Wawel: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
WP:SK, lit.
Linia 137:
W 1905 cesarz [[Franciszek Józef I]] wyraził zgodę na opuszczenie przez wojska austriackie Wawelu. Rozpoczęto prace konserwatorskie, którymi kierował [[Zygmunt Hendel]], a następnie [[Adolf Szyszko-Bohusz]], który odnalazł [[Rotunda Najświętszej Marii Panny na Wawelu|rotundę Najświętszej Marii Panny]] i inne relikty wczesnych budowli. Renowacja wzgórza finansowana była m.in. ze składek społecznych. Ofiarodawców upamiętniano wmurowując cegiełki z ich nazwiskami w mur przy północnym wjeździe na zamek, przy którym wzniesiono także [[Brama Herbowa na Wawelu|Bramę Herbową]] i ustawiono konny [[pomnik Tadeusza Kościuszki na Wawelu|pomnik Tadeusza Kościuszki]]. Przewodniczącym amerykańsko-polskiego komitetu odbudowy zamku i katedry na Wawelu był ks. [[Franciszek Ksawery Kurkowski]]<ref>{{Cytuj książkę | autor = Borys Łapiszczak | tytuł = Sanok w Królestwie Galicji i Lodomerii na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. VIII | wydawca = Poligrafia | miejsce = Sanok | data = 2005 | strony = 21 | isbn = 83-918650-2-9}}</ref>.
 
W latach 1904–1907 [[Stanisław Wyspiański]] i [[Władysław Ekielski]] opracowali plan zabudowy wzgórza, noszący nazwę ''[[Akropolis Wawelskie|Akropolis]]''. Ta nigdy niezrealizowana idea zakładała umieszczenie na Wawelu m.in. polskiegosiedziby sejmuSejmu i senatuSenatu, [[Muzeum Narodowe w Krakowie|Muzeum Narodowego]], [[Akademia Umiejętności|Akademii Umiejętności]] i Kuriikurii Biskupiejbiskupiej. Całość miała wzorować się na starożytnej architekturze – autorzy założyli wybudowanie np. [[teatr grecki|teatru greckiego]] czy posągu [[Nike (mitologia)|Nike]].
[[Plik:Grobowiec krolowej Jadwigi.jpg|thumb|left|upright|Fragment grobowca [[Jadwiga Andegaweńska|królowej Jadwigi]]]]
W tym okresie katedra wzbogaciła się o dwa nowe nagrobki: [[Jadwiga Andegaweńska|królowej Jadwigi]] (z 1902 r.) i symboliczny [[Władysław III Warneńczyk|Władysława Warneńczyka]] (z 1906 r.), oba autorstwa [[Antoni Madeyski|Antoniego Madeyskiego]]. Kaplica królowej Zofii została ozdobiona w latach 1902–1904 przez [[Włodzimierz Tetmajer|Włodzimierza Tetmajera]] dekoracją malarską, przedstawiającą polskich świętych i bohaterów narodowych. Natomiast w skarbcu katedralnym malowidła w latach 1900–1902 wykonał [[Józef Mehoffer]]. On też jest autorem witraży w oknach [[transept]]u katedry (ukazują one Chrystusa Bolesnego, Maryję i geniusze cierpienia), malowideł i witrażu w [[Kaplica Szafrańców na Wawelu|kaplicy Szafrańców]] oraz witraży w [[Kaplica Świętokrzyska na Wawelu|kaplicy Świętokrzyskiej]]. Swoje projekty witraży do katedry, nigdy niezrealizowane, stworzył także Stanisław Wyspiański.
 
W dwudziestoleciu międzywojennym, tuż po odzyskaniu niepodległości, polskie władze centralne, uznały wawelski zamek, za gmach reprezentacyjny Rzeczypospolitej do użytku Naczelnika Państwa, a następnie dla Prezydenta RP.
 
Uchwałą zaś Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 r., krakowski zespół urbanistyczny na Wawelu, stał się jedną z oficjalnych Rezydencjirezydencji Prezydenta PolskiRP (do dzisiaj, zachował się apartament Prezydenta RP Ignacego Mościckiego). Do dziś nie istnieje taki akt prawny, wydany przez władze niepodległej Rzeczypospolitej (nie licząc decyzji stalinowskiej KRN, ustanawiającej na Wawelu muzeum), który znosiłby ten zapis.
 
W 1921 r. na [[Bastion Władysława IV na Wawelu|bastionie króla Władysława IV Wazy]] stanął [[Pomnik Tadeusza Kościuszki na Wawelu|pomnik Tadeusza Kościuszki]] dłuta [[Leonard Marconi|Leonarda Marconiego]] i [[Antoni Popiel|Antoniego Popiela]].
 
W 1927 r. sprowadzono na Wawel prochy [[Juliusz Słowacki|Juliusza Słowackiego]] i jego matki [[Salomea Słowacka|Salomei Becu]]; w 1935 r. pochowano tu też [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]].