Hawierzów: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Szoltys-bot (dyskusja | edycje)
m bot aktualizuje linki zewnętrzne
Micpol (dyskusja | edycje)
m drobne redakcyjne
Linia 30:
Hawierzów położony jest w granicach historycznego regionu [[Śląsk Cieszyński|Śląska Cieszyńskiego]], na tzw. [[Zaolzie|Zaolziu]], ok. 10 km na zachód od [[granica polsko-czeska|granicy polsko-czeskiej]], na drodze z [[Cieszyn]]a do [[Ostrawa|Ostrawy]]. Od strony północnej sąsiaduje z [[Pietwałd]]em, [[Orłowa|Orłową]] (z [[Łazy (Orłowa)|Łazami]]) i [[Karwina|Karwiną]] (z [[Doły (Karwina)|Dołami]]), na wschodzie z [[Sucha Górna (Czechy)|Suchą Górną]], [[Olbrachcice (kraj morawsko-śląski)|Olbrachcicami]] i [[Cierlicko|Cierlickiem]], na południu z [[Błędowice Górne|Błędowicami Górnymi]], a na zachodzie z [[Szonów (Czechy)|Szonowem]] i na krótkim odcinku z należącymi do [[powiat Frydek-Mistek|powiatu Frydek-Mistek]] [[Kaniowice|Kaniowicami]].
 
Miasto powstało w [[lata 50. XX wieku|latach 50. XX wieku]] jako „[[miasto-sypialniaMiasto satelickie|sypialnia]]” dla [[Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie|Zagłębia Ostrawsko-Karwińskiego]], pełni więc dla niego podobną funkcję, jak [[Jastrzębie-Zdrój]] w [[Rybnicki Okręg Węglowy|ROW]] czy [[Tychy]] w [[Górnośląski Okręg Przemysłowy|GOP]] w [[Polska|Polsce]]; jest zespołem urbanistycznym w stylu [[socrealizm|socrealistycznym]]. W przeciwieństwie np. do [[Karwina|Karwiny]] czy [[Frydek-Mistek|Frydka-Mistka]], Hawierzów nie posiada historycznego centrum. Zbudowano go od podstaw na terenie kilku starszych wsi. W ciągu 50 lat swego istnienia stał się jednym z największych miast Śląska Cieszyńskiego.
 
Obecnie Hawierzów jest największym miastem niebędącym siedzibą powiatu, a zarazem jedynym niepowiatowym [[Miasto statutarne|miastem statutarnym]] Czech.
Linia 42:
 
