja Jana Chrystiana Szucha w Warszawie#Więzienie Gestapo w alei Szucha|alei Szucha]] wisiał jego ogromny podświetlany portret<ref name="Wydany czy rozpoznany">{{Cytuj książkę|imię=Paweł|nazwisko=Wieczorkiewicz|tytuł=Sekrety Historii Polski|rozdział=Wydany czy rozpoznany. Okoliczności aresztowania komendanta „Grota”|wydawca=Reader’s Digest, Warszawa|data=2004|isbn = 83-88243-87-X|strony = 258-259}}</ref>, z którym każdy funkcjonariusz lub agent niemiecki działający na terenie Warszawy musiał się dokładnie zapoznać.
| |||