Robert E. Lee: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 1:
{{Wikicytaty|Robert E. Lee}}
'''Robert Edward Lee''' (ur. [[19 stycznia]] [[1807]] w [[Stratford Hall Plantation]], zm. [[12 października]] [[1870]] w [[Lexington (Wirginia)|Lexington]]) – [[Stany Zjednoczone|amerykański]] [[inżynier]] i [[Żołnierz|wojskowy]], [[pułkownik]] [[Jazda|kawalerii]] [[United States Army|Armii Stanów Zjednoczonych]] oraz [[generał]] [[Armia Stanów Skonfederowanych|Armii Stanów Skonfederowanych]] w czasie trwania [[wojna secesyjna|wojny secesyjnej]], a w późniejszym okresie mianowany głównodowodzącym wojsk Konfederacji.
== Życiorys ==
=== Młodość i początki kariery wojskowej ===
Robert Edward Lee urodził się w [[Stratford Hall Plantation]] w [[Hrabstwo Westmoreland (Wirginia)|hrabstwie Westmoreland]] w stanie Wirginia jako syn [[Generał major|generała majora]] [[Henry Lee III|Henry’ego Lee]], oficera [[Armia Kontynentalna|Armii Kontynentalnej]] i uczestnika [[wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych|wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych]] oraz jego drugiej żony [[Anne Hill Carter Lee|Anne Hill Carter]] (1773–1829)<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Lee, Robert E. (1807–1870) |data dostępu = 2018-07-15 |opublikowany = www.encyclopediavirginia.org |url = https://www.encyclopediavirginia.org/Lee_Robert_Edward_1807-1870 |język = en}}</ref>. Ojciec Lee pełnił funkcję [[Gubernatorzy Wirginii|gubernatora Wirginii]], zasiadał również w [[Kongres Stanów Zjednoczonych|Kongresie]], a za swoje zasługi w czasie wojny o niepodległość otrzymał [[Złoty Medal Kongresu]].
W marcu 1824 Lee otrzymał nominację do [[West Point|akademii wojskowej w West Point]], ale ze względu na dużą liczbę przyjmowanych kadetów musiałby poczekać rok, aby rozpocząć tam studia. Akademię Lee ukończył z drugim najlepszym wynikiem w swoim roczniku w stopniu [[Podporucznik|podporucznika]] w [[Korpus Inżynieryjny Armii Stanów Zjednoczonych|Korpusie Inżynieryjnym Armii Stanów Zjednoczonych]]. Następnie otrzymał nadzór nad budową [[Fort Pulaski|Fortu Pułaski]] w [[Savannah (Georgia)|Savannah]], funkcję tę sprawował przez 17 miesięcy, później został przeniesiony do Fort Monroe na krańcu [[Półwysep Wirginia|półwyspu Wirginia]]. W 1834 został przeniesiony do [[Waszyngton|Waszyngtonu]] jako asystent gen. bryg. [[Charles Gratiot|Charlesa Gratiota]]. W połowie 1835 Lee został przydzielony do pomocy Andrew Talcottowi w badaniu południowej granicy [[Michigan]]. Celem wyprawy było wydzielenie granicy między stanami [[Ohio]] i Michigan. W latach 1834–1837 Lee pracował jako asystent w biurze głównego inżyniera w Waszyngtonie. W 1837 nadzorował prace inżynieryjne dla portu w [[Saint Louis|St. Louis]]. Od 1842 służył w Fort Hamilton<ref>{{Cytuj |tytuł = Welcome to Fort Hamilton |data = 2011-07-23 |data dostępu = 2018-07-15 |url = https://web.archive.org/web/20110723015836/http://www.nad.usace.army.mil/fh.htm}}</ref>.
=== Wojna amerykańsko-meksykańska ===
Wyróżnił się w [[wojna amerykańsko-meksykańska|wojnie amerykańsko-meksykańskiej]]. Był jednym z głównych pomocników [[Winfield Scott|Winfielda Scotta]] w marszu z [[Veracruz (Veracruz)|Veracruz]] do [[Meksyk (miasto)|Mexico City]]. Odegrał znaczącą rolę w kilku zwycięstwach wojsk amerykańskich. Za swoją służbę otrzymał awans do rangi [[brevet]] pułkownika.
=== Dalsza służba wojskowa ===
Po zakończeniu wojny meksykańskiej Lee spędził trzy lata służąc w [[Fort Carroll]] w porcie w [[Baltimore]]. W 1852 sekretarz wojny [[Jefferson Davis]] mianował go na stanowisko superintendenta akademii w West Point. W marcu 1855 Lee został zastępca dowódcy 2 Pułku Kawalerii w [[Teksas|Teksasie]]<ref name=":0" />. Służył pod płk. [[Albert Johnston|Albertem Sidneyem Johnstonem]] w Camp Cooper. Ich zadaniem było chronić osadników amerykańskich przed atakami [[Apacze|Apaczów]] i [[Komancze|Komanczów.]]
