Endoskopia: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Światłowody nie zostały wyeliminowane z endoskopów giętkich |
artykuł wymaga uzupełnienia źródeł zgodnych z Wikipedia:Wiarygodne źródła (artykuły o tematyce medycznej), lit., drobne redakcyjne |
||
Linia 1:
{{dopracować|więcej przypisów=2018-06}}
'''Endoskopia''' – ogólna nazwa zabiegów diagnostyczno-leczniczych w [[medycyna|medycynie]] i w weterynarii, polegających na badaniu wnętrza ciała przy wykorzystaniu [[endoskop]]ów (aparatów umożliwiających doprowadzenie światła oraz optyki do wnętrza przewodu pokarmowego, oddechowego oraz jam ciała).
Linia 4 ⟶ 5:
== Historia ==
Już w czasach [[starożytność|starożytnych]] ówcześni lekarze starali się zaglądać do dostępnych wzrokowi ludzkiemu obszarów ciała. Należą do nich [[jama ustna]] i [[gardło]], [[nos]], [[ucho]], [[Pochwa człowieka|pochwa]] i częściowo [[odbyt]] (w pismach [[Hipokrates]]a znajdują się opisy [[Rektoskopia|anoskopii]] – oglądanie odbytu jak i operacji w tym rejonie wykonywanych pod
Pierwsze urządzenia celowo wykonane w celu endoskopii powstały w początkach XIX w. [[Filip Bozzini]] (1773-1809) we [[Frankfurt nad Menem|Frankfurcie]] wykorzystał światło lampy gazowej w celu oświetlenia badanych endoskopem narządów. Badano najczęściej pochwę, [[odbytnica|odbytnicę]] i dolną część gardła. Jako ciekawostkę można podać, że Bozzini został ukarany przez władze swojego uniwersytetu „za niezdrową ciekawość”. Rozwój optyki i mechaniki precyzyjnej pozwolił na konstruowanie coraz lepszych endoskopów. Pozwoliło to [[Adolf Kussmaul|Adolfowi Kussmaulowi]] (1822-1902) z [[Fryburg Bryzgowijski|Fryburga]] w Niemczech na wykonanie w roku 1886 pierwszej [[Panendoskopia|gastroskopii]]. Pacjentem był zawodowy połykacz noży z cyrku. Wielkie zasługi dla rozwoju gastroskopii położył [[Jan Mikulicz-Radecki]] (1850-1905), który pracując wówczas w [[Wiedeń|Wiedniu]], konstruował wraz z inżynierami nowe typy endoskopów wykonując liczne badania górnego odcinka przewodu pokarmowego. W roku 1881 opisał on gastroskopię, w czasie której rozpoznał [[rak żołądka|raka żołądka]]. W konkluzji artykułu stwierdził, iż spodziewa się że dzięki gastroskopii będzie można tę chorobę rozpoznawać w mniej zaawansowanych stadiach. Istotnie w latach 60. XX wieku w Japonii powstało pojęcie „raka wczesnego” możliwego w praktyce do rozpoznania tylko endoskopowo. Urządzenie Mikulicza posiadało na końcu [[żarówka|żarówkę]] elektryczną. Pod koniec XIX wieku rozwój endoskopii został nieco wstrzymany przez wprowadzenie do medycyny odkrytych w 1895 przez [[Wilhelm Röntgen|Wilhelma Roentgena]] [[promieniowanie rentgenowskie|promieni X]]. Endoskopia powodowała wiele [[błąd medyczny|jatrogennych]] uszkodzeń [[przełyk]]u i gardła, gdyż nie całe badanie (głównie wprowadzanie aparatu) odbywało się pod kontrolą wzroku badającego.
Mimo tego endoskopia rozwijała się i zaczęto wprowadzać nie będące już sztywnymi rurami, a posiadające pewną giętkość (dzięki [[przegub]]om). Pierwszy prawdziwie giętki endoskop wprowadzili w roku 1932 [[Rudolf Schindler (lekarz)|Rudolf Schindler]] (1888-1968) i [[Georg Wolf]] (1873-1938). W roku 1940 [[Bruce Kenamore]] wyprodukował endoskopowe kleszcze [[Biopsja|biopsyjne]] do pobierania materiału do [[badanie histopatologiczne|badań histopatologicznych]]. Opisane endoskopy opierały się na systemie [[soczewka|soczewek]] i źródle światła w końcówce aparatu. Ograniczało to w znacznym stopniu giętkość aparatu i zakres możliwych badań. W maju 1957 [[Basil Hirschowitz]] na spotkaniu Amerykańskiego Towarzystwa Gastroskopowego w Colorado Springs przedstawił endoskop zbudowany z włókien [[światłowód|światłowodowych]] z tzw. zimnym źródłem światła czyli silną żarówką położoną poza aparatem, której światło przewodzone było do obiektu badanego także poprzez światłowody. Otworzyła się nowa era endoskopii.
Obecnie używane są również sztywne endoskopy (rigid endoscopes), które w kanale zawierają serie soczewek. Dają one obraz znacznie lepszej jakości niż endoskopy światłowodowe 2.3, ale stosuje się je głównie w [[laparoskop]]ach i [[artroskop]]ach.
Linia 14 ⟶ 15:
== Badania endoskopowe ==
=== Badania układu oddechowego ===
'''[[Bronchoskopia]]''' – badanie wnętrza [[tchawica|tchawicy]] i [[oskrzela|oskrzeli]], umożliwia wykrycie zmian chorobowych w obrębie tych narządów ([[Zwężenia krtaniowo-tchawicze|zwężeń]], [[guz (medycyna)|guzów]], nacieków nowotworowych lub zapalnych). Możliwe jest również pobieranie próbek wydzieliny z oskrzeli oraz wycinków [[błona śluzowa|błony śluzowej]] do badań [[histopatologia|histopatologicznych]], [[cytologia|cytologicznych]] i [[bakteriologia|bakteriologicznych]].
Aktualnie wykonuje się badanie [[bronchoskop]]owe przy użyciu giętkiego [[wziernik]]a – [[fiberoskop]]u, a badanie takie nazywa się '''bronchofiberoskopią'''.
Linia 62 ⟶ 63:
== Operacje endoskopowe ==
Endoskopia, oprócz oglądania wnętrza narządów, umożliwia również wykonywanie niektórych operacji, takich jak [[polipektomia]] (usunięcie pojedynczego polipu np. z jelita grubego), [[papillotomia]] (nacięcie [[brodawka Vatera|brodawki Vatera]]), [[appendektomia]] (wycięcie [[wyrostek robaczkowy|wyrostka]]), [[cholecystektomia]] (wycięcie [[drogi żółciowe|pęcherzyka żółciowego]]), usunięcie kamieni z przewodów żółciowych, [[splenektomia]] (wycięcie śledziony), tamowanie niewielkich krwawień np. z wrzodów żołądka lub przełyku.
== Literatura ==
| |||