Niccolò Tartaglia: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
wyjaśnienie |
int. odm. |
||
Linia 1:
[[Plik:Niccolò Tartaglia.jpg|thumb|180px|Niccolò Fontana Tartaglia.]]
'''Niccolò Fontana''' (ur. [[1499]] lub [[1500]] w [[Brescia|Brescii]], zm. [[13 grudnia]] [[1557]] w [[Wenecja|Wenecji]]) znany także jako '''Niccolò Tartaglia''' (zob. [[#Życiorys|dalej]]) – [[matematyka|matematyk]] [[Włochy|włoski]], autor prac z dziedziny [[matematyka|matematyki]], [[mechanika|mechaniki]], [[balistyka|balistyki]], [[geodezja|geodezji]], teorii [[fortyfikacja|fortyfikacji]] itp. Autor pierwszego przekładu [[elementy|''Elementów'']] [[Euklides]]a ([[1543]]) na język nowożytny – włoski.
Niezależnie (choć później) od [[Scipione del Ferro|Scipione del Ferra]] odkrył metodę rozwiązywania równań algebraicznych [[Równanie sześcienne|trzeciego stopnia]] (rozpowszechnioną przez [[Girolamo Cardano|Girolama Cardana]] i określaną często jako ''wzory Cardana'').
== Życiorys ==
Jego ojcem był kurier pocztowy Michele Fontana. Pomimo tego, iż nie był on zamożny, Michele dbał o żonę i trójkę dzieci, i Niccolò Fontana uczęszczał do szkoły od czwartego roku życia. Niestety dwa lata później Michele Fonatana został zamordowany i osierocona rodzina popadła w skrajną nędzę. W 1512 roku podczas okupacji
Tartaglia studiował matematykę samodzielnie. W okresie [[1516]]-[[1518]] uczył matematyki w [[Werona|Weronie]], później pracował tam w szkole. W [[1534]] przeprowadził się do [[Wenecja|Wenecji]], gdzie pracował jako nauczyciel matematyki elementarnej. Brał udział w popularnych w tamtym okresie ''debatach matematycznych'' z czasem uzyskując znaczne poważanie i uznanie.
== Dzieło ==
Metoda rozwiązywania równań sześciennych była odkryta po raz pierwszy przez Scipione del
: <math>x^3 + mx = n</math> oraz <math>x^3 = mx + n</math> (gdzie <math>m, n>0</math>).
Fior wiedział jedynie jak rozwiązać równanie pierwszego typu.
W [[1535]] doszło do „meczu matematycznego” pomiędzy Fiorem a Tartaglią, w którym każda ze stron podała drugiej 30 równań do rozwiązania. Podczas gdy zadania przygotowane przez Tartaglię były bardzo różnorodne, te podane przez Fiora dotyczyły tylko jedynego typu równań, które Fior potrafił rozwiązać. Rankiem [[13 lutego]] [[1535]] Tartaglia odkrył sposób na rozwiązywanie tego typu równań i mecz wygrał.
Cardano uprosił Tartaglię w [[1539]] o wyjawienie metody rozwiązywania równań sześciennych, w zamian zobowiązując się do dochowania tajemnicy i nieujawniania metody. W [[1540]]
W [[1543]] Cardano i Ferrari odwiedzili zięcia del Ferro w [[Bolonia|Bolonii]] i odkryli, że to del Ferro był pierwszym matematykiem, który rozwiązał równania trzeciego stopnia. Cardano uznał, że obietnica dana Tartaglii nie obowiązuje go więcej i opublikował metodę rozwiązywania równań 3. i 4. stopnia w swoim dziele ''Ars Magna'' w [[1545]]. Między Fontaną a Cardanem doszło do pojedynku na zadania matematyczne, który Tartaglia przegrał.
Tartaglia jest także znany jako autor formuły na [[objętość (matematyka)|objętość]] [[czworościan]]u w zależności od odległości pomiędzy jego czterema wierzchołkami:
|