Krzyżacy (powieść): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 95.160.232.5 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to 46.134.133.236. Znacznik: Wycofanie zmian |
związki z powieścią Kraszewskiego, redakcja sekcji |
||
Linia 19:
|wikicytaty = Krzyżacy (powieść)
}}
'''Krzyżacy''' – [[powieść historyczna]] [[Henryk Sienkiewicz|Henryka Sienkiewicza]], która ukazywała się w czasopiśmie „[[Tygodnik Ilustrowany]]”<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Tygodnik Ilustrowany |data = |data dostępu = 2018-02-13 |opis = Od nr 6 (6 lutego) 1897 do nr 28 (14 lipca) 1900 |opublikowany = polona.pl |url = https://polona.pl/press/tygodnik-illustrowany,Nzk5ODM5MQ/}}</ref> od lutego 1897 do lipca 1900 roku, a w postaci książkowej w roku [[1900]]<ref>Ze zmianami wprowadzonymi przez H.Sienkiewicza.</ref>. Akcja utworu toczy się od [[1399]] (rok śmierci królowej [[Jadwiga Andegaweńska|Jadwigi]]) do [[1410]] ([[bitwa pod Grunwaldem]]).
W okresie publikacji powieść była protestem przeciwko [[germanizacja|germanizacji]] prowadzonej przez władze [[Rozbiory Polski|zaboru]] [[Królestwo Prus|pruskiego]]. Sienkiewicz
W roku 1960, w 550. rocznicę bitwy pod Grunwaldem, powstał polski film w reżyserii [[Aleksander Ford|Aleksandra Forda]], pt. ''[[Krzyżacy (film)|Krzyżacy]]'' będący ekranizacją powieści.
Tłem historycznym ''Krzyżaków'' jest fragment historii Polski przedstawiający konflikt jagiellońskiej Polski z [[zakon krzyżacki|zakonem krzyżackim]]. Przy pisaniu powieści autor korzystał z ''Kroniki'' Janka z Czarnkowa, ''Historii'' Jana Długosza, dzieł takich historyków jak [[Stanisław Smolka]] i [[Karol Szajnocha]], niemieckich i francuskich opracowań historycznych, map, odpisów ksiąg itd. Na tle znaczących wydarzeń historycznych autor opisuje dzieje barwnych i wyrazistych postaci. Bohaterami powieści są: Jurand ze Spychowa i jego córka Danusia, a także polski rycerz Maćko i jego bratanek Zbyszko z Bogdańca. Tragiczna miłość Zbyszka i Danusi stanowi wątek melodramatyczny, a walka ze zdradzieckimi Krzyżakami miała podnosić ducha Polaków pod zaborami. Kulminacją powieści jest zwycięska [[bitwa pod Grunwaldem]], przedstawiona jako tryumf oręża polsko-litewskiego. Przebieg bitwy Sienkiewicz odtworzył według [[Jan Długosz|Jana Długosza]] i pod wpływem obrazu [[Jan Matejko|Jana Matejki]]. Powieść opisuje wiele wydarzeń i postaci historycznych, choć nie wszystkie opisane są zgodnie z prawdą<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Kuczyński| imię = Stefan| autor link = | tytuł = Rzeczywistość historyczna w „Krzyżakach” Henryka Sienkiewicza | wydawca = PIW| miejsce = Warszawa| rok = 1967| wydanie= 2| strony =| isbn =}}</ref>.▼
Książka została przetłumaczona na 25 języków{{fakt}}.
Książkowe wydanie powieści w roku 1900 uwieńczyło jubileusz dwudziestopięciolecia pracy pisarza. ''Krzyżacy'' ze względu na antyniemiecką wymowę byli pierwszą książką wydaną w Polsce po zakończeniu II wojny światowej; powieść została wydana w sierpniu 1945 roku<ref>H. Markiewicz, ''Henryk Sienkiewicz'', Polski Słownik Biograficzny, t. 37, 1996-1997, s. 214.</ref>. W 1960, w 550. rocznicę bitwy pod Grunwaldem, powstał polski film w reżyserii [[Aleksander Ford|Aleksandra Forda]], pt. ''[[Krzyżacy (film)|Krzyżacy]]'' oparty na powieści. Książka została przetłumaczona na 25 języków.▼
== Tło historyczne ==
Tłem historycznym ''Krzyżaków'' jest fragment historii Polski przedstawiający konflikt jagiellońskiej Polski z [[zakon krzyżacki|zakonem krzyżackim]]. Przy pisaniu powieści autor korzystał z ''Kroniki'' Janka z Czarnkowa, ''Historii'' Jana Długosza, dzieł takich historyków jak [[Stanisław Smolka]] i [[Karol Szajnocha]], niemieckich i francuskich opracowań historycznych, map, odpisów ksiąg itd.
