Otton III (cesarz rzymski): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne |
dalsza rozbudowa |
||
Linia 1:
{{W edycji|Runab}}
{{Władca infobox
|władca = Otton III
Linia 44 ⟶ 45:
== Życiorys ==
=== Dzieciństwo i młodość ===
Jako dziecko jeszcze za życia ojca został namaszczony na przyszłego króla [[Niemcy|Niemiec]] 25 grudnia 983 roku w [[Akwizgran]]ie{{odn|Weinfurter|2013|s=52}}. W trakcie ceremonii koronacyjnej miał pojawić się poseł, który obwieścił śmierć Ottona II{{odn|Althoff|2011|s=118}}. Koronacja nie gwarantowała bezproblemowego przejęcia władzy. Według [[Gerd Althoffa|Gerda Althoffa]] istnieje kilka wyjaśnień takiego stanu rzeczy: możni i biskupi obawiali się długiego okresu, w którym władzę sprawowałby nieprzygotowany do rządzenia małoletni Otton III, a sytuacja na granicy słowiańskiej i w Italii wymagała sprawnych i skutecznych rządów{{odn|Althoff|2011|s=118}}. Problem z objęciem władzy potęgował [[Henryk Kłótnik]], będący najbliższym męskim krewnym Ottona III{{odn|Althoff|2011|s=118}}.
Początkowo opiekunem i [[regent]]em w imieniu Ottona III był najbliższy męski krewny [[Henryk II Kłótnik]], książę Bawarii. W 985 roku regentką została jego matka, [[Teofano (cesarzowa rzymska)|Teofano]], i pozostawała nią do swej śmierci w 991 roku{{odn|Althoff|2011|s=124}}. Następnie jego babka (matka Ottona II), [[Adelajda Burgundzka|Święta Adelajda]] rządziła jako regentka. We wrześniu 994 roku Otton III objął samodzielne rządy{{odn|Strzelczyk|2009|s=37}}. Według Gerda Althoffa przekazywanie władzy Ottonowi III było procesem stopniowym{{odn|Althoff|2011|s=132}}.
Otton III odebrał staranne wykształcenie – potrafił czytać i pisać, ponadto znał dzieła antyczne i święte księgi, mówił po [[łacina|łacinie]] (prawdopodobnie także [[Język grecki|grekę]]) oraz zyskał biegłość w [[teologia|teologii]], [[filozofia|filozofii]], [[historia|historii]] i [[prawo|prawie]]{{odn|Weinfurter|2013|s=54}}. Prawdopodobnie późniejsze określenie ''mirabilia mundi'' („cud świata”) odnosi się do jego erudycji{{odn|Weinfurter|2013|s=54}}. Nauczycielami Ottona III byli zatrudnieni przez Teofano grafowie Hoika i Bernward (późniejszy biskup Hildesheim). Hoika uczył Ottona posługiwania się bronią i edukował go w dworskich i rycerskich sprawnościach, zaś Bernward był odpowiedzialny za ogólne wykształcenie monarchy{{odn|Althoff|2011|s=125}}. Przypuszcza się, że Otton III miał także innych nauczycieli{{odn|Althoff|2011|s=125}}.
