Rudolf Weigl: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
m drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
Linia 18:
|www =
}}
'''Rudolf Stefan Jan Weigl''', także '''Weigel''' (ur. [[2 września]] [[1883]] w [[Przerów|Przerowie]], zm. [[11 sierpnia]] [[1957]]
== Życiorys ==
=== Młodość ===
Urodził się w rodzinie austriackiej. Po przedwczesnej śmierci ojca wychowywał się w polskiej tradycji kulturowej. Jego [[Przybrana rodzina|ojczym]] Józef Trojnar był profesorem gimnazjalnym w [[Jasło|Jaśle]] i [[Stryj (miasto)|Stryju]].
Uczęszczał do [[I Liceum Ogólnokształcące im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle|gimnazjum w Jaśle]] i w Stryju, następnie podjął studia przyrodnicze na [[Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki|Uniwersytecie Lwowskim]]. Ukończył je w 1907
=== Początek kariery naukowej ===
Linia 31:
W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] został powołany do wojska jako [[parazytologia|parazytolog]]. Rozpoczął badania nad nękającą wówczas świat [[epidemia|epidemiczną]] chorobą – tyfusem plamistym i roznoszącymi go wszami. W wyniku gruntownych badań wynalazł pierwszą na świecie skuteczną szczepionkę przeciw tej groźnej chorobie. Jego wynalazkiem było wykorzystanie wszy jako zwierząt laboratoryjnych, co umożliwiło dalsze badania nad tyfusem.
W latach 1915–1918 pracował w szpitalu wojskowym w [[Przemyśl]]u. W 1918
=== Profesura we Lwowie – utworzenie Instytutu ===
Sukcesy, jakie odniósł w badaniach nad [[riketsje|riketsjami]] – [[czynnik etiologiczny|czynnikiem etiologicznym]] tyfusu plamistego spowodowały, iż w 1920
Światowy rozgłos przyniosła Weiglowi akcja szczepień przeciw [[Tyfus plamisty|durowi plamistemu]] w katolickich misjach belgijskich w [[Chiny|Chinach]]. Uratowano dzięki nim nie tylko wielu misjonarzy, ale także tysiące Chińczyków. Otrzymał za to odznaczenie papieskie – [[Order Świętego Grzegorza Wielkiego]], odznaczenia belgijskie, członkostwo wielu instytucji naukowych, a jego kandydaturę wystawiano wielokrotnie do [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]]. Do lwowskiego Instytutu prof. Weigla przyjeżdżali naukowcy z całego niemal świata by poznawać tajniki wiedzy biologicznej i uczyć się metod badawczych.
W 1930
W 1939
Problem zwalczania tyfusu plamistego miał ogromne znaczenie dla obu okupantów ziem polskich, dlatego dążyli oni do przekształcenia laboratorium badawczego w zakład produkcyjny. W okresie pierwszej okupacji sowieckiej Lwowa (22 września 1939 – 29 czerwca 1941) produkcja szczepionki przeciwtyfusowej została znacznie rozbudowana, m.in. na skutek przekazania przez Sowietów na ten cel budynku gimnazjum żeńskiego im. Królowej Jadwigi.
=== Okres okupacji niemieckiej – Instytut ocala tysiące ludzi ===
Po wkroczeniu Niemców do Lwowa 30 czerwca 1941
[[Plik:Weigl vaccine.jpg|thumb|Szczepionka przeciwtyfusowa prof. Rudolfa Weigla w [[Muzeum Historii Żydów Polskich]] w Warszawie]]
Profesor Weigl nigdy nie wyparł się swojej przybranej ojczyzny. Skutecznie przeciwstawił się prośbom i żądaniom Niemców, aby złożył wniosek o wpisanie na [[Volkslista|niemiecką listę narodowościową]], a proponującemu generałowi [[Schutzstaffel|SS]] [[Fritz Katzmann|Fritzowi Katzmannowi]] odpowiedział: „Człowiek raz na całe życie wybiera sobie narodowość. Ja już wybrałem”<ref name="pestka">{{cytuj książkę |nazwisko=Pestka |imię=Wojciech |tytuł= Do zobaczenia w piekle. Kresowa apokalipsa: Ukraina, Polska, Białoruś |wydawca= Prószyński i S-ka |miejsce=Warszawa |data=2009 |strony=66 |isbn=978-83-7648-012-1}}</ref>.
Pomimo ogromnego osobistego ryzyka, udzielił odważnej odpowiedzi na propozycję generała SS Fritza Katzmanna – wysokiego rangą emisariusza [[Heinrich Himmler|Heinricha Himmlera]] (połączoną z subtelną groźbą, nawiązującą do mordu przez Gestapo lwowskich profesorów na Wzgórzach Wuleckich). Odpowiedź Weigla (było to w 1942 lub 1943
W 1942 zgłoszony do [[Nagroda Nobla|nagrody Nobla]], poparcia jego kandydatury odmówili Niemcy jako rewanż za odmowę podpisania Volkslisty i objęcia katedry w Berlinie<ref name="pestka" />.
