Lotniskowiec: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Attack on carrier USS Franklin 19 March 1945.jpg|thumb|Ciężko uszkodzony lotniskowiec [[USS Franklin (CV-13)|USS „Franklin”]], marzec 1945 roku]]

'''Lotniskowce''' – klasa [[okręt]]ów, której głównym zadaniem jest prowadzenie operacji bojowych za pomocą bazujących na nich [[samolot]]ów i przystosowana do tego celu konstrukcyjnie ([[pokład startowy]]). Pierwsze okręty tej klasy powstały pod koniec [[I wojna światowa|pierwszej wojny światowej]], następnie odegrały dużą rolę w walkach [[II wojna światowa|drugiej wojny światowej]], szczególnie na Pacyfiku. Obecnie tylko [[Stany Zjednoczone|USA]] mają większą flotę lotniskowców, ponadto [[Francja]], [[Rosja]] i [[Brazylia]] mają pojedyncze lotniskowce uderzeniowe, a [[Wielka Brytania]], [[Indie]], [[Hiszpania]], [[Włochy]] i [[Tajlandia]] lekkie lotniskowce dla samolotów [[V/STOL]]. Lotniskowiec porusza się wraz z tzw. grupą uderzeniową, składającą się z [[Fregata rakietowa|fregat]], [[Niszczyciel rakietowy|niszczycieli]], okrętów podwodnych. Grupa taka jest w stanie samodzielnie prowadzić działania wojenne na wielkim obszarze.

== Historia lotniskowców ==

[[Plik:Japanese aircraft carrier Hōshō Tokyo Bay.jpg|thumb|Japoński lotniskowiec „[[Hōshō]]”, zwodowany w 1921 roku]]

{{Osobny artykuł|Kalendarium lotniskowców}}

 

Pierwsze lotniskowce powstawały zazwyczaj jako jednostki przebudowywane z innych okrętów – np. [[krążownik]]ów, jak brytyjski [[HMS Furious (1917)|"Furious"]], lub statków handlowych, jak amerykański [[USS Langley (CV-1)|"Langley" (CV-1)]] czy japoński "[[Hōshō]]". Przebudowa polegała przede wszystkim na likwidacji dotychczasowych nadbudówek i uzbrojenia oraz nadbudowaniu nowych pomieszczeń i hangarów dla samolotów, przykrytych płaskim pokładem lotniczym. Mimo iż niektóre wczesne lotniskowce miały także dość silne uzbrojenie artyleryjskie do walki z okrętami, z reguły ograniczano je tylko do [[działo przeciwlotnicze|dział przeciwlotniczych]], natomiast za główną siłę uznano samoloty.

[[Plik:Aircraft carrier silhouettes (Warships To-day, 1936).jpg|thumb|left|200px|Sylwetki lotniskowców z 1936]]

 

Wojna na [[Ocean Spokojny|Pacyfiku]], ze względu na ogromne odległości, wykreowała [[samolot]] i lotniskowiec na główną siłę uderzeniową [[flota|floty]]. Lotniskowce i ich samoloty, na tamtym obszarze, były w stanie dokonać daleko większej ''projekcji siły'' i na dalszy dystans niż [[pancernik]]i i ich działa. Bitwy: na [[Morze Koralowe|Morzu Koralowym]] i pod [[Midway]] ostatecznie ustaliły prymat lotniskowca jako głównej siły uderzeniowej we flocie.

Pokład lotniskowca jest ściśle rozplanowany i podzielony, znajduje się na nim od dwóch do czterech [[podnośnik]]ów, używanych do wynoszenia samolotów z [[hangar]]ów znajdujących się pod pokładem. Początkowo lotniskowce miały pokład lotniczy o obrysie zbliżonym ogólnie do prostokątnego, o rozmiarach takich samych lub niewiele większych od rozmiarów kadłuba (na niektórych konstrukcjach był on nawet krótszy, niż kadłub). Z dziobowej części pokładu samoloty startowały, a na rufowej części lądowały, zawsze w osi podłużnej okrętu. Od [[lata 50. XX wieku|lat 50.]] zaczęto znacznie poszerzać pokład lotniczy poza obrys kadłuba i stosować pokład do lądowania odchylony w lewo. Uzasadnione to było względami bezpieczeństwa, gdyż w razie nie wyhamowania lądującego samolotu, pozwalało to na uniknięcie wpadnięcia go na samoloty przygotowujące się do startu; także w razie nieprawidłowego podejścia do lądowania samolot mógł łatwiej ponowić próbę. Na końcu pokładu w rejonie dziobowym zwykle znajdują się [[Katapulta startowa samolotu|katapulty]] używane do przyspieszania startu samolotów, nie wszystkie jednak lotniskowce ją mają, nawet w obecnych czasach. W okresie II wojny światowej lotniskowce japońskie nie miały katapult gdyż segmentowa konstrukcja okrętu, przypominająca składanie okrętu z niejako modułów, uniemożliwiała ich zabudowę. W obecnych czasach nie stosuje się katapult na śmigłowcowcach i lekkich lotniskowcach – do startu śmigłowców nie są potrzebne, a samoloty na tych okrętach stacjonujące są zazwyczaj samolotami pionowego startu i lądowania ([[V/STOL]]). Część współczesnych lotniskowców zamiast katapult ma tzw. skocznię (''ski jump'') – podniesiony pokład w części dziobowej, wspomagający start za pomocą własnych silników samolotu.

 

 

Poniżej pokładu znajduje się hangar, w którym trzymane są i obsługiwane samoloty. [[Hangar]] może mieć jeden poziom tak jak na małych lotniskowcach lub, częściej, jest dwupoziomowy. Od wielkości hangaru zależy to ile maszyn jest w stanie zabrać okręt. Lotniskowce z okresu II wojny światowej zabierały w morze od kilkunastu samolotów w przypadku eskortowych do nawet około stu w przypadku największych okrętów.