Carl Benz: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
+ w edycji |
+ rozbudowa artykułu na podstawie przypisów w Tygodniu Motoryzacyjnym |
||
Linia 1:
{{Biogram infobox
|imię i nazwisko = Carl Benz
Linia 18 ⟶ 17:
|www =
}}
[[Plik:Benz Patent Motorwagen 1886 (Replica).jpg|200px|thumb|Replika pojazdu [[Benz Patent
[[Plik:Benz Patent Motorwagen Engine.jpg|200px|thumb|Silnik pojazdu Benz Patent
[[Plik:Karl Benz Führerschein.jpg|200px|thumb|Pierwsze na świecie prawo jazdy, wydane Carlowi Benzowi
[[Plik:Automuseum Dr Carl Benz.jpg|200px|thumb|Muzeum pojazdów Dr. Carla Benza w
== Życiorys ==
Carl Benz urodził się [[25 listopada]] [[1844]] roku w Mühlburgu (obecnie dzielnica [[Karlsruhe]]) jako Karl Friedrich Michael Wailand{{r|:1}}. Jego rodzice – Johann Georg Benz (1809–46), maszynista i Josephine Vaillant (1812–70) – pobrali się pod koniec 1845 roku{{r|:1}}. Matka pochodziła z rodziny francuskich [[hugenoci|hugenotów]]{{r|:1}}. Ojciec zmarł w 1846 roku{{r|DHM}}.
▲Urodził się 25 listopada 1844 w Mühlburgu (obecnie dzielnica [[Karlsruhe]]) w Niemczech. Używane są dwie formy imienia Benza: w akcie urodzenia otrzymał wpisane imię Karl, pod takim imieniem otrzymał też patent w 1880 roku. W późniejszym okresie jednak, zgodnie z francuską modą pisowni w języku niemieckim, zaczął używać imienia w formie Carl. Pod takim imieniem został mu wydany patent w 1882 roku, a swoje przedsiębiorstwo nazwał Carl Benz Söhne<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.daimler.com/dccom/0-5-1333261-1-1279445-1-0-0-0-0-1-8-7145-0-0-0-0-0-0-0.html | tytuł = Carl Benz | opublikowany = Daimler AG | data = | data dostępu = 2015-08-11}}</ref> (Carl Benz i synowie).
W 1853
W 1871 roku powrócił do Mannheim, które przeżywało okres rozwoju przemysłowego{{r|NDB}}. Wraz ze wspólnikiem Augustem Ritterem{{r|:2}} założył odlewnię żelaza i warsztat mechaniczny{{r|DHM}}. Zaczął pracę nad niekolejowym pojazdem samobieżnym{{r|DHM}}. Spółka wkrótce się rozpadła, a Benzowi udało się uratować przedsiębiorstwo dzięki posagowi żony [[Bertha Benz|Berty Ringer]], z którą ożenił się w 1872 roku{{r|DHM}}. Para miała dwóch synów i jedną córkę{{r|DHM}}.
W latach 1877–1880 opracował konstrukcję [[silnik dwusuwowy|dwusuwowego]] [[silnik spalinowy|silnika spalinowego]]{{r|NDB}}. W 1880 roku założył spółkę akcyjną, w której miał 5% udziałów, która rozpoczęła produkcję silników jego konstrukcji – najpierw o mocy 1 [[Koń mechaniczny|konia mechanicznego]] a później, na większą skalę, o mocy 4{{r|DHM}}. Nieporozumienia ze wspólnikami spowodowały, że Benz w 1883 roku wycofał się z przedsięwzięcia i z innymi partnerami założył [[Benz & Cie.|Benz & Cie. Rheinische Gasmotorenfabrik]]{{r|DHM|NDB}}. Benz nie otrzymał patentu na swój dwusuwowy silnik spalinowy, lecz jego pojedyncze części np. elektryczna [[świeca zapłonowa]], mogły zostać objęte ochroną{{r|DHM}}. Pracował nad lżejszą wersją silnika, który mógłby być użyty w pojedzie{{r|DHM}}. W 1884 roku opracował projekt pojazdu, który skonstruował w 1885 roku{{r|NDB}}. Był to trzykołowy [[pojazd]] z silnikiem spalinowym i elektrycznym zapłonem, który rozwijał prędkość 16 km/h{{r|:3}}. Benz, który opatentował pojazd – [[Benz Patent-Motorwagen Nummer 1]] w 1886 roku, uważany jest za konstruktora pierwszego samochodu{{r|:3}}. W 2011 roku patent Benza DRP 37435 „Fahrzeug mit Gasmotorenbetrieb” został wpisany na międzynarodową Listę UNESCO najbardziej wartościowych dokumentów – [[Pamięć Świata]] ([[język angielski|ang.]] ''Memory of the World''){{r|MoW}}.
