Wikipedia

Fryderyk August III Wettyn: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Kelvin (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
39 213 edycji
drobne redakcyjne, n. linki, WP:SK+mSK+ToS+Bn, automat. popr. pisowni
Linia 29:
|1. związek od =
|1. związek do =
|1. dzieci = [[Fryderyk August Jerzy Wettyn|Fryderyk August]]<br />[[Fryderyk Krystian Albert Wettyn|Fryderyk Krystian]]<br />Ernest Henryk<br />Maria<br />Małgorzata<br />Maria Alicja<br />[[Anna Wettyn (1903-19761903–1976)|Anna]]
|odznaczenia = {{order|ODKR}} {{order|OWŚH}} {{order|OZC}} {{order|OAS}} {{order|OSS}} {{order|OMA}} {{order|ZKM|BWKHD}} {{order|OZR|A}} {{order|OŚSA|KW}} {{order|OCO}} {{order|PM}} {{order|EK|1}} {{order|EK|2}} {{order|OŚAP}} {{order|OŚH}} {{order|KOS}} {{order|KZOPW}}
|commons = Category:Frederick Augustus III of Saxony
Linia 35:
|wikicytaty = Fryderyk August III Saski
}}
'''Fryderyk August III Wettyn''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Friedrich August Johann Ludwig Karl Gustav Gregor Philipp von Sachsen'') (ur. [[25 maja]] [[1865]] w [[Drezno|Dreźnie]], zm. [[18 lutego]] [[1932]] w Sibyllenort, ob. [[Szczodre]]) – ostatni [[władcy Saksonii|król Saksonii]] panujący w latach [[1904]]-–[[1918]], [[marszałek polny|Generalfeldmarschall]] armii niemieckiej podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]].
 
== Życiorys ==
Syn króla Saksonii [[Jerzy Wettyn|Jerzego]] i [[infant]]ki [[Portugalia|portugalskiej]] [[Maria Anna Portugalska|Marii Anny]]. Otrzymał staranne, ale i surowe wychowanie. W 1883 roku zdał maturę z wyróżnieniem. Po maturze w semestrze 1884/1885 studiował na [[Uniwersytet w StrasburguStrasburski|Uniwersytecie w Strasburgu]] i jako pierwszy członek rodziny królewskiej w semestrze 1885/1886 na państwowym [[Uniwersytet w Lipsku|Uniwersytecie w Lipsku]]. Uczęszczał na kursy prawa, nauk politycznych i historii. Edukację na uczelni uzupełniał licznymi podróżami po [[Saksonia|Saksonii]], [[Anglia|Anglii]], [[Włochy|Włoszech]], [[Grecja|Grecji]] czy [[Bliski Wschód|Bliskim Wschodzie]].
 
W roku 1877 wstąpił do saskiego wojska. Z powodu swych koligacji rodzinnych szybko awansował. w 1898 roku został awansowany na generała-porucznika i dowódcę 1. Królewskiej Saksońskiej Dywizji. W cztery lata później, w 1902 roku został dowódcą 1. Saksońskiej Armii. Z dowództwa zrezygnował w momencie objęcia tronu. W 1912 roku został już jako król Fryderyk August III mianowany feldmarszałkiem. Król kochał wojsko i polowania. Często przebywał w wybudowanym przez siebie pałacyku w [[Dobrodzień|Dobrodzieniu]] (ówcześnie Guttentag), miasteczku w obecnym województwie opolskim. Otrzymał honorowy tytuł Wielkiego Łowczego Dobrodzienia, a po jego śmierci tamtejsi leśnicy upamiętnili Fryderyka Augusta III inskrypcją na głazie znajdującym się do dziś koło leśniczówki w [[Rzędowice (województwo opolskie)|Rzędowicach]] koło Dobrodzienia<ref>Edard Goszyk, Łowiectwo Dobrodzienia, Echo Dobrodzienia, Październik – Listopad 2010, nr 80, s. 14.</ref>. Był także zapalonym alpinistą. Wspiął się na szczyt [[Großglockner]] oraz inne szczyty w Alpach<ref>''Mitteilungen des Deutschen und Österreichischen Alpenvereins'', Jahrgang 1908, (Band XXXIV), S.&nbsp;236.</ref>
 
[[Plik:S.M. Friedrich August III. von Sachsen 32.jpg|thumb|lewo|Fryderyk August III]]
 
== Panowanie ==
Fryderyk August objął tron po swoim ojcu 15 października 1904 roku. W krótkim czasie zyskał sympatię i uznanie poddanych, dla których był ojcem ojczyzny. Był bardziej otwarty na kontakty i rozmowy z ludźmi. Współpracował z grupą konserwatystów w parlamencie. Po kolejnych wyborach siły konserwatystów zostały poważnie uszczuplone. Parlament stał się bardziej demokratyczny. Jako nominalny dowódca uczestniczył w [[I wojna światowa|I wojnie światowej]]. Osobiście nie dowodził armią. W następstwie wydarzeń [[Rewolucja listopadowa 1918|rewolucji listopadowej 1918]] roku dnia 13 listopada abdykował. Po abdykacji osiadł naw zamku[[Pałac Sybilli w Szczodrem|pałacu]] w [[Szczodre]]m, gdzie zmarł.
 