W Rzymie Otton III poznał biskupa praskiego [[Święty Wojciech|Wojciecha]] z czeskiego rodu [[Sławnikowice (ród)|Sławnikowców]]. Władcę zafascynował ascetyczny tryb życia kapłana. Otton III przez całe życie czcił Wojciecha, który podczas wyprawy misyjnej na [[Prusy (kraina historyczna)|Prusach]] poniósł męczeńską śmierć 23 kwietnia 997 roku{{odn|Weinfurter|2013|s=54}}. Wpływ na Ottona III miał także [[Sylwester II|Gerbert z Aurillac]], którego powołał na swój dwór jako nauczyciela i doradcę politycznego. Otton III chciał, by Gerbert wytrzebił z niego „saskie nieokrzesanie” (''Saxonica rusticitas''){{odn|Weinfurter|2013|s=54}}. Gerbet z Aurillac przekonywał władcę, że do niego należy cesarstwo rzymskie (składające się z Italii, Germanii, Galii i ziem zamieszkanych przez Słowian). W ten sposób w świadomości Ottona umocniła się idea imperialna{{odn|Weinfurter|2013|s=54}}. W dowód wzdzięczności Gerbert został później arcybiskupem Rawenny, a w 999 roku został wybrany na papieża (przyjął imię Sylwester II){{odn|Weinfurter|2013|s=54, 55}}. Otton III był uznawany za cesarza-ascetę, wykazującego szczególny pietyzm, choć jego zachowania religijne, takie jak pójście boso do Gniezna w 1000 roku, wpisywały się w ówczesny system rytuałów władzy{{odn|Janicki|2011}}.▼
=== Pierwsze lata rządów ===
Pierwsze decyzje personalne Ottona III zdradzają odwagę i przekorę we wprowadzaniu zmian{{odn|Althoff|2011|s=133}}. W 994 roku Otton III zatrudnił swojego zausznika (i prawdopodobnie także jednego z jego nauczycieli) Niemca Heriberta na stanowisku zwierzchnia italskiego oddziału kancelarii królewskiej{{odn|Althoff|2011|s=133}}. Decyzja króla była nowością, gdyż wcześniej to stanowisko obejmowali duchowni z italskiej części kraju. Gdy w 994 roku zmarł biskup [[Ratyzbona|Ratyzbony]] Wolfgang, Otton wbrew decyzji zmarłego, wyborowi ratyzbończyków oraz obranego na wakat ratyzbońskiego duchownego Taginona wyniósł do godności biskupiej swojego kapelana Gebharda{{odn|Althoff|2011|s=133}}.
Latem 995 roku Otton III (przy wsparciu kontyngentów księcia polskiego [[Bolesław Chrobry|Bolesława Chrobrego]] i księcia czeskiego [[Bolesław II Pobożny|Bolesława]]) zorganizował wyprawę militarną przeciwko Słowianom Połabskim{{odn|Althoff|2011|s=134}}. Według Gerda Althoffa misja zakończyła się niepowiedzeniem, gdyż nie zdołano skutecznie stłumić oporu Słowian, zaś jesienią Słowianie przeprowadzili kilka zbrojnych wypraw do Saksonii{{odn|Althoff|2011|s=134}}. Zainteresowanie wyprawą Ottona wynika głównie z konfliktu pomiędzy czeskimi rodami możnowładczymi – [[Przemyślidzi|Przemyślidami]] i [[Sławnikowice (ród)|Sławnikowicami]], których przedstawiciele znajdowali się w czeskich oddziałach. W trakcie wyprawy książę czeski Bolesław nakazał najechać na grody Sławnikowców i zabić wszystkich członków tej rodziny. Na podstawie dokumentu z 6 grudnia 995 roku można przypuszczać, że Otton III miał związek z zajściami w Czechach. Ów dokument zarządza znaczące powiększenie biskupstwa w [[Miśnia|Miśni]]. Reorganizacja została przeprowadzona kosztem biskupstwa [[Praga|praskiego]] i arcybiskupstwa magdeburskiego{{odn|Althoff|2011|s=134}}.
