Mesjanizm polski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Linia 76:
=== Juliusz Słowacki ===
[[Plik:Juliusz Słowacki by Tytus Byczkowski.PNG|thumb|Portret Juliusza Słowackiego ([[Tytus Byczkowski]], 1831).]]
Mesjanizm jest istotnym elementem twórczości [[Juliusz Słowacki|Juliusza Słowackiego]]. W formie był podobny do mesjanizmu Mickiewicza (z którym konkurował) i Towiańskiego (któremu zawdzięczał inspiracje i któremu początkowo dedykował ''[[Król-Duch|Króla-Ducha]]''{{odn|Walicki|1986|s=116}}). Słowacki należał przez pewien czas do Koła Sprawy Bożej, wystąpił z niej jednak sprzeciwiając się ograniczeniom wolności osobistej członków i zbyt przychylnym stosunkiem Towiańskiego do Rosji{{odn|Walicki|1986|s=116}}. Myśl Słowackiego jest właściwie całkowicie sformułowana w formie literackiej: w dramatach historycznych, poematach i wierszach. W ''[[Kordian (dramat)|Kordianie]]'' formułuje ideę Polski jako [[winkleriedyzmwinkelriedyzm|Winkelrieda Narodów]], porównując ją do fikcyjnego średniowiecznego bohatera [[Arnold Winkelrieda|Arnolda Winkelrieda]], który swoją śmiercią umożliwił zwycięstwo Szwajcarów nad Austriakami. Była to polemika z Mickiewiczowską ideą Polski jako Chrystusa Narodów. Koncepcja Słowackiego zakładała aktywne działanie (a nie pasywne cierpienie), a sam Winkelried poprzez swoją śmierć (a nie zmartwychwstanie) prowadzi do wolności narodów Europy<ref>{{cytuj|autor=Juliusz Kijas|tytuł=Polska Winkelriedem narodów: (na marginesie M. Kridla "Antagonizm wieszczów")|czasopismo=Pamiętnik Literacki|data=1925|wolumin=25|s=457=460}}</ref>.
 
Podobnie jak u Mickiewicza i Towiańskiego, mesjanizm Słowackiego jest [[perfekcjonizm moralny|perfekcjonistycznym]] [[spirytualizm]]em. Łączył w sobie romantyczne przekonanie o roli natchnienia i otwarcia na sferę mistyczną, które dostępne były wybitnym poetom, z chęcią stworzenia [[kosmogonia|kosmogoniczno]]-spirytualistycznego systemu filozoficznego ([[filozofia genezyjska]]), w której "duch globowy" rozwijał się poprzez kolejne swoje manifestacje w przyrodzie i ludzkich działaniach ([[metempsychoza]]). Duchy, w pełnym cierpienia i pracy procesie historycznym doskonalą się moralnie, dochodząc stopniowo do samoświadomości i ostatecznie do doskonałości moralnej ludzkości i jej instytucji. Istotnymi instrumentami tego rozwoju ducha są narody, a szczególnie naród polski, symbolizujący dzieje powszechne i mający ustanowić ustrój idealny{{odn|Pieróg|2002|s=539}}{{odn|Walicki|1986|s=116}}.