Heraklit: Różnice pomiędzy wersjami

Najbardziej znanym elementem filozofii Heraklita jest koncepcja '''zmiany''' jako centralnego elementu świata (''ta panta rhei''<ref>{{Cytuj |autor = Portal j. greckiego |tytuł = Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι |data = |data dostępu = 2018-06-17 |opublikowany = www.greek-language.gr |url = http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/filosofia/page_022.html |język = el}} - Τὰ πάντα ῥεῖ</ref>, wszystko płynie), jak Heraklit określił to w słynnym zdaniu „niepodobna wstąpić dwukrotnie do tej samej rzeki”: ''Δεν μπορείς να μπεις δυο φορές στον ίδιο ποταμό'' (bo już napłynęły do niej inne wody)<ref name="TatarkiewiczI32">{{cytuj książkę | nazwisko = Tatarkiewicz | imię = Władysław | tytuł = Historia filozofii | wydawca = PWN | miejsce = Warszawa | data = 2007 | strony = 32 | isbn = 978-83-01-14466-1 | tom = I | tytuł tomu = Filozofia starożytna i średniowieczna | rozdział = Heraklit|wydanie=XXII|autor link=Władysław Tatarkiewicz}}</ref>. Wierzył w jedność przeciwieństw, twierdząc, że „droga w dół i w górę jest jedna”<ref name="TatarkiewiczI32"/>. Istniejącym rzeczom można jego zdaniem przypisać pary przeciwnych właściwości: ciepło, zimno, jasność, ciemność. Jego kolejna koncepcja, Logosu (gr. „słowo”, „rozum”, „zasada”) jako zasady, poprzez którą wszystkie rzeczy istnieją, była poddawana licznym interpretacjom. Filozofia Heraklita zapoczątkowała wiele wątków w filozofii zachodniej: wariabilizm Heraklita znajdzie swoje odbicie u [[Platon]]a, [[relatywizm]] i [[humanizm]] – u [[sofiści|sofistów]] ([[Protagoras]]), idea ognia i [[Logos (filozofia)|logosu]] – u [[stoicyzm|stoików]]. Uznaje się go też za prekursora [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|heglowskiej]] [[dialektyka|dialektyki]] z uwagi na swoją teorię wyłaniania się i syntezy przeciwieństw.

Filozofia Heraklita głosi, że ciągłe stawanie się i przemijanie jest najważniejszą cechą bytu. Byt nie ginie i nie powstaje, jedynie się zmienia – zaś stawanie się i przemijanie jest wynikiem nieprzerwanego ścierania się wyodrębnionych z bytu przeciwieństw, jak ciemność i jasność, zimno i ciepło ([[dialektyka]] ontologiczna). Wszelkie zdarzenia wynikają z napięcia powstającego między przeciwieństwami. Jego teorię zmienności nazywa się [[wariabilizm]]em lub heraklityzmem, a najlepszym jej obrazem jest rzeka – jej wody ciągle się zmieniają płynąc<ref>Damian Lesczyński, ''Filozofowie i ich filozofie. Opowieści dla niewtajemniczonych'', Wyd. Atla2, Wrocław 2002, s. 19-21, {{ISBN|83-88555-85-5}}</ref> (''{{greka|Πάντα ῥεῖ καὶ οὐδὲν μένει}} ta panta rhei kai ouden menei'' – ''wszystko płynie, nic nie stoi w miejscu'', jest w ciągłym ruchu<ref>Ten cytat tak naprawdę pochodzi od Symplicjusza z Cylicji a nie Heraklita, któremu jest on błędnie przypisywany</ref>).