Biomonitoring: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Bibliografia: poprawa |
poprawa przek., WP:SK+ToS+mSK, drobne redakcyjne |
||
Linia 1:
'''Biomonitoring''', '''monitoring biologiczny''', '''monitoring przyrodniczy''' – działania polegające na obserwowaniu i ocenie stanu oraz zachodzących zmian w [[ekosystem]]ach, składnikach [[Różnorodność biologiczna|różnorodności biologicznej]] i krajobrazowej, w tym typach [[siedlisko przyrodnicze|siedlisk przyrodniczych]], [[Populacja (biologia)|populacjach]] i [[gatunek (biologia)|gatunkach]], a także służące ocenie skuteczności stosowanych metod [[ochrona przyrody|ochrony przyrody]]<ref name=art112>Art. 112 ustawy o ochronie przyrody (...)</ref>. W szerszym znaczeniu biomonitoring określany jest jako działania służące ocenie stanu środowiska za pomocą [[Gatunek wskaźnikowy|bioidentyfikatorów]]. W takim ujęciu monitoring biologiczny ma na celu nie tylko ocenę stanu [[środowisko przyrodnicze|środowiska przyrodniczego]] ([[organizm|organizmów żywych]] i [[ekosystem]]ów), ale też innych parametrów środowiska, w szczególności stopnia zanieczyszczenia powietrza i wód<ref name="zimny11">Zimny H. 2006, str. 11.</ref>.
W związku z wdrażaniem przez różne społeczeństwa działań w zakresie ochrony zasobów naturalnych i różnorodności biologicznej, informacja o stanie środowiska jest niezbędna dla formułowania odpowiednich celów i zadań do realizacji. Monitoring przyrodniczy jest w związku z tym nieodzownym składnikiem wszelkiego rodzaju przedsięwzięć w zakresie ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi<ref>Chylarecki i in. 2009., str. 13.</ref>. Monitoring skutków oddziaływania zagrożeń i rezultatów zarządzania obszarami poddanymi ochronie jest zasadniczym elementem jakiegokolwiek planu zarządzania takich obszarów<ref>Pullin A.S. 2004, str. 211.</ref>. Jego realizację wymuszają przepisy prawne krajowe i w warunkach europejskich także unijne. Biomonitoring jest wykorzystywany w szerokim zakresie w wielu krajach zachodniej [[Europa|Europy]] i w [[Stany Zjednoczone|USA]]<ref>Zimny H. 2006, str. 5.</ref>, w Polsce jego znaczenie i zakres stosowania wyraźnie wzrósł po wejściu do [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]].
== Monitoring przyrodniczy na świecie ==
Postulat rozwoju monitoringu przyrodniczego znalazł się w [[Konwencja o różnorodności biologicznej|Konwencji o różnorodności biologicznej]] z 1992 roku z [[Rio de Janeiro]]. Konwencja zachęca państwa będące jej stroną do monitorowania elementów różnorodności biologicznej, ze szczególnym uwzględnieniem jej najbardziej zagrożonych składników oraz stanowiących największą potencjalną wartość dla zrównoważonego użytkowania. Konwencja zachęca do monitorowania skutków procesów i działań, które mają lub mogą mieć znaczny, negatywny wpływ na ochronę i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej oraz do gromadzenia i opracowania wyników identyfikacji i monitoringu. Zgodnie z konwencją monitoring przyrodniczy powinien objąć wszystkie poziomy bioróżnorodności: od ekosystemów, poprzez poziom gatunkowy do różnorodności genetycznej<ref>{{cytuj stronę |url=http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20021841532 |rok= |tytuł=Konwencja o różnorodności biologicznej, sporządzona w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r. |opublikowany=Dz.U. 2002 nr 184 poz. 1532 (Internetowy System Aktów Prawnych, Kancelaria Sejmu RP) | data dostępu=2010-05-17 |język=pl}}</ref>.
Z ramienia [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] jednostką zajmującą się monitorowaniem stanu środowiska przyrodniczego w skali świata jest [[Centrum Monitoringu Ochrony Środowiska]] (''World Conservation Monitoring Centre''). Instytucja ta gromadzi, analizuje i publikuje informacje o wskaźnikach i zmianach stanu różnorodności biologicznej, zarówno na poziomie globalnym, jak i regionalnym<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.unep-wcmc.org/eap/index.aspx |rok= |tytuł=World Conservation Monitoring Centre |opublikowany=United Nations Environment Programme | data dostępu=2010-05-17 |język=en}}</ref>.
