Zespół Waterhouse’a-Friderichsena: Różnice pomiędzy wersjami

'''Zespół Waterhouse’a-Friderichsena''' ({{Ang.|Waterhouse-Friderichsen syndrome}}, WFS) – zespół objawów spowodowanych masywnym, zazwyczaj obustronnym [[krwotok]]iem do [[nadnercze|nadnerczy]] w przebiegu [[Sepsa|posocznicy]], najczęściej wywołanej przez ''[[Neisseria meningitidis]]''<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Yukiko Hata, Takashi Chiba, Maki Ohtani, Shin Ishizawa, Naoki Nishida |tytuł = An autopsy case of pneumococcal Waterhouse-Friderichsen syndrome with possible functional asplenia/hyposplenia |czasopismo = International Journal of Clinical and Experimental Pathology |data = 2015-06-01 |data dostępu = 2018-06-30 |issn = 1936-2625 |wolumin = 8 |numer = 6 |s = 7518–7525 |pmid = 26261663 |pmc = PMC4525997 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4525997/}}</ref>. Choroba ta przebiega piorunująco i potrafi doprowadzić do śmierci w ciągu kilku godzin<ref>{{Cytuj |autor = Abhinav Agrawal, Sarfaraz Jasdanwala, Abhishek Agarwal, Margaret Eng |tytuł = Fatal Waterhouse-Friderichsen syndrome due to Serotype C Neisseria meningitidis in a young HIV negative MSM (men who have sex with men). |czasopismo = BMJ Case Reports |data = 2014-09-29 |data dostępu = 2018-06-30 |issn = 1757-790X |wolumin = 2014 |doi = 10.1136/bcr-2014-206295 |pmid = 25267809 |pmc = PMC4180563 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4180563/}}</ref>.

Klasycznie objawy zespołu Waterhouse’a-Friedrichsena występują w przebiegu posocznicy [[meningokoki|meningokokowej]]; także posocznica [[pneumokoki|pneumokokowa]] może przebiegać z ostrą niewydolnością nadnerczy (w takim przypadku większość przypadków WFS występuje u osób z [[Asplenia|asplenią]])<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cytuj |autor = Andrew J. Hale, Mary LaSalvia, James E. Kirby, Allison Kimball, Rachel Baden |tytuł = Fatal purpura fulminans and Waterhouse-Friderichsen syndrome from fulminant Streptococcus pneumoniae sepsis in an asplenic young adult |czasopismo = IDCases |data = 2016-08-16 |data dostępu = 2018-06-30 |issn = 2214-2509 |wolumin = 6 |s = 1–4 |doi = 10.1016/j.idcr.2016.08.004 |pmid = 27583208 |pmc = PMC4995527 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4995527/}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = S. Doherty |tytuł = Fatal pneumococcal Waterhouse-Friderichsen syndrome |czasopismo = Emergency Medicine (Fremantle, W.A.) 2005|data roku= 2001-6 |data dostępu = 2018-06-30 |issn = 1035-6851 |wolumin = 13 |numer = 2 |s = 237–239 |pmid = 11482865 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11482865}}</ref>. W ciągu dwóch pierwszych dekad XXI wieku dowiedziono, że ''[[Staphylococcus aureus]]'' oraz [[pałeczka ropy błękitnej]] również jestsą patogenempatogenami mogącymmogącymi wywołać posocznicę z przełomem nadnerczowym i WFS<ref>{{Cytuj | autor=Patricia V. Adem, Christopher P. Montgomery, Aliya N. Husain, Tracy K. Koogler, Valerie Arangelovich, Michel Humilier, Susan Boyle-Vavra, Robert S. Daum | tytuł=<em>Staphylococcus aureus sepsis</em> and the Waterhouse-Friderichsen syndrome in children | czasopismo=N.Engl.J.Med. | wolumin=353 | numer=12 | s=1245-51 | data=22 września 2005 | doi=10.1056/NEJMoa044194 | pmid=16177250}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Lee Marie Tormos, Cynthia A. Schandl |tytuł = The significance of adrenal hemorrhage: undiagnosed Waterhouse-Friderichsen syndrome, a case series |czasopismo = Journal of Forensic Sciences |data = 2013-7 |data dostępu = 2018-06-30 |issn = 1556-4029 |wolumin = 58 |numer = 4 |s = 1071–1074 |doi = 10.1111/1556-4029.12099 |pmid = 23458363 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23458363}}</ref> oraz że przyczyną tej choroby może być [[zespół wstrząsu toksycznego]] wywołany przez [[paciorkowce]] grupy A<ref>{{Cytuj |autor = P. C. Karakousis, K. R. Page, M. A. Varello, P. J. Howlett, D. D. Stieritz |tytuł = Waterhouse-Friderichsen syndrome after infection with group A streptococcus |czasopismo = Mayo Clinic Proceedings |data = 2001-11 |data dostępu = 2018-06-30 |issn = 0025-6196 |wolumin = 76 |numer = 11 |s = 1167–1170 |doi = 10.4065/76.11.1167 |pmid = 11702906 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11702906}}</ref>.

W zespole Waterhouse’a-Friedrichsena obok objawów [[Sepsa|posocznicy]] występują objawy [[Wstrząs|wstrząsu]]<ref>{{Cytuj |autor = Alka Sonavane, Vasant Baradkar, Parul Salunkhe, Simit Kumar |tytuł = Waterhouse-friderichsen syndrome in an adult patient with meningococcal meningitis |czasopismo = Indian Journal of Dermatology |data = 2011-5 |data dostępu = 2018-06-30 |issn = 1998-3611 |wolumin = 56 |numer = 3 |s = 326–328 |doi = 10.4103/0019-5154.82496 |pmid = 21772601 |pmc = PMC3132917 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21772601}}</ref> i [[Przełom nadnerczowy|przełomu nadnerczowego]], czyli ostrej niewydolności kory nadnerczy: znaczne osłabienie, nudności, wymioty, [[tachykardia]] i [[hipotensja|obniżenie ciśnienia tętniczego]]. Krzepnięcie wewnątrznaczyniowe objawia się rozległymi wylewami krwi w skórze.

Zespół jako pierwsi opisali niezależnie od siebie angielski lekarz [[Rupert Waterhouse]] (1873–1958)<ref>R. Waterhouse: ''A case of suprarenal apoplexy.'' Lancet, 577–578 (1911).</ref> w roku 1911 i duński pediatra [[Carl Friderichsen]] (1886–1979)<ref>C. Friderichsen: ''Nebennierenapoplexie bei kleinen Kindern.'' Jahrb. Kinderheilk 87, 109–125 (1918).</ref> w 1918 roku<ref name=":0" />.