Tchawica: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m wstawiam Szablon:Kontrola autorytatywna |
info o innych zwierzętach |
||
Linia 1:
[[Plik:Gray961.png|thumb|Tchawica wraz z widocznymi oskrzelami]]
'''Tchawica''' ({{łac.|trachea}}) – narząd [[układ oddechowy|układu oddechowego]], sprężysta cewa stanowiąca przedłużenie [[krtań|krtani]] i zapewniająca dopływ powietrza do płuc.
Długość tchawicy wynosi 10,5–12 cm, jej średnica zaś jest znacznie mniejsza (około 2 cm). Kształt tchawicy na przekroju poprzecznym jest gatunkowo zmienny – okrągły u [[świnia domowa|świni]] i mięsożernych, spłaszczony grzbietowo-brzusznie u [[koń domowy|konia]], podkowiasty u [[koza domowa|kozy]] i spłaszczony bocznie u [[bydło domowe|bydła]] i [[owca domowa|owcy]]{{r|pa}}.
Utrzymanie światła tchawica zawdzięcza szkieletowi własnemu, złożonemu z kilkunastu (od 16 do 20) chrząstek tchawiczych (''cartilagines tracheales'') o podkowiastym kształcie zbudowanych z tkanki chrzęstnej szklistej. Chrząstki połączone są między sobą mocnymi, włóknistymi więzadłami obrączkowymi lub tchawiczymi (''ligamenta anularia seu trachealia''). Chrząstki tchawicze z racji swojego kształtu (otaczają od 2/3 do 3/4 obwodu tchawicy) przy ich wolnych końcach utrzymuje ściana błoniasta (''paries membranaceus''), zbudowana z włókiem mięśniowych gładkich, układających się w dwie warstwy – warstwę zewnętrzną tworzą nieliczne pęczki włókiem podłużnych, warstwę wewnętrzną zaś, znacznie grubszą, rozgałęzione pasma mięśniowe. Warstwę poprzeczną mięśniówki tchawicy tworzy mięsień tchawiczy (''musculus trachealis''), tworzący właściwą ścianę tylną tchawicy.
Wyściółkę tchawicy pokrywają dwa rodzaje [[tkanka nabłonkowa|komórek nabłonkowych]]. Mają one za zadanie chronić płuca przed [[Pył (zanieczyszczenie)|pyłem]], który nie został zatrzymany w obrębie nosa i gardła. Komórka śluzowa (kubkowa) wydziela lepki [[Śluz zwierzęcy|śluz]] pokrywający tchawicę, który zatrzymuje drobinki kurzu. Komórka urzęsiona jest wyposażona w liczne [[Rzęska|rzęski]], które wykonując nieustannie ruchy w kierunku górnym powodują przesuwanie się kurzu ku górze, gdzie następnie zostaje odkrztuszony lub połknięty. Oprócz komórek nabłonkowych znajdują się tu również komórki endokrynowe oraz limfocyty śródnabłonkowe.
Od zewnątrz tchawicę pokrywa przydanka (''tunica adventitia''), łącząca ją z otoczeniem. Jej powierzchnia wewnętrzna pokryta jest wielorzędowym [[nabłonek migawkowy|nabłonkiem migawkowym]], którego migawki poruszają się w kierunku gardła.
W klatce piersiowej tchawica rozgałęzia się, poprzez rozdwojenie tchawicy (''bifurcatio tracheae''), na 2 [[oskrzela|oskrzela główne]] (zwane inaczej zewnątrzpłucnymi), tworząc w ten sposób pierwsze elementy [[drzewo oskrzelowe|drzewa oskrzelowego]]. U [[parzystokopytne|parzystokopytnych]] przed tym rozwidleniem odchodzi oskrzele tchawicze biegnące do płata doczaszkowego płuca prawego{{r|pa}}.
Podczas połykania pokarmów krtań wraz z górną częścią tchawicy unosi się o około 2–3 cm. Podobnie silnie ku górze tchawica przesuwa się w ruchach głowy i [[kręgosłup]]a szyjnego do tyłu – w krańcowych ruchach głowy tchawica może unieść się nawet o 1,5 cm.
Do bezpośredniego badania wzrokiem wnętrza tchawicy i oskrzeli głównych stosuje się aparaty, zwane [[bronchoskopia|bronchoskopami]] – prócz możliwości oglądania wnętrza narządu, bronchoskopy pozwalają również na wprowadzenie odpowiednio zbudowanych, cienkich i długich narzędzi, pozwalających na wykonanie zabiegu, jak np. usunięcie ciała obcego.
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name=pa>{{cytuj książkę | tytuł = Podstawy anatomii zwierząt domowych | autor = Helena Przespolewska, Henryk Kobryń, Tomasz Szara & Bartłomiej J. Bartyzel | rok = 2014 | miejsce = Warszawa | wydawnictwo = PWN | strony = 100–101 | isbn = 9788362815227}}</ref>
}}
== Zobacz też ==
|