Mesjanizm polski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m usunięcie informacji o Wikiprojekt:Warsztat PopArt po poprawieniu artykułu |
m poprawa przek., WP:SK, drobne redakcyjne |
||
Linia 41:
=== Adam Mickiewicz ===
[[Plik:Adam Mickiewicz według dagerotypu paryskiego z 1842 roku.jpg|thumb
Mesjanistyczne idee [[Adam Mickiewicz|Adama Mickiewicza]], ze względu na wysoką formę literacką w jakiej zostały zaprezentowane, a także ze względu na jego rolę w kulturze narodowej, zadecydowały o znaczeniu mesjanizmu dla polskiego romantyzmu, a także o jego zasadniczej formie. Mickiewicz zaczerpnął od Hoene-Wrońskiego nazwę ''mesjanizm'', jednak nadał jej odmienne treści i narodowy wymiar{{odn|Walicki|1986|s=31}}. W ''Prelekcjach paryskich'' Mickiewicz nazwał mesjanizmem filozofię swoją oraz Towiańskiego{{odn|Zawojska|2011|s=100}}. Mickiewiczowi przypada też zasługa rozpowszechnienia idei mesjanistycznych, natomiast filozofia Hoene-Wrońskiego stopniowo została zmarginalizowana.
Mesjanistyczna twórczość Mickiewicza nie jest jednorodna i zauważyć w niej można ewolucję poglądów. W poszczególnych dziełach, odmienny jest np. podmiot, któremu przypisywana jest moc prowadzenia do zbawienia. W ''[[Dziady część III|III Części Dziadów]]'' jest to wybitna jednostka, natomiast w ''[[Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego|Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego]]'' cierpiący naród polski ("Polska Chrystusem narodów"). W ''[[Prelekcje paryskie|Prelekcjach paryskich]]'' Mickiewicz zsyntetyzował te dwa pojęcia, wskazując, że wybitne jednostki i narody prowadzą ludzkość do zbawienia {{odn|Zawojska|2011|s=102}}.
Mickiewicz wypracował podstawy swojej koncepcji samodzielnie, później natomiast znalazł się w sferze wpływów Andrzeja Towiańskiego. Mesjanizm ten swoje źródła religijne, i przeciwstawia idee nowej religijności, opartej na spirytualizmie Ducha, racjonalistycznym, postoświeceniowym nurtom filozofii europejskiej{{odn|Wawrzynowicz|2015}}. Mickiewicz krytykuje nie tylko
Naród polski wypełnić ma rolę Chrystusa. Ma poprzez swoje cierpienie i posłannictwo (pielgrzymstwo) wskazać ludzkości drogę do wolności i odnowy moralnej i religijnej{{odn|Bochenek|Gawor|Michalik-Jeżowska|Wójtowicz|2015|s=142-143}}. Nieortodoksyjna, mistyczna religijność poety stała się źródłem oskarżeń go o [[herezja|heretyckość]], a niektóre jego dział umieszczono na ''[[Indeks ksiąg zakazanych|Indeksie ksiąg zakazanych]]''. Współcześnie pojawiają się również bardziej ortodoksyjne interpretacje tej twórczości, wskazujących na jej reformatorski charakter wyprzedzający dorobek [[sobór watykański II|II soboru watykańskiego]]{{odn|Skoczyński|Woleński|2010|s=264-265}}.
Linia 53:
Od upadku powstania styczniowego, mesjanizm wchodzi w fazę schyłkową. Nie tylko traci na popularności, ale jest powszechnie krytykowany i obwiniany za błędny program polityczny i religijny.
Na przełomie XIX i XX w. następuje powrót zainteresowania mesjanizmem i próba syntetycznego ujęcia jego różnych nurtów. Stanowisko to określa się jako neomesjanizm, a jego przedstawicielami są [[Wojciech Dzieduszycki (polityk)|Wojciech Dzieduszycki]], [[Stanisław Szczepanowski]], [[Ludwik Posadzy]] czy [[Wincenty Lutosławski]]. Pewne elementy mesjanistyczne można odnaleźć w pismach [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]] czy [[
== Przypisy ==
Linia 59:
== Bibliografia ==
* {{cytuj|autor=Krzysztof Bochenek, Leszek Gawor, Magdalena Michalik-Jeżowska, Ryszard Wójtowicz|tytuł=Zarys historii filozofii polskiej|miejsce=Rzeszów|data=2015|wydawca=Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego|odn=tak}}
* {{cytuj|autor=Wincenty Lutosławski|rozdział=Mesjanizm jako polski światopogląd narodowy|redaktor=Andrzej Wawrzynowicz|tytuł=Spór o mesjanizm. Rozwój idei|miejsce=Warszawa|data=2015|wydawca=Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego|s=381-390|odn=tak}}
| |||