Na tle znaczących wydarzeń historycznych autor opisuje dzieje barwnych i wyrazistych postaci. Bohaterami powieści są: Jurand ze Spychowa i jego córka Danusia, a także polski rycerz Maćko i jego bratanek Zbyszko z Bogdańca. Tragiczna miłość Zbyszka i Danusi stanowi wątek melodramatyczny, a walka ze zdradzieckimi Krzyżakami miała podnosić ducha Polaków pod zaborami.
▲
▲Książkowe wydanie powieści w roku 1900 uwieńczyło jubileusz dwudziestopięciolecia pracy pisarza. ''Krzyżacy'' ze względu na antyniemiecką wymowę byli pierwszą książką wydaną w Polsce po zakończeniu II wojny światowej; powieść została wydana w sierpniu 1945 roku<ref>H. Markiewicz, ''Henryk Sienkiewicz'', Polski Słownik Biograficzny, t. 37, 1996-1997, s. 214.</ref>.
[[Plik:Krzyzacy-rekopis.jpg|thumb|350px|Kopia [[rękopis]]u pierwszej strony powieści]]
Linia 64 ⟶ 73:
* Rotgier – zakonnik krzyżacki; był ulubieńcem Zygfryda de Löwe, który traktował go jak swojego syna; uknuł wraz z Gotfrydem i Danveldem spisek celem porwania Danusi Jurandówny. Wyzwał Zbyszka z Bogdańca na „sąd Boży”, czyli pojedynek na śmierć i życie, w którym został pokonany. Jego ciało przewieziono następnie na zamek w Szczytnie.
* Skirwoiłło – wódz Żmudzinów.
== ''Krzyżacy'' Kraszewskiego a Sienkiewicza ==
W roku 1874, czyli 23 lata przed rozpoczęciem ukazywania się ''Krzyżaków'' Henryka Sienkiewicza powstała powieść ''[[Krzyżacy 1410]]'' [[Józef Ignacy Kraszewski|Józefa Ignacego Kraszewskiego]]. Sienkiewicz znał powieść Kraszewskiego, recenzował ją i zainspirował się nią w pisaniu swojej wersji historii konfliktu [[Wielka wojna z zakonem krzyżackim|konfliktu polsko-krzyżackiego]]<ref>[https://www.ibuk.pl/fiszka/108768/krzyzacy-1410.html ''Krzyżacy 1410''] na ibuk.pl</ref><ref>[http://krz.ostatnidzwonek.pl/a-647-2.html Geneza ''Krzyżaków''] na ostatnidzwonek.pl</ref>.
Jednak o ile powieść Kraszewskiego, zgodnie z tytułem skupia się na Zakonie i jego zwolennikach, to ''Krzyżacy'' Sienkiewicza ukazują przede wszystkim przygotowania Polaków do konfliktu. Poza tym Kraszewski przedstawia również wydarzenia po Grunwaldzie, w tym nieudane [[Oblężenie Malborka (1410)|oblężenie Malborka]], a jego powieść odznacza się większym realizmem w przedstawieniu rzeczywistych zdarzeń i tła historycznego. Tymczasem Sienkiewicz gloryfikuje zwycięstwo grunwaldzkie, a pomija polskie i litewskie błędy oraz skomplikowaną sytuację narodowościową po obu stronach. Uważa się też, że przedstawione przez Karaszewskiego postacie (na przykład główna bohaterka Ofka) są bardziej wielowymiarowe niż u Sienkiewicza<ref>[http://projekt-kraszewski.blogspot.com/2012/02/92.html ''Krzyżacy 1410''] na projekt-kraszewski.blogspot.com</ref>.
== Przypisy ==
| |||