Aborcja: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne, lit., naprawa martwych linków |
|||
Linia 159:
: ''przyrzekam: (...) służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu;''
W Polsce problematyka warunków dopuszczalności aborcji jest od lat 90. XX wieku przedmiotem debaty publicznej. Istotny wpływ na społeczne postrzeganie aborcji ma stanowisko Kościoła katolickiego<ref name="Krytyka">Krytyki Politycznej przewodnik po lewicy. Krytyka Polityczna, W-wa 2007, s. 226-228</ref>. Problematyka aborcji wywołuje silne emocje, których wyrazem jest między innymi język debat, odnoszący się do "zabijania nienarodzonych" z jednej strony, a do "prawa kobiet do decydowania o swoim ciele" z drugiej. Kwestia aborcji podnoszona jednak bywa często w doraźnych celach politycznych.{{Fakt|data=2018-06}}
W [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], gdzie szczególnie silne są ruchy antyaborcyjne (a także w Kanadzie i Australii), miały miejsce zamachy bombowe na kliniki aborcyjne oraz zabójstwa lekarzy dokonujących aborcje (np. morderstwo [[George Tiller|George'a Tillera]]), dokonywane przez jej radykalnych przeciwników<ref>[http://www.religioustolerance.org/abo_viol.htm Violence at US Abortion Clinics]</ref> (m.in. organizację Army of God<ref>[http://web.archive.org/web/20140413202212/http://www.prochoice.org/about_abortion/violence/army_god.html National Abortion Federation: Clinic Violence: Army of God]</ref>). Przeciw przemocy opowiedziało się wiele organizacji pro-life<ref>[http://web.archive.org/web/20140902161453/http://www.bpnews.net/bpnews.asp?Id=1965 Baptist Press – Fatal abortion clinic bombing condemned by pro-life leaders – News with a Christian Perspective]</ref>. Jednocześnie w [[Stany Zjednoczone|USA]] szczególnie silne są ruchy pro-choice, które są zrzeszone w wielu nieformalnych organizacjach i stowarzyszeniach, np. [[Catholics for Choice]] (organizacja zrzeszająca katolików opowiadających się za prawem kobiety do podjęcia decyzji o kontynuowaniu lub przerwaniu ciąży).
Linia 165:
Aborcja bywa krytykowana z pozycji [[ateizm|ateistycznych]] i [[humanizm|humanistycznych]] przez osoby wychodzące z założenia, że prawo do życia nie wynika jedynie z przekonań religijnych. Opinie takie prezentowali [[Pier Paolo Pasolini]], [[Oriana Fallaci]] czy [[Giuliano Ferrara]], znani z ateistycznych (lub agnostycznych) poglądów<ref>{{Cytuj stronę |url=http://www.polskatimes.pl/opinie/10118,ateisci-i-agnostycy-takze-sa-przeciw-przerywaniu-ciazy,id,t.html |tytuł=Ateiści i agnostycy także są przeciw przerywaniu ciąży |autor=[[Grzegorz Górny]] |opublikowany=Polska Times}}</ref>.
W połączeniu ze zwiększającą się dostępnością badań prenatalnych pozwalających na określenie płci płodu rozpowszechniła się [[aborcja selektywna]] (zwłaszcza aborcja ze względu na płeć), dotycząca głównie dziewczynek. Jest ona najpowszechniejsza w Indiach i Chinach, a także wśród imigrantów w krajach rozwiniętych takich jak Wielka Brytania. Pomimo formalnego zakazu wykonywania aborcji selektywnych w większości krajów zachodnich (poza Szwecją) jest ona wykonywana dzięki uzasadnianiu jej względami społeczno-ekonomicznymi<ref name="sel">{{cytuj stronę |url=http://wyborcza.pl/1,75477,11226118,Brytyjskie_aborcje_ze_wzgledu_na_plec_dziecka.html |tytuł=Brytyjskie aborcje ze względu na płeć dziecka |data=2012 |opublikowany=Wyborcza.pl}}</ref>. W 2012 roku po prowokacji dziennikarskiej organizacja Live Action zarzuciła sieci klinik [[Planned Parenthood]] wspieranie selektywnej aborcji ze względu na płeć<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.jillstanek.com/2012/05/breaking-planned-parenthood-busted-in-new-undercover-sting-on-sex-selective-abortions/ |data=2012 |tytuł=Planned Parenthood busted in new undercover sting on sex selective abortions}}</ref>.
