Historia Estonii: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Estonia duńska: mery |
|||
Linia 39:
{{osobny artykuł|Dominium Maris Baltici}}
W 1525 roku zakon krzyżacki w [[Królestwo Prus|Prusach]] został [[sekularyzacja|zsekularyzowany]], a jego inflancka filia zaczęła podupadać. Szlachta inflancka zaczęła wiązać swą przyszłość z [[Polska|Polską]], czemu próbował przeciwdziałać [[Iwan IV Groźny]] (ówczesny wielki książę moskiewski), który zawarł antylitewski sojusz z wielkim mistrzem krzyżackim. W 1557 roku król polski [[Zygmunt II August]] wyruszył z wyprawą zbrojną przeciwko zakonowi, która zakończyła się wymuszeniem przymierza przeciwko Moskwie, zawartego pomiędzy Królestwem Polskim a Krzyżakami 14 września 1557 w [[Poswol|Pozwolu]]. W odpowiedzi na to Iwan IV Groźny zaanektował w 1558 roku [[Tartu|Dorpat]] i [[Narwa (miasto)|Narwę]]. Wkrótce potem Dania zajęła [[Sarema|Ozylię]] (1560), a Szwecja opanowała [[Tallinn|Rewel]] (1561). Z tego powodu nowy wielki mistrz zakonu kawalerów mieczowych [[Gotthard Kettler]] zawarł 28 listopada 1561 r. [[pakt wileński]] z Rzecząpospolitą, na mocy którego dokonano sekularyzacji zakonu, a sam Kettler przeszedł na protestantyzm i został [[Księstwo Kurlandii i Semigalii|księciem Kurlandii i Semigalii]] (położonych na terenie dzisiejszej Łotwy), będących polskim [[lenno|lennem]]. Taki podział nie zadowolił jednak innych państw pragnących zachować swoje wpływy w Inflantach. [[Plik:POL Inflanty IRP COA.svg|thumb|150px|Herb [[Województwo inflanckie|Inflant polskich]]]]
Zaowocowało to [[I wojna północna|I wojną północną]], konfliktem zbrojnym między Rzecząpospolitą a Rosją, do którego okresowo włączały się Dania i Szwecja. W wyniku działań wojennych Rosja zajęła Dorpat, Szwecja Estonię, a wyspy [[Sarema]] i [[Hiuma]] przypadły Danii. Konflikt pozostał nierozstrzygnięty, bo o ile w 1570 roku Dania i Szwecja zawarły [[pokój w Szczecinie]], to pomiędzy Polską a Rosją podpisano jedynie [[rozejm]].
W czasie I wojny północnej, książę [[Holsztyn]]u, biskup Ozylii i Kurlandii, syn króla Danii [[Chrystian III Oldenburg|Chrystiana III]], [[Magnus Inflancki]] popierany był przez cara Rosji Iwana IV Groźnego, który stworzył dla niego marionetkowe królestwo Inflant ze stolicą w Oberpahlen (dziś [[Põltsamaa]]). W latach 1575-1577, gdy wojska moskiewskie wznowiły wojnę, oblegając miasta inflanckie, większość z nich, by uniknąć rosyjskiej okupacji oddawała się pod protekcję Magnusa. W 1575 roku Rosja zajęła [[Parnawa|Parnawę]] (dziś [[Parnawa|Pärnu]]) w północno-wschodniej Estonii, ale doszło do odwrócenia sojuszy, ponieważ na szwedzkim tronie zasiadł skoligacony z [[Jagiellonowie|Jagiellonami]] [[Jan III Waza]]. W 1577 Magnus nawiązał tajne pertraktacje z królem Polski [[Stefan Batory|Stefanem Batorym]], co spowodowało jego uwięzienie przez Iwana Groźnego. Zmuszony do zrzeczenia się tytułu królewskiego, uznał się za poddanego Rzeczypospolitej i wziął udział w wojnie moskiewskiej Batorego. Król polski ruszył na Rosję z trzema wyprawami wojennymi, co zmusiło cara do zawarcia w 1582 roku dziesięcioletniego [[rozejm w Jamie Zapolskim|rozejmu w Jamie Zapolskim]]. W jego wyniku Inflanty zostały podzielne na trzy województwa: [[województwo wendeńskie|wendeńskie]], [[województwo dorpackie|dorpackie]] i [[województwo parnawskie|parnawskie]], które weszły w skład [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]]. Dwa ostatnie zajmowały tereny dzisiejszej południowej Estonii.
| |||