=== Wyprawa do Rzymu ===
W 995 roku Otton III otrzymał prośbę o pomoc od papieża [[Jan XV|Jana XV]], któremu zagrażał prefekt Rzymu [[Krescencjusze#Krescencjusz_II_Nomentanus|Krescencjusz]]{{odn|Althoff|2011|s=135}}. W marcu 996 roku Otton III wyruszył z Ratyzbony do Italii{{odn|Althoff|2011|s=135}}. Według ówczesnych przekazów miały miejsce rozmaite symboliczne czynności, za pomocą których monarcha manifestował swoją władzę. Na czele orszaku kazał umieścić [[Święta Włócznia|Świętą Włócznię]], dzięki której oddał się pod ochronę [[relikwia|relikwii]] oraz wskazywał wyraźnie na swoje roszczenia do godności cesarskiej (również w tym sensie, że Otton III przy pomocy Włóczni będzie walczyć z poganami){{odn|Althoff|2011|s=135}}. Podczas pobytu w [[Werona|Weronie]] Otton III został ojcem chrzestnym dozy [[Piotr II Orseolo|Piotra II Orseolo]]{{odn|Althoff|2011|s=135}}. W [[Pawia|Pawii]] władca dowiedział się o śmierci wygnanego Jana XV. W prerogatywach cesarza było wybranego nowego papieża (nominowany został jako pierwszy niemiecki papież Bruno z Karyntii, którzy przybrał imię [[Grzegorz V (papież)|Grzegorz]]){{odn|Althoff|2011|s=135}}. Podczas postoju w [[Rawenna|Rawennie]] zaprezentował się jako władca Italii z imperialnymi pretensjami oraz skrytykował tamtejszych hrabiów i margrabiów{{odn|Weinfurter|2013|s=54}}. 21 maja 996 roku (w dniu [[Wniebowstąpienie Pańskie|Wniebowstąpienia Pańskiego]] Grzegorz V koronował w Rzymie niespełna 16-letniego Ottona III{{odn|Weinfurter|2013|s=54}}. Po uroczystościach koronacyjnych odbył się synod, któremu przewodniczyli razem cesarz i papież{{odn|Althoff|2011|s=136}}. Wiosną 996 roku cesarz skazał Krescencjusza na wygnanie, jednak na prośbę Grzegorza V ułaskawił go{{odn|Althoff|2011|s=138}}.
▲W Rzymie Otton III poznał biskupa praskiego [[Święty Wojciech|Wojciecha]] z czeskiego rodu
Otton III opuścił Rzym w 996 roku w wyniku problemów ze zdrowiem. Cesarz zlecił ochronę i wsparcie papieża margrabiemu [[Hugon z Tuskulum|Hugonowi z Tuskulum]] oraz grafowi [[Konrad ze Spoleto|Konradowi ze Spoleto]]{{odn|Althoff|2011|s=138}}. Z listu pożegnalnego Ottona do Grzegorza wnioskowano, że pomiędzy cesarzem a papieżem doszło do sporu w kwestii przynależności ośmiu hrabstw{{odn|Althoff|2011|s=138}}. Wkrótce po wyjedźcie Ottona III Grzegorz V został wypędzony z Rzymu i do 998 roku żył w północnej Italii{{odn|Althoff|2011|s=138}}.
Otton III był uznawany za cesarza-ascetę, wykazującego szczególny pietyzm, choć jego zachowania religijne, takie jak pójście boso do Gniezna w 1000 roku, wpisywały się w ówczesny system rytuałów władzy{{odn|Janicki|2011}}.
W 997 roku narodził się pomysł stworzenia nowej pieczęci cesarskiej. Przedstawia ona cesarza w koronie płytowej, który siedzi na szerokim tronie, z uniesionymi rękami. W dłoniach trzyma berło i ozdobiony krzyżem globus. Ten wizerunek zatwierdzono na przyszłość jako pieczęć, której odtąd mieli używać wszyscy zasiadający na tronie{{odn|Weinfurter|2013|s=55}}. Ponadto Otton III przyjął tytuł ''Romanorum imperator augustus'' („szlachetny cesarz Rzymian”){{odn|Weinfurter|2013|s=55}}.
=== Bunt w Rzymie ===
Na początku 998 roku Otton III stłumił w Rzymie bunt skierowany przeciwko niemu. Na [[Zamek Świętego Anioła|Zamku Świętego Anioła]] ścięto prefekta rzymskiego Krescencjusza. Jego ciało zostało (na rozkaz cesarza) zrzucone z murów, a następnie zawieszone na krzyżu na [[Monte Mario]]. [[Antypapież]] [[Jan XVI]] został obdarty z papieskich szat, posadzony na ośle tyłem do kierunku jazdy i nago obwożony ulicami miasta, wystawiając go na szyderstwa mieszkańców Rzymu. Na koniec okaleczono mu usta, oczy, nos i uszy{{odn|Weinfurter|2013|s=55}}. Według ''[[Thietmari merseburgiensis episcopi chronicon|Kroniki Thietmara]]'' ludzie przerazili się nowym władcą, który uchodził za przyszłego cesarza pokoju{{odn|Weinfurter|2013|s=55}}.