== Historia ==
Pierwsze wzmianki o osadach na terenie dzisiejszego Hawierzowa sięgają początków XIV wieku, kiedy to w [[Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis|spisie dziesięcin biskupstwa wrocławskiego]] z około 1305 roku wspomina się [[Szonów (Czechy)|Szonów]] oraz [[Sucha Górna (Czechy)|Suchą Górną]] i [[Sucha Dolna (Hawierzów)|Dolną]]. W dokumentach z 1335 roku spotykamy zapis o Błędowicach, a w 1438 roku po raz pierwszy wzmiankowany jest [[Szumbark]], który najprawdopodobniej istniał już w XIV wieku. Jeszcze po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] nic nie wskazywało, że na obszarze tych kilku śląskocieszyńskich wsi powstanie wkrótce miasto. Miejscowa ludność utrzymywała się głównie z [[rolnictwo|rolnictwa]], a jej spokojny tryb życia kontrastował z atmosferą pobliskich miast i kolonii górniczych. Jednak rozwijający się po wojnie w okolicach [[Ostrawa|Ostrawy]] przemysł górniczy i hutniczy spowodował ogromne zapotrzebowanie na siłę roboczą. Odbudowa przemysłu ciężkiego zależała w dużej mierze od pozyskania znacznej liczby pracowników, a decydującym o tym czynnikiem była możliwość otrzymania mieszkania. Dlatego też w 1947 rozpoczęto budowę pierwszych osiedli górniczych na terenie Szumbarku, które w następnych latach rozrosło się również na obszar ówczesnego Szonowa, [[Sucha Średnia|Suchej Średniej]], ale najdalej w głąb [[Błędowice|Błędowic Dolnych]]. Teren, na którym miało powstać nowe miasto, leżał na granicy trzech powiatów. Gminy Szonów, [[Datynie Dolne]] i Szumbark należały w 1949 do powiatu ostrawskiego, z kolei Błędowice Dolne i [[Żywocice (Hawierzów)|Żywocice]] do [[powiat Czeski Cieszyn|powiatu czesko-cieszyńskiego]], a Sucha Górna i Dolna do powiatu karwińskiego. W ciągu kilku następnych lat nastąpił znaczny rozwój urbanistyczny wspomnianych terenów, a dnia 4 grudnia 1955 decyzją rządu czechosłowackiego ogłoszono powstanie nowego miasta – Haviřova (Hawierzowa). Z początku rozłożone było na 3,44 km² wynikłych z połączenia 230 hektarów Błędowic Dolnych, 61 ha Szonowa i 53 ha Szumbarku. 31 grudnia 1955 nowe miasto liczyło 16640 mieszkańców, a gęstość zaludnienia wyniosła 4837,2 os./km². Nazwę wybrano w trakcie otwartego konkursu z wielu, często niewiarygodnych i karkołomnych językowo propozycji, np. Bezručov, Gottwaldův Hornikov, Stalin, czy Budosociokolektivov. Nazwę „Hawierzów” można wolno przetłumaczyć jako „''miasto górników''” („''haviř''” po czesku to po prostu górnik; w gwarze cieszyńskiej górnik to „''hawiyrz''”, dlatego stosuje się polskie tłumaczenie nazwy miasta na Hawierzów). Charakter „''miasta socjalistycznego''” oraz szybkość rozbudowy określiły charakter Hawierzowa jako [[Miasto-sypialnia satelickie|miasta sypialni]], a także miejsca wypoczynku, posiadającego m.in. kina i domy kultury. Od połowy lat 50. nastąpił rozwój przestrzenny miasta, kiedy to sukcesywnie przyłączano do niego resztę Szumbarku i Błędowic Dolnych oraz Żywocice, Suchą Średnią i Dolną (1960), a w połowie lat 70. Datynie Dolne i Suchą Górną. W tym czasie miasto osiągnęło największą powierzchnię i liczyło prawie 42 km² powierzchni. W 1990 usamodzielniła się Sucha Górna, a obszar Hawierzowa zmalał do 32 km². Do dnia dzisiejszego charakter miasta odpowiada założeniom jego twórców, gdyż znaczna część mieszkańców codziennie wyjeżdża do pracy poza Hawierzów. W porównaniu do okolicznych miast jest on uznawany za miejsce o najlepszych warunkach mieszkaniowych, posiadające stosunkowo czyste środowisko i dobre zaplecze wypoczynkowe. Jednak w związku z postępującym upadkiem przemysłu ciężkiego w [[Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie|Zagłębiu]] Hawierzów systematycznie pustoszeje.
 
== Demografia ==
Linia 51:
Według czeskiego spisu z 2001 miasto zamieszkiwało 85855 osoby, z czego 72681 (84,7%) było czeskiej, 4518 (5,3%) słowackiej, 2881 (3,4%) polskiej, 1478 (1,7%) morawskiej, 437 (0,5%) śląskiej, 143 (0,2%) niemieckiej, 85 ukraińskiej, 47 romskiej i 20 wietnamskiej narodowości. Osoby wierzące stanowiły jedynie 29,1% populacji (24984 os.), zaś największą grupą wyznaniową byli katolicy (17366 os., 69,5% wierzących)<ref name="spis">{{cytuj stronę| url = http://www.czso.cz/sldb/sldb2001.nsf/obce/555088?OpenDocument| tytuł = Sčítaní lidu, domů a bytů 2001 |autor =|opublikowany = |data = |język = cs |data dostępu = 2010-09-26}}</ref>.
 
Najgęściej zaludnione dzielnice to Miasto i Szumbark, gdzie na 31,9% powierzchni (1022,4 ha) żyje 69% pupulacji (56395 os.). Trzecią największą dzielnicą pod względem liczby ludności jest Podlesie (15259), które wraz z Błędowicami i Żywocicami współtworzy gminę katastralną Błędowice (Bludovice) o łącznej powierzchni 935,33 ha<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.isu.cz/uir/scripts/KuDet.asp?kodku=63769| tytuł = Informace o katastrálním území Bludovice| autor =|opublikowany = |data = |język = cs |data dostępu = 2010-09-30}}</ref> i populacji 18958<ref name="dane2009">{{cytuj stronę| url =http://www.havirov-city.cz/historie-a-soucasnost/havirov-v-cislech.html| tytuł = Havířov v číslech| autor = Město Havířov| opublikowany = |data = 2009-12-31|język = cs| data dostępu = 2010-09-30}}</ref>.
 
* Wykres ludności Hawierzowa w latach 1956–2015 (dane za środek danego roku)<ref>https://www.czso.cz/documents/10180/48427079/401816044.xlsx/c5372879-ef29-4fb9-a7a1-6004c9ec4231?version=1.1 Databáze demografických údajů za vybraná města ČR – Haviřov.</ref>: