Komunikacja interpersonalna: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: usunięcie pogrubienia z nagłówków |
|||
Linia 1:
{{Dopracować|źródła=2013-06
'''Komunikacja interpersonalna'''
Każdy komunikat składa się z zarówno elementów
Wyróżnić można trzy rodzaje językowego komunikowania się: słowne (werbalne), pisemne i sygnalizacyjne. Zaliczamy je wszystkie do [[Komunikacja językowa|komunikacji językowej]], gdyż zarówno podczas mówienia, jak i pisania lub sygnalizowania (palcówką, brajlem lub [[Alfabet Morse'a|alfabetem Morse’a]]) powstające w ich toku teksty tworzone są z wykorzystaniem symboli i reguł językowych. Dlatego też konieczne jest, aby odbiorca również znał język, według którego zostały zakodowane owe teksty. Wszystkie wymienione wyżej sposoby komunikacji pozostają językowymi, odmienny jest tylko kanał, czyli droga, przesyłania informacji i w konsekwencji substancja (nośnik) danego komunikatu (de Saussure). Wypowiedzi słowne mają bowiem substancję foniczną, teksty pisane
Angielski językoznawca John Lyons (1984) stwierdza, że „użycie terminów komunikacja słowna i zachowanie słowne w odniesieniu do zachowania językowego jest
W przypadku komunikacji
W obrębie kodu językowego wyróżniamy kod:
Kod parajęzykowy obejmuje tzw. składniki suprasegmentalne (niepodzielne), tworzące zarówno '''prozodyczne''', jak i '''paraprozodyczne''', występują jedynie podczas mówienia i modyfikują znaczenie danego komunikatu słownego. Stąd użycie określonej '''intonacji''' powoduje, iż ta sama wypowiedź oznacza pytanie lub negację. Ponieważ składniki te stosowanie zgodnie z określonymi regułami można mówić odpowiednio o subkodzie prozodycznymi i
'''Kod pozajęzykowy''' dotykowy i wzrokowy wiążą się w większym stopniu z odbiorem znaków przekazywanych przez nadawcę. jest najmniej zbadany, stąd niektórzy autorzy twierdzą, że nie obejmują one ściśle określonych reguł (Dobek-Ostrowska
Odpowiednie stosowanie tych kodów jest w znacznym stopniu uwarunkowane czynnikami natury kulturowej,
== Bariery komunikacyjne ==
Osiągnięcie porozumienia wymaga dobrej woli z obu stron. Poniżej podano
==
Nader często zdarza się, że nadawca – z reguły nieświadomie – stwarza bariery utrudniające zrozumienie jego intencji. Bariery te dają się uszeregować w ten sposób, że tworzą skrótowiec WOJAK. Skrótowiec ten daje się rozszyfrować w następujący sposób:
▲Osiągnięcie porozumienia wymaga dobrej woli z obu stron. Poniżej podano błedy najczęściej popełniane prze mówiącego oraz słuchacza.
▲Nader często zdarza się, że nadawca – z reguły nieświadomie – stwarza bariery utrudniające zrozumienie jego intencji. Bariery te dają się uszeregować w ten sposób, że tworzą skrótowiec WOJAK. Skrótowiec ten daje się rozszyfrować w następujący sposób:
▲1. Wieloznaczność komunikatów
3. Język
▲2. Osobista perspektywa
▲a) żargon
▲b) brak precyzji (myślenie)
▲c) odmiana społeczna
▲4. Asynchronizm przekazów
▲5. Komunikaty
▲=<small>Wieloznaczność wypowiedzi</small>=
Wystarczy przytoczyć chociażby stwierdzenie ''Hela ma parę'', aby uświadomić sobie, że może ono oznaczać, iż Hela ma z kim iść na wesele lub też, iż jest ona wyjątkowo silna i wytrzymała. Dotyczy to nie tylko języka potocznego, lecz także naukowego mimo wysiłków, aby uczynić go możliwie jednoznacznym.
=
Jedną z podstawowych przyczyn braku osiągania porozumienia, czy też w ogóle niemożności zrozumienia się jest '''uznawanie własnego punktu widzenia za powszechnie obowiązujący''' lub wręcz jedynie słuszny. Oznacza to, że nie potrafimy zaakceptować odmiennych poglądów i prowadząc z kimś dyskusję silnym negatywnym emocjom. Emocje te powodują, że schodzimy na niższy poziom orientacji (por. Obuchowski, 1985).
'''Język
Język ma charakter figuratywny. Znajduje to odzwierciedlenie w tzw. idiomach, czyli utartych zwrotach, przyjętych w danym języku.na przykład stwierdzenia
== Asynchronizm przekazów ==
Chodzi tu o jakże częste zjawisko rozmijania się wypowiedzi i intencji rozmówców. Znajduje to odzwierciedlenie w braku zgodności między tym, co dana osoba mówi, a przekazami niejęzykowymi. Inaczej rzecz ujmując, zachodzi tu niespójność między treścią słów a językiem ciała, który zdradza rzeczywiste intencje mówiącego. Z pewnością nie uwierzymy zapewnieniom kogoś, kto będzie twierdził, że bardzo nas lubi zaciskając przy tym zęby i patrząc na nas spode łba.
== Komunikaty ==
Jednakże nawet najbardziej intensywne wsłuchiwanie się w wypowiedzi mówiącego nie zda się na wiele, jeśli przekazywane przez niego komunikaty nie są formułowane poprawnie. Wśród owych błędnych przekazów wyróżnić można komunikaty:
1.
2.
3.
4.
5.
Tworzy to równie łatwy do zapamiętania skrótowiec (akronim) SARNA.
Zdarza się także, iż trudności w zrozumieniu mówiącego nie wynikają z braku
1.
Dotyczy to zwłaszcza przekazu, w którym zawarta jest wewnętrzna sprzeczność. Trudno na przykład spełnić prośbę kogoś, kto mówi: ''Bądź bardziej spontaniczny'', gdyż spontaniczność stanowi wynik psychicznego stanu danej osoby i nie można jej sobie nakazać.
''2.
3.
Typowy przykład to „rozmowa” matki z synem, w trakcie której matka wielokrotnie wskazuje na konieczność zabrania się do lekcji, a jej dziecko opowiada o wspaniałym filmie, który właśnie nadawany jest w telewizji
4.
Inny typ przekazów nieinformacyjnych powstaje w wyniku mieszania kilku wątków. Zwłaszcza małe dzieci przejawiają skłonność do mówienia o kilku rzeczach na raz, gdy usiłują przekazać nam wrażenia związane ze szczególnie ekscytującym zdarzeniem: ''Poszliśmy do ZOO. Oglądaliśmy małpy, kupiliśmy lody, a ten lew tak strasznie ryczał. A Ania poplamiła sukienkę
5.
Sytuację komplikują również pojawiające się okresowo tendencje do nadużywania modnych terminów. Swego czasu wszystko wykonywano „w temacie”, obecnie zaś większość wydarzeń artystycznych nabrało charakteru „kultowego”. Mamy bowiem kultowe, filmy, książki, a nawet piosenki.
== Bariery w odbiorze ==
Poziom umiejętności odbiorcy także nader często utrudnia skuteczne porozumiewanie się. Błędy, które najczęściej popełniamy w odbiorze skierowanych do nas wypowiedzi także można przedstawić w formie skrótowca. Jest to SFINKS, skrótowiec ten powstał z pierwszych liter następujących określeń:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
=== Słuch fonematyczny ===
Prawidłowy odbiór dźwięków mowy umożliwiają fonemy, czyli modele głosek. Pozawala to rozróżniać poszczególne wyrazy, np. koś, kos i koś. Modele te stanowią podstawę słuchu fonematycznego, typowego dla danego języka. Ponieważ modele te (fonemy) są odmienne w innych językach, stwarza to trudności w rozumieniu wypowiedzi
=== Filtrowanie ===
Tego typu nieporozumienia występują znacznie częściej w przebiegu naszych codziennych interakcji, niż to się zakłada. W przeciwnym razie zbędni byliby psychoterapeuci, którzy wyjaśniają zwaśnionym współmałżonkom rzeczywiste intencje ich partnera. Błędne odczytywanie intencji drugiej osoby prowadzi do wielu nieporozumień. Zazwyczaj zapominamy bowiem, że '''słuchacz interpretuje odbierane''' przez niego '''wypowiedzi przez pryzmat swych upodobań i uprzedzeń'''. Stanowi to swoisty filtr emocjonalny, który decyduje o nadawaniu swoistego znaczenia nawet niewinnym stwierdzeniom.
