Wawel: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Galeria: ilustracja
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m Tworzę Szablon:Cytuj
Linia 67:
Według tejże Kroniki wielkopolskiej nazwa Wawel mogła również oznaczać zgrubienie na szyi spowodowane niedoborem jodu w wodzie wywołujące powiększanie tarczycy<ref>„Kronika wielkopolska opowiada, że Krak „zbudował zamek, który dawniej miał imię Wąwel. Wąwel zaś oznacza [[Wole (tarczyca)|nabrzmiałość (tumor)]], którą ludzie mieszkający w górach miewają pod szyją z powodu picia wody.” w: Stanisław Urbańczyk. Nazwy naszych stolic. s. 13.</ref>
 
Inni uważają, że owo „wąwel” oznaczało „wyniosłość wśród mokradeł”, którymi otoczone było wzgórze<ref>{{Cytuj książkę |tytuł = Encyklopedia Krakowa| wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN| miejsce = Warszawa – Kraków| rok = 2000| strony = 1033| rozdział = Wawel |isbn = 83-01-13325-2}}</ref>, od „wą” (odpowiednik dzisiejszego „w”) i „wel” (wilgoć, woda) co oznaczało miejsce położone „w wodzie, otoczone wodą”<ref>{{Cytuj|autor = Maria Malec, ''|tytuł = Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski'', Warszawa|data = 2003, s.|isbn 256–257,= {{ISBN|83-01-13857-2 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydaw. Naukowe PWN |s = 256–257 |oclc = 749146226 }}.</ref>, według [[Stanisław Rospond (językoznawca)|Stanisława Rosponda]] ''wąwel'' = ''[[grąd]]'', tj. „miejsce wyniosłe i suche wśród łąk błotnistych, ostrów oblany wodą” od [[Język prasłowiański|psł.]] ''*vъlь'' = [[Język staropolski|stpl.]] ''wel'', ''wla'' (stąd: [[Wleń]])<ref>Stanisław Rospond, ''Słownik etymologiczny miast i gmin PRL'', Wrocław 1984, s. 166–168, 418.</ref>. Zestawia się tutaj „Wąwel” z nazwami miejscowymi typu [[Wąwelnica]], [[Wąwolnica (powiat puławski)|Wąwolnica]], [[Wąwelno]] jednak nie tłumaczy [[Proces fonetyczny|procesu fonetycznego]], który miałby doprowadzić do przejścia ą → a ([[Jan Długosz]] Wąwolnicę dwukrotnie podaje jako ''Wanwelnycza'', wcześniej w 1325-1327 r. zapisano ''Wanvelnitia''<ref>Kazimierz Rymut, ''Nazwy miast Polski'', Wrocław 1980, s. 258.</ref>, w 1377 r. ''Wanwelnicza'', jeszcze w 1531 r. ''Vanwelnicza'', czyli z [[Proteza (językoznawstwo)|protezą]] samogłoski nosowej w postaci „an”, a brak takich zapisów w stosunku do Wawelu).<br />Dawniej doszukiwano się też genezy nazwy w [[Metoda porównawcza (językoznawstwo)|zgodnościach]] [[Języki bałtyckie|bałto]]-[[Języki słowiańskie|słowiańskich]], [[Język litewski|litewskiemu]] rdzeniu ''au'', ''av'', ''va'', ''avr'', ''var'', ''vavr'', ''babr'', miał odpowiadać [[Język staroruski|ruski]] ''varъ'', polski ''wał'', stąd według [[Mikołaj Akielewicz|Mikołaja Akielewicza]] nazwa wsi Wawr, [[Wawer]] → Wanwoł, Wąwel, Wawel, tj. miejsce obwarowane<ref>Mikołaj Akielewicz, ''[http://www.archive.org/details/gramatykajzykal00akiegoog Gramatyka języka litewskiego: głosownia]'', Poznań 1890, s. 85.</ref>.<br />
Istnieje także teoria, jakoby nazwa Wawel pochodziła od nazwy [[wieża Babel|Babel]] ([[język staro-cerkiewno-słowiański|s-c-s]] Вавилонъ, stąd również współczesne [[język rosyjski|rosyjskie]] Вавилон, [[Transliteracja|tr.]] Wawilon, czyli [[Babilon]], częsta w średniowieczu oboczność w:b, m.in. [[język grecki|grecka]] [[beta]] (obecnie ''wita''), zobacz: [[Opactwo Corvey|Korbea]], [[Kordoba]])<ref>[http://web.archive.org/web/20110927162325/http://www3.uj.edu.pl/alma/alma/104/17.pdf P. Makuch, Wawel – starożytny Babel. Rozwiązanie zagadki, „Alma Mater”, 2008, nr 104-105, s. 57–61].</ref>.
 
Linia 223:
 
== Bibliografia ==
* {{Cytuj|autor = Antoni Franaszek |tytuł = Wawel |data = 1988 |isbn = 83-213-3448-2 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo „Arkady” |oclc = 834941818 }}
* Franaszek Antoni: ''Wawel'', Wydawnictwo „Arkady”, Warszawa 1988, {{ISBN|83-213-3448-2}}.
* Grychowki Michał, Czyżewski Krzysztof J.: ''Katedra wawelska'', Videograf II, Katowice 2001, {{ISBN|83-7183-172-2}}.
* Ostrowski{{Cytuj|autor = Jan K., PodleckiOstrowski; Janusz: ''Podlecki |tytuł = Wawel. Zamek i katedra'', Wydawnictwo|data Karpaty, Kraków= 1996, {{ISBN|isbn = 83-85204-25-3 |miejsce = Kraków |wydawca = Wydawnictwo Karpaty |oclc = 751200104 }}.
* {{Cytuj|autor = [[Ryszard Skowron|Skowron Ryszard]]:; |tytuł = ''Wawel. Kronika dziejów'', Zamek|data Królewski na Wawelu, Kraków= 2001, {{ISBN|isbn = 83-88476-05-X |miejsce = Kraków |wydawca = Zamek Królewski na Wawelu |oclc = 749373356 }}.
 
== Linki zewnętrzne ==