== Małżeństwo i dzieci ==
21 listopada 1891, w [[Wiedeń|Wiedniu]] poślubił arcyksiężniczkę [[Luiza Habsburg-Lothringen|Luizę Habsburg-Lotaryńską]], córkę księcia Toskanii [[Ferdynand IV Toskański|Ferdynanda IV]] i księżniczki parmeńskiej [[Alicja Burbon-Parmeńska (1849-19351849–1935)|Alicji]]. Rozwiedli się w 1903 roku po tym, jak Luiza uciekła, będąc w ciąży z ich ostatnim dzieckiem. Para miała 7 dzieci:
* [[Fryderyk August Jerzy Wettyn|Fryderyk August]] (I 1893–1943) – jezuita, zamordowany<ref>Klaus Günzel: ''Chciałbym być sam.''Życie bez kompromisów: Jerzy, ostatni książę koronny Saksonii, Die Zeit, 23/1998, S. 1.</ref> przez [[Schutzstaffel|SS]];
* [[Fryderyk Krystian Albert Wettyn|Fryderyk Krystian]] (XII 1893–1968) – margrabia Miśni, książę Saksonii, głowa rodu Wettynów;
* Ernest Henryk (1896–1971) – ożenił się w z [[Zofia Luksemburska|Zofią Luksemburską]], a następnie z Wirginią Dulon;
* Maria (1898);
* Małgorzata (1900–1962) – żona Fryderyka, księcia Hohenzollern;
* Maria Alicja (1901–1990) – żona Franciszka Józefa, księcia Hohenzollern-Emden;
* [[Anna Wettyn (1903-19761903–1976)|Anna]] (1903–1976) – żona arcyksięcia Józefa Franciszka Habsburg-Lotaryńskiego, a następnie Reginalda Kazanjiana
 
== Galeria ==
<gallery>
FilePlik:Prinz Friedrich August von Sachsen mit seinen Brüdern Prinz Maximilian von Sachsen und Prinz Johann Georg von Sachsen, Fotografie, um 1888.jpg|Fryderyk August z braćmi: Janem Jerzym (z prawej) i Maksymilianem (z lewej) w 1888 roku
FilePlik:Prinz Friedrich August um 1889.jpg|Fryderyk August jako następca tronu około 1890 roku
FilePlik:Habsburg–Toscanai Lujza Antonietta főhercegnő szász koronahercegné1903-6.jpg|Fryderyk August III z żoną i dziećmi w 1903 roku
FilePlik:Friedrich August III von Sachsen in Paradeuniform.jpg|Fryderyk August III w 1912 roku
FilePlik:S.M. Friedrich August III. von Sachsen 27.jpg|Fryderyk August III z dziećmi w 1914 roku
FilePlik:Friedrich August III van Saksen.jpg|Fryderyk August III w 1914 roku
FilePlik:Bundesarchiv Bild 102-13162, Dresden, Beisetzung Friedrich August III..jpg|Pogrzeb Fryderyka Augusta III w 1932 roku
</gallery>
 
== Odznaczenia ==
[[FilePlik:Karte Große Orientreise von Friedrich August III.png|thumb|350px|Plan wielkiej podróży orientalnej Fryderyka Augusta odbytej na przełomie 1889 i 1890 roku]]
* [[Order Korony Rucianej|Wielki Mistrz Orderu Korony Rucianej]] (Saksonia){{r|tn}}
* [[Order Wojskowy Świętego Henryka|Wielki Mistrz Orderu Świętego Henryka]] (Saksonia)
Linia 81:
* [[Krzyż Żelazny]] I i II Klasy (Prusy)
* [[Order Złotego Runa]] (Austro-Węgry){{r|tn}}
* [[Order Świętego Stefana|Krzyż Wielki Orderu Świętego Stefana]](1886, Austro-Węgry)<ref>''[http://alex.onb.ac.at/cgi-content/alex?aid=shb&datum=1918&size=45&page=429 Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie]''. Wiedeń: 1818, s. 55.</ref>
* [[Order Królewski Serafinów]] (Szwecja){{r|tn}}
* [[Order Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania|Order Świętego Andrzeja]] (Rosja){{r|tn}}
* [[Order Świętego Huberta]] (Bawaria)<ref name=tn>{{Cytuj książkę | tytuł = The titled nobility of Europe | url = http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/doccontent?id=13388&from=FBC | wydawca = Harrison & Sons | miejsce = Londyn | data = 1914 | strony = 170 | język = en}}</ref>
* [[Krzyż Zasługi za Odznaczenie się Podczas Wojny|Krzyż Zasługi Wojennej]] II kl. (Meklemburgia-Strelitz)<ref>Peter Ohm-Hieronymussen: ''Die Mecklenburg-Strelitzer Orden und Ehrenzeichen'', Kopenhaga, 2000, s. 150 {{lang|de}}.</ref>
 