=== Interpretacja wypowiedzi ===
==== Krytycyzm ====
Nadmierny krytycyzm wobec mówiącego powoduje, ze w ogóle nie chcemy go słuchać. Ma to miejsce zwłaszcza wtedy, gdy '''uznamy go za osobę niewiarygodną lub też mało interesującą''', czego najlepszym przykładem są dyskusje toczone w telewizji przez polityków różnych opcji.
====
Następnym czynnikiem skutecznie utrudniającym słuchanie mówiącego są skojarzenia, jakie przychodzą nam do głowy w związku z wypowiadanymi słowami. Powoduje to błądzenie myślami.
== Rodzaje słuchania ==
Wyróżnić możemy trzy podstawowe rodzaje słuchania: 1. aktywne, 2. nierefleksyjne i 3. empatyczne.
=== 1. Słuchanie aktywne ===
Ten rodzaj słuchanie ma duże znaczenie w rozmowach
# zadawanie pytań w celu wyjaśnienia zaistniałych niejasności
# parafrazowanie, czyli powtarzanie wypowiedzi mówiącego w innej formie
# podsumowywanie
Należy także zwracać baczną uwagę na symptomy reakcji emocjonalnych i to zarówno
Są jednak sytuacje, gdy aktywność słuchacza nie jest wskazana. Ma to miejsce wówczas, gdy ktoś chce się wygadać, czyli – inaczej mówiąc – oczekuje od nas cierpliwego wysłuchania gnębiących go wątpliwości lub pragnie po prostu wyrazić swój żal i przygnębienie. Jak wiemy, tego typu '''„zrzucenie trosk wątroby”''' okazuje się niezwykle pomocne w przypadkach przytłaczających nas problemów.
Rola odbiorcy ogranicza się wówczas do zachęcania nadawcy do mówienia
a) zachęty językowe, np.
b)
Umiejętność słuchania nierefleksyjnego jest również przydatna w sytuacjach, gdy nadawca znajduje niżej od nas w hierarchii społecznej. Powoduje to, że nie czuje się on zbyt pewnie i łatwo ulega naszym sugestiom. Dlatego powinniśmy pamiętać, aby mu nie przerywać i
Wymaga zrozumienia stanu emocjonalnego mówiącego. Bardzo częstym błędem jest używanie stwierdzeń:
Efektywne słuchanie wymaga nie tylko znajomości reguł językowych i dobrej woli ze strony słuchacza, lecz także wiedzy o otaczającej nas rzeczywistości oraz doświadczenia, które nabywamy w różnego typu interakcjach z innymi ludźmi. W związku z powyższym wprowadzono pojęcie '''kompetencji komunikacyjnej''', które uwypukla znaczenie czynników społecznych w porozumiewaniu się. Termin ten wskazuje na fakt, że dla sprawnego porozumiewania nie wystarcza zdolność do konstruowania poprawnych gramatycznie wypowiedzi, co bywa określane mianem '''kompetencji językowej'''. Konieczna jest tu również znajomość reguł używania tych wypowiedzi w określonych sytuacjach. W czym bardzo pomocne jest znajomość reguł społecznych i kulturowych, co określa się także mianem '''pragmatyki językowej
W trakcie słuchania innych zachodzą '''naturalne wahnięcia uwagi i przesłyszenia'''. Często również uwagę naszą rozpraszają inne czynniki. Może to być nadmierny hałas, co zmusza nas do uzupełniania odbieranych wypowiedzi. W teorii informacji
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
▲Brown Steve (1996). Jak mówić, aby ludzie nas słuchali Warszawa: Oficyna Wydawnicza Logos.
Dobek-Ostrowska, B. (1999). ''Podstawy komunikowania społecznego''. Wrocław: Wydawnictwo Astrum.
Linia 164 ⟶ 159:
Kaczmarek, B. L. J. (1998a). ''Mózg, język, zachowanie''. Lublin: Wydawnictwo UMCS.Kaczmarek B.L.J. (2009) Misterne gry w komunikację. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Levinson, Stephen C. (2010). ''Pragmatyka''
Lyons, J. (1984). ''Semantyka I''. Warszawa: PWN.
Linia 172 ⟶ 167:
[[Kategoria:Mikrosocjologia]]
[[Kategoria:Komunikacja| ]]
|