Linia 188:
W roku 2004 [[Europejski Trybunał Praw Człowieka|Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu]] niejednogłośnie orzekł, że "nienarodzone dziecko nie jest uznawane za ‘osobę’ bezpośrednio chronioną art. 2 Konwencji [prawo do życia], a nawet jeśli nienarodzone ma ‘prawo’ do ‘życia’, to jest ono implicite ograniczane przez prawa i interesy matki"<ref>[http://www.incet.uj.edu.pl/dzialy.php?l=pl&p=31&i=3&m=27&n=1&z=&kk=78&k=8 Interdyscyplinarne Centrum Etyki UJ]</ref>.
W krajach, w których aborcja legalna jest na życzenie, dopuszczalna jest wyłącznie we wczesnym okresie ciąży. Po pierwszym trymestrze poza szczególnymi wyjątkami traktowana jest na ogół jako przestępstwo.{{Fakt|data=2018-06}}
Aborcja w pierwszym trymestrze ciąży jest co do zasady legalna na życzenie lub bez większych ograniczeń bądź nie egzekwuje się [[prawo karne|przepisów karnych]] w: [[Rosja|Rosji]] (w latach 1920–1936, a potem od 1955 roku) i przyłączonych do niej republikach radzieckich, takich jak: [[Białoruś]] (1920–1936, 1955), [[Kazachstan]] (1920–1936, 1955), [[Turkmenistan]] (1921–1936, 1955), [[Ukraina]] (1922–1936, 1955), [[Gruzja]] (1922–1936, 1955), [[Armenia]] (1922–1936, 1955), [[Azerbejdżan]] (1922–1936, 1955), [[Kirgistan]] (1924–1936, 1955), [[Uzbekistan]] (1925–1936, 1955) i [[Tadżykistan]] (1925–1936, 1955), [[Szwecja|Szwecji]] (1946, 1974, zob. [[aborcja w Szwecji]]), [[Japonia|Japonii]] (1948, 1949, zob. [[aborcja w Japonii]]), we wchodzących w skład byłej [[Jugosławia|Jugosławii]]: [[Serbia|Serbii]] (od 1952), [[Kosowo|Kosowie]] (1952), [[Czarnogóra|Czarnogórze]] (1952), [[Macedonia|Macedonii]] (1952), [[Bośnia i Hercegowina|Bośni i Hercegowinie]] (1952), [[Chorwacja|Chorwacji]] (1952) i [[Słowenia|Słowenii]] (1952) (zob. [[aborcja w Słowenii]]), we wchodzących w skład byłego [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckiego]]: [[Litwa|Litwie]] (od 1955), [[Łotwa|Łotwie]] (1955), [[Estonia|Estonii]] (1955) i [[Mołdawia|Mołdawii]] (1955) oraz w [[Bułgaria|Bułgarii]] (1956), na [[Węgry|Węgrzech]] (1956), [[Słowacja|Słowacji]] (1957), [[Czechy|Czechach]] (1957, zob. [[aborcja w Czechach]]), [[Rumunia|Rumunii]] (1957–1966, 1990), [[Korea Północna|Korei Północnej]] (1961), [[Kuba|Kubie]] (1965), [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] (1967), [[Finlandia|Finlandii]] (1970, zob. [[aborcja w Finlandii]]), [[Singapur]]ze (1970), [[Indie|Indiach]] (1971), [[Zambia|Zambii]] (1972), [[Fidżi]] (1972), [[Niemcy|Niemczech]] (1972/1976, zob. [[aborcja w Niemczech]]), [[Dania|Danii]] (1973), [[Grenlandia|Grenlandii]] (1973), [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] (1973), [[Portoryko]] (1973), [[Korea Południowa|Korei Południowej]] (1973), [[Tunezja|Tunezji]] (1973), [[Cypr]]ze (1974), [[Francja|Francji]] (1975), [[Austria|Austrii]] (1975), [[Islandia|Islandii]] (1975, zob. [[aborcja w Islandii]]), [[Nowa Zelandia|Nowej Zelandii]] (1977), [[Włochy|Włoszech]] (1978), [[Norwegia|Norwegii]] (1979, zob. [[aborcja w Norwegii]]), [[Chińska Republika Ludowa|Chinach]] (1979), [[Belize]] (1980), [[Bangladesz]]u (1981), [[Holandia|Holandii]] (1981), [[Turcja|Turcji]] (1983), [[Barbados]]ie (1983), [[Republika Chińska|Tajwanie]] (1985), [[Grecja|Grecji]] (1986), [[Kanada|Kanadzie]] (1988), [[Republika Zielonego Przylądka|Republice Zielonego Przylądka]] (1988), [[Wietnam]]ie (1988), [[Mongolia|Mongolii]] (1989), [[Belgia|Belgii]] (1990), [[Bahrajn]]ie (1991), [[Albania|Albanii]] (1995), [[Gujana|Gujanie]] (1995), [[Południowa Afryka|Republice Południowej Afryki]] (1996), [[Kambodża|Kambodży]] (1997), [[Nepal]]u (2002), [[Szwajcaria|Szwajcarii]] (2002), [[Portugalia|Portugalii]] (2007, zob. [[aborcja w Portugalii]]), [[Hiszpania|Hiszpanii]] (2010, zob. [[aborcja w Hiszpanii|Hiszpania]]), [[Urugwaj]]u (2012), Luksemburgu (2013), a także w stolicy [[Meksyk]]u (2007), [[Gwinea Bissau|Gwinei Bissau]], [[Saint Vincent i Grenadyny|Saint Vincent i Grenadynach]] i w niektórych stanach [[Australia|Australii]] (1971, 1998, 2002).