== Genealogia ==
{| class="wikitable" style="background:000000; font-size:85%; text-align:center"
|- bgcolor="#FF0000"
!colspan="9"|
Linia 94:
|'''Prapradziadkowie'''
|colspan="1"|
elektor Saksonii<br />[[Fryderyk Krystian Leopold Wettyn|Fryderyk Krystian Wettyn]]<br />(1722-17631722–1763)<br />
∞ 1747<br />
[[Maria Antonina Wittelsbach]]<br />(1724-17801724–1780)
|colspan="1"|
książę Parmy<br />[[Ferdynand I Parmeński]]<br />(1751-18021751–1802)<br />
∞1769<br />
[[Maria Amalia Habsburg (1746-1804)]]<br />
|colspan="1"|
[[Fryderyk Michał Wittelsbach (Pfalz-Birkenfeld)]]<br />(1724-17671724–1767)<br />
∞1746<br />
[[Maria Franciszka Wittelsbach (Pfalz-Sulzbach)]]<br />(1724-17941724–1794)
|colspan="1"|
[[Karol Ludwik Badeński (1755-1801)|Karol Ludwik Badeński]]<br />(1755-18011755–1801)<br />
∞1775<br />
[[Amalia Fryderyka Hessenz Hesji-Darmstadt]]<br />(1754-18321754–1832)
|colspan="1"|
[[Franciszek Sachsenz Saksonii-CoburgCoburga-Saalfeld]]<br />(1750-18061750–1806)<br />
∞1777<br />
[[Augusta Reuss-Ebersdorf]]<br />(1757-18311757–1831)
|colspan="1"|
Franciszek Józef Koháry<br />(1760 – 18261760–1826)<br />
∞1792<br />
Maria Antonia Waldstein-Wartenberg<br />(1771-18541771–1854)
|colspan="1"|
król Portugalii<br />[[Jan VI (król Portugalii)|Jan VI Bragança]]<br />(1767-18261767–1826)<br />
∞1785<br />
[[Karolina Joachima Burbon]]<br />(1775-18301775–1830)
|colspan="1"|
cesarz Austrii<br />[[Franciszek II Habsburg]]<br />(1768-18351768–1835)<br />
∞ 1790<br />
[[Maria Teresa Burbon-Sycylijska]]<br />(1772-18071772–1807)
|-
|'''Pradziadkowie'''
|colspan="2"|
[[Maksymilian Wettyn]]<br />(1759-18381759–1838)<br />
∞1792<br />
[[Karolina Burbon-Parmeńska]]<br />(1770-18041770–1804)
|colspan="2"|
król Bawarii<br />[[Maksymilian I Józef Wittelsbach]]<br />(1756-18251756–1825)<br />
∞ 1797<br />
[[Karolina Fryderyka Badeńska]]<br />(1776-18411776–1841)
|colspan="2"|
Ferdynand Koburg<br />(1785-18511785–1851)<br />
∞ 1815<br />
Maria Antonia Koháry<br />(1797-18621797–1862)
|colspan="2"|
cesarz Brazylii<br />[[Piotr I (cesarz Brazylii)|Piotr I Bragança]]<br />(1798-18341798–1834)<br />
∞ 1817<br />
[[Maria Leopoldyna Habsburg]]<br />(1797-18261797–1826)
|-
|'''Dziadkowie'''
|colspan="4"|
król Saksonii<br />[[Jan Wettyn]]<br />(1801-18731801–1873)<br />
∞1822<br />
[[Amelia Augusta Wittelsbach]]<br />(1801-18771801–1877)<br />
|colspan="4"|
król Portugalii<br />[[Ferdynand II Koburg]]<br />(1819-18851819–1885)<br />
∞1836<br />
królowa Portugalii<br />[[Maria II (królowa Portugalii)|Maria Bragança]]<br />(1819-18531819–1853)<br />
|-
|'''Rodzice'''
|colspan="8"|
król Saksonii<br />[[Jerzy Wettyn]]<br />(1832-19041832–1904)<br />
∞1859<br />
[[Maria Anna Portugalska|Maria Anna Bragança]]<br />(1843-18841843–1884)
|- bgcolor="#008000"
|colspan="9"|
'''Fryderyk August III Wettyn (1865-19321865–1932) król Saksonii'''
|}
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Fryderyk_August_III_Wettyn”