W [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] monitoring przyrodniczy prowadzony jest w szerokim zakresie w związku z wdrażaniem sieci [[Natura 2000]]. Kraje członkowskie zobowiązane są do prowadzenia monitoringu (dosłownie "nadzoru") stanu zachowania [[siedlisko przyrodnicze|siedlisk przyrodniczych]] i gatunków wymienionych w załącznikach do [[Dyrektywa siedliskowa|dyrektywy siedliskowej]] oraz do składania sprawozdań z wyników tego monitoringu co 6 lat<ref name=gios>{{cytuj stronę |url=http://www.gios.gov.pl/siedliska/ |rok= |tytuł=Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych |opublikowany=Główny Inspektorat Ochrony Środowiska | data dostępu=2010-05-17 |język=pl}}</ref>.
== Monitoring przyrodniczy w Polsce ==
W [[Polska|Polsce]] monitoring przyrodniczy realizowany jest w ramach [[państwowy monitoring środowiska|państwowego monitoringu środowiska]] przez [[
=== Monitoring przyrodniczy w sieci Natura 2000 ===
Przedmioty ochrony w sieci [[Natura 2000]] stanowią istotny przedmiot państwowego monitoringu środowiska. Jednak w zakresie monitoringu realizowanego przez [[
Poza możliwością wykorzystania wyników monitoringu przyrodniczego prowadzonego w obszarach Natura 2000 do sprawozdawania [[Komisja Europejska|Komisji Europejskiej]] o stanie siedlisk przyrodniczych i gatunków, jego wyniki są podstawą dla wnioskowania o zgodę Komisji Europejskiej na zmianę granic lub zlikwidowanie obszaru Natura 2000<ref>Art. 27a ustawy o ochronie przyrody (...)</ref>.
=== Monitoring przyrodniczy w pozostałych formach ochrony przyrody ===
Zaplanowanie zasad monitoringu przyrodniczego badającego skuteczność ochrony jest zadaniem każdego [[plan ochrony|planu ochrony]] [[park narodowy|parku narodowego]], [[rezerwat przyrody|rezerwatu przyrody]] i [[park krajobrazowy|parku krajobrazowego]]. Do sposobów ochrony wszelkich obszarów poddanych ochronie ścisłej, częściowej lub krajobrazowej należy monitorowanie i eliminacja lub ograniczanie zagrożeń antropogenicznych<ref>{{cytuj stronę |url=http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20050940794 |tytuł=Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody |opublikowany=2005 nr 94 poz. 794 (Internetowy System Aktów Prawnych, Kancelaria Sejmu RP) | data dostępu=2010-05-17 |język=pl}}</ref>.
=== Monitoring przyrodniczy a oceny oddziaływania na środowisko ===
Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [[raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko]] powinien zawierać m.in. przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie jego budowy i eksploatacji lub użytkowania, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru [[Natura 2000]] oraz integralność tego obszaru. Wymagany zakres raportu ostatecznie określa się w ramach [[ocena oddziaływania na środowisko|oceny oddziaływania na środowisko]]<ref>Art. 62 i 66 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku (..)</ref>. Ze względu na specyfikę przedmiotów ochrony w sieci Natura 2000 istotnym elementem oceny oddziaływania staje się zatem monitoring przyrodniczy.
Poza tym w przypadku strategicznej oceny oddziaływania na środowisko monitoring skutków jej realizacji prowadzi organ opracowujący projekt tego dokumentu (w zakresie szerszym niż dotyczącym tylko oddziaływania na środowisko przyrodnicze)<ref>Art. 55 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku (..)</ref>.
=== Biologiczny monitoring rzek ===
Na potrzeby biologicznego monitoringu rzek w Polsce
== Zobacz też ==▼
* [[Monitoring stanu czystości rzek]]▼
== Przypisy ==
Linia 38 ⟶ 41:
# Ustawa z dnia 16 kwietnia o ochronie przyrody ({{Dziennik Ustaw|2018|142}})
# Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ({{Dziennik Ustaw|2017|1405}})
▲== Zobacz też ==
▲* [[Monitoring stanu czystości rzek]]
[[Kategoria:Biomonitoring| ]]
| |||