Opinia publiczna początkowo nie zaakceptowała wynalazku{{r|DHM}}. Benz zaczął udoskonalać swój pojazd w zakładach swojej firmy Benz & Cie. Rheinische Gasmotorenfabrik i w 1888 roku wypuścił na rynek ulepszoną wersję swojego pojazdu, która spotkała się z dużym zainteresowaniem, lecz nie znalazła wielu nabywców{{r|:3}}. Benz zaprezentował swój pojazd na targach w Monachium, gdzie uzyskał pozwolenie na publiczną demonstrację możliwości pojazdu przez dwie godziny dziennie{{r|NDB}}. Na targach pojazd zdobył Wielkim Zloty Medal{{r|DHM}}.
5 sierpnia 1888 roku, żona Benza [[Bertha Benz|Bertha]], w tajemnicy przed mężem, udała się wraz z nastoletnimi synami, w podróż z Mannheim do Pforzheim samochodem skonstruowanym przez męża{{r|:3}}. Podczas podróży osobiście dokonywała koniecznych napraw, jak przetkanie rurki doprowadzającej paliwo do gaźnika przy pomocy szpilki do włosów{{r|:3}}. Tym samym zapisała się w historii jako pierwsza osoba, której udało się samodzielnie pokonać samochodem ponad stukilometrowy dystans (105 km){{r|:3}}. Wyprawa Berthy Benz przyniosła wielki rozgłos, co przełożyło się na zwiększenie sprzedaży samochodów Benza{{r|:3}}.
W 1889 roku Benz zaprezentował swój pojazd na targach w [[Paryż]]u, co jednak nie przyniosło mu więcej klientów{{r|NDB}}. O niski popyt Benz obwiniał zły stan dróg, który uniemożliwiał komfortową jazdę{{r|NDB}}. Skupił się wówczas na pracy nad budową czterokołowego pojazdu o napędzie spalinowym{{r|DHM}}. Głównym wyzwaniem było zbudowanie odpowiedniego [[Układ kierowniczy|układu kierowniczego]], któremu Benz szybko sprostał i w 1892–93 opatentował „Wagenlenkvorrichtung mit tangential zu den Rädern zu stellenden Lenkkreisen”{{r|NDB}}. Ulepszył wówczas również m.in. elektryczna [[świeca zapłonowa|świecę zapłonową]], [[gaźnik]], [[chłodnica|chłodnicę]] i zwiększył moc silnika{{r|NDB}}.
Carl Benz zmarł w wieku 84 lat, 4 kwietnia 1929 w [[Ladenburg]]u.▼
Rosnąca produkcja Benz & Cie. Rheinische Gasmotorenfabrik wymagała coraz większych nakładów kapitałowych, w 1899 roku została przekształcona w spółkę, w której Benz miał jedną trzecią udziałów{{r|DHM}}. W 1900 roku firma produkowała 603 różne samochody od osobowych po wyścigowe{{r|DHM}}. W 1903 roku w przedsiębiorstwie doszło do konfliktu – Benz wycofał się i przeniósł do [[Ladenburg]]a, gdzie wraz z synami założył w 1906 roku firmę Benz Söhne{{r|NDB|DHM|:2}}. To przedsiębiorstwo po połączeniu w roku 1926 ze spółką [[Daimler-Motoren-Gesellschaft]] przekształciła się w spółkę akcyjną [[Daimler-Benz|Daimler-Benz AG]]{{r|DHM}}.
== Galeria ==▼
▲Plik:Werkstatt Carl Benz.png|Warsztat Carla Benza w Mannheim/Niemcy
▲Plik:Benz Patent Motorwagen 1886 (Replica).jpg|Replika pojazdu Benz Patent Motorwagen z 1885 r.
== Publikacje ==
▲Plik:Benz Patent Motorwagen Engine.jpg|Silnik pojazdu Benz Patent Motorwagen
* 1925 – ''Lebensfahrt eines deutschen Erfinders''{{r|:5}}
▲Plik:Karl Benz Führerschein.jpg|Pierwsze na świecie prawo jazdy, wydane Carlowi Benzowi w 1 sierpnia 1888 r.
▲Plik:Automuseum Dr Carl Benz.jpg|Muzeum pojazdów Dr. Carla Benza w Ladenburg/Niemcy
== Upamiętnienie ==
Na cześć Carla Benza nazwano jedną z [[przełęcz]]y na [[Trinity Peninsula]] na [[Antarktyda|Antarktydzie]]{{r|:4}}.