Linia 59:
=== Okres powojenny ===
Przed wkroczeniem wojsk sowieckich do Lwowa w 1944, wyjechał do [[Krościenko nad Dunajcem|Krościenka nad Dunajcem]] (odmówił ewakuacji do Niemiec). W Krościenku prowadził laboratorium (przy [[Ulica Trzech Koron w Krościenku nad Dunajcem|ul. Trzech Koron]]), do którego werbował okoliczną młodzież w ramach pomocniczego personelu, przez co wielu z nich uratował od łapanek. Kierownictwo lwowskiego laboratorium przeciwtyfusowego przejął po nim dr [[Henryk Mosing]]. Po zakończeniu wojny Weigl zamieszkał w Krakowie i kontynuował swoje badania i wytwarzanie szczepionki najpierw na [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]], później – aż do emerytury w 1951
[[Plik:Weigl-pomnik.JPG|thumb|Pomnik Rudolfa Weigla we Wrocławiu]]
=== Życie prywatne ===
Jego żoną od 1921 była [[Zofia Weigl|Zofia, z domu Kulikowska]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://lwow.eu/weigl/kaprysna_gwiazda.html | tytuł = Kapryśna gwiazda Rudolfa Weigla | autor = Ryszard Wójcik | data dostępu = 2015-03-22}}</ref>, z którą miał syna Wiktora (jedną z jego dwóch córek jest psycholog [[Krystyna Weigl-Albert]]). Rodzina zamieszkiwała w kamienicy rodziny Kulikowskich przy ulicy Wagilewicza 4 we Lwowie. Zofia Weigl, podobnie jak inni członkowie jego rodziny, została jedną z pierwszych [[Karmiciel wszy|karmicielek wszy]] w zakładzie profesora<ref>{{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20170523103318/http://www.phmd.pl:80/text.php?ids=227 | tytuł = Rudolf Weigl | autor = Tomasz Cieszyński | data dostępu = 2015-03-22}}</ref>. W 1939 wraz z profesorem do Abisynii wyjechała jego asystentka Anna Herzig, która później została jego drugą żoną<ref>{{Cytuj stronę | url = http://archive.is/zzDQb | tytuł = Pogromca epidemii | autor = Irena Fober | data dostępu = 2015-03-22}}</ref>.
== Upamiętnienie ==
W 2003
Jego imię nosi ulica we [[Wrocław]]iu, przy której mieści się Szpital Wojskowy, oraz Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN, a także szpital w [[Blachownia|Blachowni]] koło Częstochowy. Pamiątki po profesorze Weiglu (Weiglana), prace naukowe, artykuły, fotografie) oraz szereg przedmiotów z wyposażenia laboratorium zostały przekazane przez jego przyjaciół (w tym prof. [[Stefan Kryński|Stefana Kryńskiego]]) do [[Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu|Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej w Przemyślu]].▼
Jego imię nosi ulica we [[Wrocław]]iu (przy której mieści się Szpital Wojskowy, oraz Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN) i [[Poznań|Poznaniu]] (w kierunku [[Collegium Stomatologicum w Poznaniu|Collegium Stomatologicum]] pomiędzy dwoma budynkami [[Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu|Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu]]: Centrum Biologii Medycznej i Centrum Kongresowo-Dydaktycznym)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://bip.poznan.pl/bip/uchwaly/lxiii-1176-vii-2018-z-dnia-2018-03-06,74448/ | tytuł = Uchwała Nr LXIII/1176/VII/2018 Rady Miasta Poznania z dnia 06-03-2018 w sprawie nazwania drogi wewnętrznej imieniem Rudolfa Weigla| autor = | opublikowany =bip.poznan.pl | data = 6 marca 2018| język =pl| data dostępu = 2018-08-22}}</ref>, a także szpital w [[Blachownia|Blachowni]] koło Częstochowy.
Podczas obchodów jubileuszu 100-lecia istnienia gimnazjum w Jaśle 21 czerwca 1968 roku w gmachu szkoły została odsłonięta tablica upamiętniająca wychowanka tej placówki, Rudolfa Weigla<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Jubileusz jasielskiej szkoły | czasopismo = [[Nowiny (dziennik rzeszowski)|Nowiny]] | strony = 4 | data = Nr 144 z 18 czerwca 1968 | url = http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=2972}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Jubileusz 100-lecia gimnazjum w Jaśle | czasopismo = [[Nowiny (dziennik rzeszowski)|Nowiny]] | strony = 1-2 | data = Nr 149 z 24 czerwca 1968 | url = http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=2972}}</ref>.▼
8 grudnia 2005 roku został ustawiony we Wrocławiu przy ulicy jego imienia, pomnik - kamienny obelisk z płytą pamiątkową, honorujący prof. Rudolfa Weigla.▼
▲
▲Podczas obchodów jubileuszu 100-lecia istnienia gimnazjum w Jaśle 21 czerwca 1968
▲8 grudnia 2005
== Zobacz też ==
Linia 101 ⟶ 106:
[[Kategoria:Ludzie związani z Jasłem]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Krościenkiem nad Dunajcem]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Poznaniem]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Przemyślem]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Wrocławiem]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Zakopanem]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)]]
|