Do krajów o zaostrzonych warunkach dopuszczalności przerywania ciąży lub jej całkowitym zakazie w Europie należą [[Malta]], [[San Marino]], [[Watykan]], [[Monako]], [[Andora]], [[Liechtenstein]], [[Irlandia]] i [[Polska]] oraz większość państw latynoamerykańskich
Restrykcyjne przepisy aborcyjne mają też niektóre terytoria autonomiczne bądź zależne, np. [[Wyspy Owcze]] (zob. [[Aborcja na Wyspach Owczych]]), [[Irlandia Północna]], [[Gibraltar]].
Linia 199:
W krajach, w których aborcja jest nielegalna lub mocno ograniczona, zdarza się, że kobiety [[turystyka aborcyjna|jeżdżą na zabieg za granicę]], np. z Irlandii do Wielkiej Brytanii<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/latest_news/100688.stm BBC News, 26 maja 1998]</ref>, z Polski do Niemiec, Szwecji i Wielkiej Brytanii, z Ameryki Łacińskiej i Karaibów do Stanów Zjednoczonych czy jeszcze do niedawna z [[aborcja w Portugalii|Portugalii]] do Hiszpanii i Francji.
W [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] aborcja jest legalna w nieograniczonym zakresie na mocy [[orzeczenie sądowe|wyroku]] [[Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych|Sądu Najwyższego]], który w sprawie [[Roe v. Wade]] w 1973 uznał, że próby ograniczenia kobiecie dostępu do aborcji są sprzeczne z [[Konstytucja Stanów Zjednoczonych|Konstytucją USA]], a płód nie jest osobą w rozumieniu XIV poprawki do Konstytucji.<sup>[<nowiki/>[[Pomoc:Przypisy|potrzebny przypis]]]</sup>
=== Dopuszczalność w Polsce ===
Linia 229:
=== Niemcy ===
{{Osobny artykuł|Aborcja w Niemczech}}
W Niemczech aborcję zalegalizowano w 1976 r. Przed legalizacją zwolennicy prawa do aborcji podawali liczbę nielegalnych zabiegów, szacowaną nawet na 3 miliony rocznie. Po legalizacji liczba aborcji wynosiła 54 309 w 1977, oraz 73 548 w r. 1978.<sup>[<nowiki/>[[Pomoc:Przypisy|potrzebny przypis]]]</sup>
=== Włochy ===
Linia 291:
== Religie wobec aborcji ==
=== Chrześcijaństwo ===
Większość wyznań [[Chrześcijaństwo|chrześcijańskich]] potępia aborcję, która jest traktowana jako [[zabójstwo|morderstwo]], a jedynym dopuszczalnym warunkiem jej dokonania jest ciąża, która jednoznacznie prowadzi do śmierci matki (np. [[Ciąża ektopowa|ciąża pozamaciczna]]). Kościół katolicki nie dopuszcza aborcji<ref>Kan. 1398 Kodeks Prawa Kanonicznego. Kto powoduje przerwanie ciąży, po zaistnieniu skutku, podlega ekskomunice wiążącej mocą samego prawa.</ref>, aczkolwiek zwraca się uwagę na [[Zasada podwójnego skutku|zasadę podwójnego skutku]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.opoka.org.pl/biblioteka/F/FE/gn201111-podwojny.html | tytuł = Ratowanie to nie aborcja | nazwisko = Łoziński | imię = Bogumił | data = 2011 | opublikowany = [[Opoka.org.pl]] | język = pl | data dostępu = 2016-11-09}}</ref>. Najbardziej zróżnicowane postawy wobec aborcji mają Kościoły protestanckie (np. [[Kościół Episkopalny w Stanach Zjednoczonych|Kościół Episkopalny]] w [[Stany Zjednoczone|USA]] popiera prawo kobiet do aborcji).<sup>[<nowiki/>[[Pomoc:Przypisy|potrzebny przypis]]]</sup>
Wielu teologów wczesnochrześcijańskich (m.in. w ''[[Didache]]'' z [[I wiek|I w.]], [[Atenagoras z Aten|Atenagoras]] w [[II wiek|II w.]]) potępiło aborcję na równi z dzieciobójstwem. Była to wyraźna różnica z [[prawo rzymskie|prawem rzymskim]], które pozwalało zarówno na aborcję jak i zabijanie np. słabych i zdeformowanych noworodków. W [[III wiek|III w.]] teolodzy chrześcijańscy nazwali aborcję [[zbrodnia|zbrodnią]]. W [[IV wiek|IV w.]] [[Grzegorz z Nyssy]] wskazał, iż [[zarodek|embrion]] jest żywą istotą, a [[Jan Chryzostom]] potępił zmuszanie prostytutek do aborcji.