W 2007 roku college inżynierii mechanicznej [[Karlsruher Institut für Technologie]] został przemianowany na [[Carl Benz School of Engineering]]{{r|:7}}.
== Zobacz też ==
* [[Benz]]
* [[Gottlieb Daimler]]
{{Uwagi}}
== Przypisy ==
{{Przypisy
* <ref name="DHM">{{Cytuj stronę | url = https://www.dhm.de/lemo/biografie/biografie-carl-friedrich-benz.html | tytuł = Carl Friedrich Benz 1844–1929 | opublikowany = Deutsches Historisches Museum | data = | data dostępu = 2018-08-14| język = de}}</ref>
* <ref name="MoW">{{Cytuj stronę | url = http://www.unesco.org/new/en/communication-and-information/memory-of-the-world/register/full-list-of-registered-heritage/registered-heritage-page-1/benz-patent-of-1886/ | tytuł = Patent DRP 37435 “Vehicle with gas engine operation” submitted by Carl Benz, 1886 | autor = UNESCO | język = en | data dostępu = 2018-08-09}}</ref>
* <ref name="NDB">{{Cytuj książkę | tytuł = [[Neue Deutsche Biographie]] | data = 1955 | strony = 57–59 [Online-Version] | tytuł tomu = 2 | rozdział = Benz, Carl | imię r = Benz, Carl | nazwisko r = Broecker | data dostępu = 2018-08-14 | url = https://www.deutsche-biographie.de/pnd118509225.html#ndbcontent | język = de}}</ref>
* <ref name=":0">{{Cytuj stronę | url = https://www.daimler.com/company/tradition/founders-pioneers/carl-benz.html| tytuł = Carl Benz | opublikowany = Daimler AG | język = en| data dostępu = 2018-08-14}}</ref>
* <ref name=":1">{{Cytuj stronę | url = https://www.karlsruhe.de/b1/stadtgeschichte/blick_geschichte/blick89/aufsatz2.de | tytuł = Karlsruhe: Stadtgeschichte, Blick in die Geschichte Nr. 89 vom 23. Dezember 2010, Neue Erkenntnisse aus dem Kirchenbuch Das Geburtshaus von Carl Benz in Mühlburg| autor = Peter Pretsch | data = 2018-08-14| język = de | data dostępu = 2018-08-14}}</ref>
* <ref name=":2">{{Cytuj stronę | url = https://www.daimler.com/company/tradition/founders-pioneers/carl-benz.html | tytuł = Carl Benz Founders and pioneers | autor = Daimler | język = en | data dostępu = 2018-08-14}}</ref>
* <ref name=":3">{{Cytuj książkę | autor = Ronald M. Dell, Patrick T. Moseley, David A. J. Rand | tytuł = Towards Sustainable Road Transport | wydawca = Academic Press | data = 2014 | strony = 37–41 | isbn = 9780124046917 | data dostępu = 2018-08-14| url = https://books.google.fi/books?id=rVcXAwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|język= en}}</ref>
* <ref name=":4">{{Cytuj stronę | url= https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/scar/search_names_action.cfm?search_text=Benz+Pass&feature_type_code=0&country_id=0&relic_options=include_relics&north=-45.0&south=-90.0&west=-180.0&east=180.0&search_near=&radius=0.5&gazetteers=SCAR&submit_btn=Start+search| tytuł = Benz Pass| autor = COMPOSITE GAZETTEER OF ANTARCTICA | język = en | data dostępu = 2018-08-14}}</ref>
* <ref name=":5">{{Cytuj książkę | nazwisko = Benz | imię = Carl | tytuł = Lebensfahrt eines deutschen Erfinders | wydawca = Koehler/Amelang | miejsce = Leipzig | data = 1925 | data dostępu = 2018-08-14 | url = http://www.zeno.org/Naturwissenschaften/M/Benz,+Carl+Friedrich}}</ref>
* <ref name=":6">{{Cytuj pismo | imię = Historisches aus Untertürkheim Karl Benz oder Carl Benz? | autor = Maira Schmidt | czasopismo = Stuttgarter Zeitung | język = de | data = 2013-02-26 | url = https://www.stuttgarter-zeitung.de/inhalt.historisches-aus-untertuerkheim-karl-benz-oder-carl-benz.359afd08-1754-4f35-a5f9-0cb18732572e.html}}</ref>
* <ref name=":7">{{Cytuj stronę | url = http://www.carlbenzschool.kit.edu/history.php | tytuł = Mechanical Engineering College of the KIT – History | praca = www.carlbenzschool.kit.edu | język = en | data dostępu = 2018-08-14}}</ref>
}}
== Linki zewnętrzne ==
*
{{Kontrola autorytatywna}}
| |||