Aby pozyskać w Rzymie większy autorytet Otton III nakazał wznieść nowy zamek cesarski na [[Palatyn (wzgórze)|Palatynie]]. Podobnie jak cesarze rzymscy w swoich dokumentach używał tylko pieczęci. Na bullach znajdowała się dewiza ''Renovatio imperii Romanorum'' („odnowa cesarstwa rzymskiego”). Zostały wprowadzone także rzymsko-bizantyjskie tytuły urzędów. Będący kanclerzem Italii arcybiskup [[Herybert z Kolonii]] nazywał się odtąd ''logothet'' („mówca”) lub ''archilogothet'' („wielki mówca”). Inni zostali ''magister militum'' (dowódca) lub ''magister palatii'' („zwierzchnik pałacu”), ''patricius'' („przedstawiciel władzy”) czy ''praefectus navalis'' („komendant floty”). ''Protospatar'' („przewodniczący sądu”) musiał złożyć pocałunek na ramieniu władcy. Otton III wprowadził także zwyczaj spożywania posiłków samotnie, zasiadając przy półokrągłym stole ustawionym na podwyższeniu{{odn|Weinfurter|2013|s=55}}.
=== Koncepcja przywrócenia Cesarstwa Rzymskiego ===
Około 1000 roku przyspieszył proces przywrócenia Cesarstwa Rzymskiego. W koncepcji Ottona III w jej skład obok Germanii i Italii miały wchodzić [[Polska]] i [[Węgry]]. Z tego powodu Otton III zgodził się na wybór [[Stefan I Święty|Stefana]] na pierwszego króla Węgier oraz wyniósł [[Bolesław I Chrobry|Bolesława Chrobrego]] do rangi „przyjaciela i sprzymierzeńca ludu rzymskiego” (''populi Romani amicus et socius''){{odn|Weinfurter|2013|s=56}}. Według niemieckiego [[mediewistyka|mediewisty]] [[Stefan Weinfurter|Stefana Weinfurtera]] przyspieszenie tego procesu wiązało się z narastającym przekonaniem elit politycznych i kościelnych o zbliżającym się [[koniec świata|końcu świata]]{{odn|Weinfurter|2013|s=56}}.
W 1000 roku, przy okazji pielgrzymki do grobu [[Święty Wojciech|świętego Wojciecha]], chcąc również pozyskać Bolesława Chrobrego do swych idei [[Cesarstwo uniwersalistyczne|cesarstwa uniwersalistycznego]], przybył do [[Gniezno|Gniezna]]{{odn|Strzelczyk|2009|s=123}}. Bolesław Chrobry został uznany przyjacielem [[Święte Cesarstwo Rzymskie|Świętego Cesarstwa Rzymskiego]] i niezależnym władcą, cesarz Otton wyróżnił go dając mu kopię [[włócznia Świętego Maurycego|włóczni św. Maurycego]] i gwóźdź z Krzyża Pańskiego, przy czym cesarz założył mu na głowę swój [[diadem]] cesarski. Bolesław Chrobry pragnął wręczyć cesarzowi dary, jakie dotąd składano władcom niemieckim na znak uznania ich wyższości nad Polską. Otton III odmówił ich przyjęcia, uznając Bolesława za władcę równego sobie<ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Multimedia historii Polski od Mieszka I do Jana Pawła II | wydawca = Bellona | miejsce = Warszawa | data = 2006 | strony = 32-33 | isbn = 83-909852-1-7 | tytuł tomu = Początki państwa polskiego 930–1039}}</ref>.
=== Śmierć ===
W wyniku napadów gorączek Otton III zmarł 23 lub 24 stycznia 1002 roku na [[Zamek Paterno|zamku Paterno]] w [[Faleria|Falerii]], w trakcie próby zdobycia [[Rzym]]u, z którego musiał uchodzić przez wybuch rebelii ludowej w Rzymie{{odn|Althoff|2011|s=153}}{{odn|Weinfurter|2013|s=56}}. Nie pozostawił potomków. Tron po nim objął jego kuzyn [[Henryk II Święty]]{{odn|Weinfurter|2013|s=57}}.
| |||