W październiku 1859 stłumił [[Najazd Johna Browna|powstanie]] [[John Brown|Johna Browna]]<ref>[http://www.archives.gov/historical-docs/todays-doc/?dod-date=1018 ''Robert E. Lee’s demand for the surrender of John Brown and his party, October 18, 1859'']</ref>. Prezydent [[James Buchanan]] powierzył Lee dowództwo oddziałów milicji i żołnierzy [[United States Marine Corps|piechoty morskiej]], aby stłumili powstanie i aresztowali jego przywódców. Kiedy Lee przybył na miejsce, milicja otoczyła Browna i jego zakładników. Gdy Brown odmówił skapitulowania, Lee zaatakował. Brown i jego poplecznicy zostali schwytani po kilku minutach walki<ref>{{Cytuj |tytuł = Robert E. Lee's Report Concerning the Attack at Harper's Ferry |data = 2010-07-22 |data dostępu = 2018-09-03 |url = https://web.archive.org/web/20100722154442/http://www.law.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/johnbrown/leereport.html}}</ref>. W 1860 rozpoczął służbę w teksańskim Fort Mason.
=== Wojna secesyjna ===
W lutym 1861, po ogłoszeniu secesji Teksasu od Unii, Lee został wezwany do Waszyngtonu. Został awansowany do stopnia pułkownika i otrzymał dowództwo nad wojskami liniowymi mającymi wziąć udział w walkach z siłami południa. 23 kwietnia został głównodowodzącym armii i floty Wirginii i objął pod swą komendę Armię Północnej Wirginii. Przez rok był doradcą wojskowym [[Prezydent Skonfederowanych Stanów Ameryki|prezydenta]] [[Skonfederowane Stany Ameryki|CSA]] [[Jefferson Davis|Jeffersona Davisa]]. W lutym 1865 został wodzem naczelnym wszystkich sił wojskowych Konfederacji. Dwa miesiące później był zmuszony poddać się gen. [[Ulysses Grant|Ulyssesowi S. Grantowi]] w miejscowości [[Appomattox Court House]], co stanowiło zakończenie długotrwałych zmagań Północy i Południa. Najważniejsze bitwy, w których dowodził, to [[Bitwy siedmiodniowe|bitwa siedmiodniowa]], [[bitwa nad Antietam]], [[II bitwa nad Bull Run]], [[I bitwa pod Fredericksburgiem|Fredericksburg]], [[Bitwa pod Chancellorsville|Chancellorsville]], [[bitwa pod Gettysburgiem]], Wilderness, Spotsylvania, Cold Harbour i Petersburg (oblężenie)<ref name="Hearn">C. Hearn i inni, s.108.</ref>. Pod koniec wojny z powodzeniem (podobnie jak gen. J.E. Johnston) wprowadził taktykę umocnień polowych i walki w okopach, dzięki czemu przez wiele miesięcy blokował armię Granta oblegającą Petersburg. Będąc jednym z najwyższych dowódców Konfederacji, nie odsuwał od walki swych synów: W.H.F. Lee, Robina R. Lee – dowódców kawalerii.
Geniusz wojskowy Lee uległ przewadze zasobów ludzkich i przemysłowych, które posiadała Unia. Prowadzone przez niego kampanie są przedmiotem badań we wszystkich akademiach wojskowych jako modelowa [[strategia (sztuka wojenna)|strategia]] i [[taktyka]]. Miał zdolność przewidywania ruchów swoich przeciwników i wykorzystywania ich słabości. Wykorzystywał umiejętnie linie zaopatrzeniowe wewnątrz własnego terytorium, jednocześnie osłaniając je frontem zwróconym na wrogie stanowiska. Dzięki temu jego posiłki, transport mogły docierać do punktu przeznaczenia najkrótszymi drogami. Mistrzowsko posługiwał się umocnieniami polowymi, ale też i prowadził działania manewrowe. Jego taktyka polegała na związaniu sił przeciwnika małymi oddziałami ukrytymi za umocnieniami, gdy główne siły próbowały oskrzydlić przeciwnika albo atakować jego mniejsze oddziały. Tym sposobem walki wyprzedzał swoje czasy o wiele lat — strategia ta została w pełni zastosowana dopiero w XX wieku. Wiele zawdzięczał także swym utalentowanym podkomendnym: [[Thomas Jackson|Thomasowi „Stonewall” Jacksonowi]], [[James Longstreet|Jamesowi L. Longstreetowi]] czy A.P. Hillowi<ref name=Hearn/>.
| |||