Linia 325:
==== Prawosławie ====
[[Prawosławie]] podziela pogląd, że życie ludzkie zaczyna się od chwili poczęcia i w związku z tym potępia aborcję (w tym także wywołaną stosowaniem antykoncepcji hormonalnej) jako zabójstwo. Ten pogląd odzwierciedla [[Zwiastowanie Pańskie|święto Zwiastowania Bogurodzicy]], obchodzone 7 kwietnia – na 9 miesięcy przed Bożym Narodzeniem (odpowiednikiem tego święta u katolików jest święto Zwiastowania Pańskiego).<sup>[<nowiki/>[[Pomoc:Przypisy|potrzebny przypis]]]</sup>
==== Protestantyzm ====
[[Protestantyzm]] reprezentuje bardzo różne postawy wobec aborcji. Ogólnie nie potępia antykoncepcji (z wyjątkiem antykoncepcji hormonalnej "po stosunku płciowym" i innych metod, związanych z niszczeniem zapłodnionej komórki).
Nie istnieje żadna ogólna wykładnia tego problemu, każda grupa wyznawców ustala własny pogląd na zasadzie większościowej. W [[Stany Zjednoczone|USA]] przeważa opinia, iż aborcja jest formą dzieciobójstwa, nawet w przypadkach [[kazirodztwo|kazirodztwa]] i [[zgwałcenie|zgwałcenia]]. Jednak wielu amerykańskich protestantów dopuszcza aborcję w takich przypadkach, a także jeśli życie matki jest zagrożone. W większości amerykańskich Kościołów protestanckich istnieją grupy zwolenników i przeciwników prawa do legalnej aborcji. Wyjątkiem jest [[Południowa Konwencja Baptystów]] – zadeklarowany i bezwarunkowy przeciwnik aborcji.<sup>[<nowiki/>[[Pomoc:Przypisy|potrzebny przypis]]]</sup>
Amerykański Kościół Episkopalny ([[anglikanizm|anglikański]]) popiera legalną aborcję i prawo kobiet do decydowania o dokonaniu aborcji. Świadczy również pomoc i udziela sakramentów kobietom, które miały wykonaną aborcję. Potępiane są wszelkie działania rządu, ograniczające prawo do aborcji<ref>postanowienia ''General Convention'' z 1997.</ref>. Kościół dopuszcza stosowanie antykoncepcji hormonalnej, ale sprzeciwia się aborcji selektywnej ze względu na płeć płodu.
Linia 362:
=== Buddyzm ===
{{dopracować|sekcja|or}}
Buddyzm sprzeciwia się odbieraniu "świadomego życia"<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.buddyzm.edu.pl/cybersangha/page.php?id=193 | tytuł = Abrocja - Buddyzm: Buddyjski Serwis Internetowy | opublikowany = buddyzm.edu.pl | data dostępu = 2013-06-11}}</ref>. Już podstawowe nauki o [[Dwanaście ogniw współzależnego powstawania|Dwunastu Ogniwach Współzależnego Powstawania]] jasno opisują [[reinkarnacja|reinkarnację]] świadomości w łonie matki. Najbardziej obszerne nauki można znaleźć w [[Buddyzm tybetański|buddyzmie tybetańskim]], gdzie jest mowa o stanie pośrednim [[Bardo (stan)|Bardo]] i narodzinach następującym po tym stanie. Tybetańscy [[lama (religioznawstwo)|lamowie]] zawsze nauczają zgodnie z naukami o [[karma|prawie czynów karmicznych]], aby nie stosować aborcji. Większość ortodoksyjnych buddystów [[Therawada|theravada]] zalicza się do zdecydowanych przeciwników aborcji.<sup>[<nowiki/>[[Pomoc:Przypisy|potrzebny przypis]]]</sup>
== Aborcja w kulturze ==
| |||